Ferdinando Magellanes

Traduction in Interlingua per Francesco Galizia

Ferdinando Magellanes

Ferdinando Magellanes (portugese: Fernão de Magalhães; espaniol: Fernando de Magallanes; (Sabrosa, 17 octobre 1480 – insula de Mactan, Philippinas, 27 april 1521) esseva un explorator e navigator portugese. Ille al servicio del corona espaniol compliva le prime circumnavigation del globo. Ille era le prime capitano a partir ab le Europa verso West directe in Asia e le prime europeo a navigar in le Oceano Pacific. Le historia del su viage es pervenite a nos per medio del diario del italiano de Vicenza Antonio Pigafetta, que recordera in le seculos Magellanes e le su interprisa.

Biographia: Ferdinando Magellanes nasceva ab un familia aristocratic de Sabrosa in le provincia de Tràs-os-Montes, in le Portugal septentrional. Le patre sue, Pedro Rui de Magalhães, sposate con Alda des Mesquita, il era le burgomaestro (alcaide) del pais. Magellanes habeva un fratre, Diego de Sousa, e un soror, Isabel. Al etate de dece annos Magellanes perdeva le genitores. Duo annos plus tarde, sequeva le fratre a Lisbona e deveniva page al corte del regina Leanor e del rege Johannes II. Hic habeva per le rege, le generose education que pertineva al juvene nobiles del epocha. In le 1505, a 25 annos, ille iva in le India portugese, con un flota de 22 naves, al servicio del prime vicerege Francisco de Almeida. Ille remaneva in India octo annos, essera in Goa, Cochin e Quiloa. Presto ille on meritava un mention honorabile e un promotion, per haber eludite un motin e salvate del vitas human. Ille ab le 1506 participava al battalia naval de Cannamore ubi esseva ferite, e in le decisive battalia de Diu. In iste expedition ille ganiava le promotion a capitano (1510). Sub le commando de Alfonso de Albuquerque, nove vicerege, participava al conquesta del porto strategic de Malacca (1511) in le hodierne Malaysia. Retornate in patria, con un ric botino e uno sclavo comprate a Sumatra, Henrico de Malacca; ille participava in le 1513 a un expedition in Marocco, ubi combatteva in le battalia de Azamor, habente un lesion de un geniculo. Esseva depois accusate de haber intertenite con le musulmanes commercios illegal: iste vicissitude portera le 15 maio 1514 al su dimission con dishonor del servicio per le corona portugese.

Le expedition: In le anno 1517, Magellanes iva a Sevillia, ubi se maritava con Beatriz Barbosa, filia de Diego Barbosa e Maria Caldeira su parentes. Ille con le cosmographo Rui Faleiro, su amico incontrava Juan de Aranda del “Casa de Contratación”, un alliato importante pro le su projecto de arrivar al Moluccas per Occidente, proque Magellanes habeva habite in possession un carta geographic que signava de un hipothetic passage verso le Oceano Pacific poco plus a sud del Rio de la Plata. Ille assi se convinceva de poter, in iste modo, de trovar un via per le Asia plus breve de celle circum le Africa. Isto haberea permisso de discoperir un passage a sud-west de connexion del Atlantico con le Pacific. De tal passage, considerate geographicamente probabile ma del qual necuno habeva notitia secur, les fabulava ab tempore le cartographos. In realitate, le scopo strategic del expedition essarea stato cello de cercar un nove via marittime per le Insulas del Species, in le archipelago del Moluccas in Indonesia, evitante assi de circumferer le Africa, de cuje le portos occidental e meridional il era tote controlate ab le Portugal. Si possibile, on esserea debite anque provar que le Moluccas on trovava effectivemente a west del antimeridiano del linea que, secundo le Tractato de Tordesillas, divideva le zonas de influentia e possession colonial inter espanioles e portugeses. Naturalmente, non minus importante esserea stato le eventual discoperta de nove terras de annexar al jam immense imperio del rege de Espania Carolo I (le imperator Carolo V del Sacre Imperio Roman). Convincite le soverano, gratias al influentia de Juan Rodriguez de Fonseca episcopo de Burgos, a financiar le interprisa, le rege le die 22 martio 1518, nominava Magellanes e Falerio capitanos e in julio comendatores del Ordine de Santiago. Le expedition de Magellanes con un flottilia de cinque naves: le Trinidad (110 tonnas e 55 viros), San Antonio (120 tonnas e 60 viros), Conception (90 tonnas e 45 viros), Victoria (85 tonnas e 45 viros), Santiago (75 tonnas e 32 viros); levava le ancoras le 20 septembre 1519 ab San Lucar de Barrameda (10 augusto ab le porto de Sivillia). Le die 28 novembre 1520, remanite solmente con tres naves (un era naufragate, le altere habeva desertate), transversava le stricto que ab ille prendeva le nomine, inter le costa de Patagonia e le Terra del Foco, e per le prime vice on penetrava in un grande oceano incognite al europeos, que per tote le tres menses de navigation in direction nord-west remaneva tranquille, al puncto que le esseva attribuite le nomine de Pacific. In le mense de martio del 1521 Magellanes, attingeva le Insulas Mariannas e pois le Philippinas, ubi trovava le morte. Secundo le diario de Pigafetta, (remanite ferite a Mactan), Magellanes habeva convertite le rege del insula de Cebu, Rajah Humabon e multe del su subjectos al Christianismo. Quando Cebu on submitteva al corona espaniol, sur le vicin insula de Mactan explodeva un revolta. Magellanes decideva de usar le fortia per conquirer Mactan al Espania e al Christianismo. Quando disbarcava le matino del 27 april 1521 ille esseva occidite ab le habitantes del insula. Le viage terminava le 6 septembre 1522, depost haber transversate le Oceano indian e duplate le Capo de Bon. Sperantia, quando le Victoria, le sol nave remanite, al commando de Juan Sebastian Elcano, retornava a San Lucar depost haber completate le prime circumnavigation del globo in 2 annos, 11 menses e 17 dies. A bordo del parve nave, que imbarcava aqua et habeva velas de fortuna, on habeva solmente 18 homines del 234 partite, inter marineros e soldatos de varie origine inter le qual portugeses e italianos. Inter le prime on habeva: Alvaro de Masquita, cosino de Magellanes, Duarte Barbosa cosino de su sposa Beatriz, Joao Serrao et Estevao Gomes. Inter le supervivite il era duo italianos, Antonio Pigafetta, navigator, geographo e scriptor qui scribera le historia del expedition, e Martino de Judicibus, un altere italiano, Leon Pancaldo, remanite sur le Trinitad, in reparation retornera in le 1525.

Le prime circumnavigation del Globo

Le prime circumnavigation del Terra: Le circumnavigation del globo, non era in le intention de Magellanes, qui habeva sol volite trovar le passage al West verso le Insulas del Species e le Indias, iste objectivo lo videva realisate in vita. Solmente Juan Sebastiàn Elcano, insimul ad Antonio Pigafetta, recognosceva le ver importantia del viage circum al Terra. A ille e al su 17 homines supervivite pertine le honor de haber complite le prime viage continue circum al Terra. Isto vale anque per le 13 homines remanite prisionieros del portugeses a Capo Verde, que il era plus a Occidente respecto al Espania. Ma anque Magellanes mesmo in le su vita habeva circumnavigate le terra completemente: ab le 1505 al 1511 era jam stato in Oriente, ubi habeva visitate anque le Moluccas, anque se non esserea retornate, in le 1521 era arrivate al Philippinas habente inde jam taliate le meridiano del Moluccas. Le viage de Magellanes demonstrava definitivemente quatro cosas: que le Terra es un sphera; que le circumferentia del planeta es multe major de quanto haberea jammais credite tote le geographos; que anque le America pote esser circumnavigate como le continente african; que on perde 24 horas si on seque le cammino del Sol ab occidente a oriente. Iste ultime observation fornira le base a nove speculationes de interesse physic e metaphysic sur le natura del tempore e del eternitate. Ab le puncto de vista material, per le longe distantias (le Victoria habeva percurrite 69.000 km in tres annos pro retornar in Espania), le viage de Magellanes non poteva representar un valide alternative al si-nominate “Route del Species” controlate ab le portugeses. Espania e Portugal los revindicava ambes le possession del Moluccas in base al Tractato de Tordesillas e sol in le 1529 le controversia poteva esser resolvite con le Tractato de Saragossa, con le qual le Espania debeva renunciar al su pretention sur le zona. Totevia, le espanioles conquireva Guam e le Philippinas, in lor possesion usque al 1898.

Antonio Pigafetta, (Vicenza, 1492 circa – Modone, 1531), es stato un navigator, geographo e scriptor italian. Ille scribera un detaliate relation del grande viage de Ferdinando Magellanes, qui habeva accompaniate in le su circumnavigation del globo ab le 1519 al 1522. Le Relation del prime viage circum le mundo, es hodie retenite un del plus preciose documentos sur le grande discopertas geographic del Cinquecento. De ille se sape qui era un cavallero de Rhodos, filio de un nobile familia de Vicenza, homine de studio de mathematica e astronomia. In le 1519, ille se trovava a Barcelona, escorta del Nuncio pontificie Francesco Chiericati, anque ille vicentin, quando sentiva del expedition de Magellanes, ille gratias al recommendation del Nuncio, obteneva ab Carolo V le permiso de poter participar al viage de Magellanes como homine de armas. Inter le 1524 e le 1525, Pigafetta scribeva in italian le Relazione del primo viaggio intorno al mondo, con le Tractato del Sphera, le su memorias sur le viage. Le 5 augusto 1524 le Senato del Republica de Venetia le faceva imprimer le su Diario. Secundo un hipothesis ille esserea morite in combattimento al large de Modone, in le provincia de Messenia (Grecia) in le 1531, durante un battalia naval inter le Cavalleros Hospitalari del Ordine de Sancte Johannes e le flotta turc.

Vasco da Gama

Traduction in Interlingua per Francesco Galizia

Dom Vasco da Gama, prime conte de Vidigueira e Vicerege del Indias Oriental (Sines, Alentejo, 1469 – Cochin, Goa, 24 decembre 1524), il era un del plus importante navigator et explorator portugese del Era del Discopertas, prime europeo a navigar directamente usque al India, duplante le Capo de Bon – Sperantia, e transversante le Oceano indian.

Ante del viage in India: Al initio del XV seculo, le schola de navigation de Henrico le Navigator habeva con le su naves, navigate et explorate longe le costas del Africa: le Insulas de Capo Verde, Guinea, estuario del fluvio Congo e Angola, al servicio del corona portugese. Circum al 1460 le su mission era le recerca del Route del Species, un passage per le India circum al puncta meridional del Africa. Un successo de iste projecto haberea permisso de poter facer a minus del mediation de commerciantes arabe, persian, turc e venetian, que gravava sur le precio del species oriental como: le nuce muscate, le pipere e le clavo de diantho. Verso le fin del seculo, iste recerca stava per pervenir a complimento. Jam in le 1488 a Bartholomeo Dias succedeva de attinger le Capo de Bon-Sperantia, que Dias clamava Capo del Tempestas, que los constrigeva a retornar retro; durante que Pero da Covilha habeva viagiate per terra usque a Calicut sur le costa sud-occidental del India, explorante possibile fontes de approvisionamento de species ab le peninsula indian. Assi non remaneva que unir le duo segmentos del viage. Iste carga era initialmente confidite a Estêvão da Gama, le patre de Vasco; ma ille moriva ante de poter affrontar le viage. Nonobstante le filio habeva alora minus de trenta annos, le servicios rendite al Rege de Portugal Manuel I longe le costa de Guinea, sembla haber le qualificate assatis pro incargar ille del mission de trovar le route oceanic per le Indias, al posto del plus ancian Bartholomeo Dias..

Le viage de Vasco da Gama

Le viage: Da Gama lassava le Turre de Belem presso Lisbona le 8 julio 1497, con quatro naves: le su admiralia, le São Gabriel (120 t), le São Rafael (100 t) sub le commando de Nicolao Coelho e le Santa Fé sub le commando del fratre Paulo da Gama e un nave minor de carga e un equipage de 150 homines. Ille essera le prime capitano in le historia, qui seligeva de distaccar se ab le costa african pro poter haber ventos melior. Ille transversava le Atlantico directemente usque le Capo de Bon-Sperantia, assi clamate ab Vasco Da Gama, como signo de bon augurio pro le futuro; ille viagiava insimul a Bartholomeo Dias, qui post le passage del Capo retornava retro, e Vasco iva sol, a novembre circumnavigava le Africa del Sud, a Capo Agulhas le puncta meridional de Africa. Le 25 decembre passava como prime europeo le costa e le baia del Natal, ab ille assi clamate. Le 7 april 1498, ille attingeva Mombasa le cuje commerciantes arabe tentava de sabotar le su viage. Da Gama partiva e arrivava a Malindi, alora in feroce concurrentia con Mombasa. Le Sultan de Malindi recipeva con honores le inemicos del su inemicos e le mitteva a disposition un famose experte navigator, le yemenite Ahmad al Najdi qui adjutava con grande habilitate a conducer le flottilia, sin problemas, usque al costas del India. Le 20 maio 1498, Vasco da Gama disbarcava a Calicut (nomine portugese del citate de Kozhikode) in le Malabar, sur le costa sud-occidental del subcontinente indian. Per le prime vice un nave europee era arrivate in India. Sequeva difficile negotiation con le Samorin (prince) de Calicut, continuamente adversate ab le mercantes arabe, pro arrivar al conclusion de un tractato commercial. Depost menses de debattos diplomatic, da Gama obteneva un concession e repartiva le 8 octobre, lassante retro alicun del su homines incargate de establir un installation commercial. Al su retorno a Lisbona, le 9 septembre 1499, ille esseva recipite triumphalmente como le viro qui habeva portate al conclusion un projecto initiate octanta annos antea, et habeva le titulo de "Admiral del Oceano Indian".

Altere missiones: Le secunde mission per le India era commandate in le anno 1500 ab Pedro Alvares Cabral, qui in iste occasion haberea per caso discoperte le Brasil. Cabral discoperiva que le homines lassate ab Da Gama a Calicut il era state assassinate e bombardava per represalia le citate. In le 1502 Vasco Da Gama repartiva al commando de un flotta componite ab 21 naves de guerra. Instituiva guarnitiones longe le costa del Africa oriental e un grande fortalessa in le insula de Mozambique, combatteva como corsario contra naves arabe e in fin vinceva le flotta di Calicut. Como vincitor, imponeva un tractato de pace que assecurava al Portugal le monopolio sur le commercio de species inter le Indias e le Europa. Iste mission de guerra poneva le bases per le hegemonia del flotta portugese in le Oceano Indian. Al retorno in Patria esseva decorate con le Ordine Supreme de Christo. Nominate ab le Rege, Conte de Vidigueira, recipeva del terras antea appertinite al casa real de Bragantia, ubi Da Gama se retirava, ma ille esseva de novo reappelate in servicio in le 1524, ab le Rege Johannes III, per retornar in le India portugese, como Vicerege con un forte esquadra naval e le filios Estêvão e Paulo. Ma poco post le su arrivata, moriva in le citate de Cochin a Goa. In le 1539 le su spolias esseva reportate in Portugal. Le viages de Vasco da Gama son immortalisate in le poema national del Portugal, Le Lusiadas per Luis Vaz de Camoes, le maxime poeta del litteratura portugese, le poema es dividite in dece cantos con circa novem-mille versos in octaves. Illo narra con phantasia, secundo le stylo de Homero (Odyssea) e Vergilio (Eneidas), principalmente del prime viage de Vasco da Gama, in le qual Camoes, faceva ager Deos e Nymphas in favor de Vasco e del su expedition.

Christophoro Columbo

Traduction in interlingua per Francesco Galizia

Christophoro Columbo (in latino: Christophorus Columbus, in italiano Cristoforo Colombo, in espaniol Cristóbal Colón, in portugese: Cristóvão Colombo; (Genova, inter le 26 augusto e le 31 octobre 1451 – Valladolid 20 maio 1506) es un grande explorator e navigator italian, citatano del Republica de Genova antea e subjecto del Regno de Castilia pois. Il era le plus importante del navigatores italian qui prendeva parte al grande discopertas geographic inter le XV e le XVI seculo. Marinero, Columbo habeva le idea del existentia de un terra ultra le oceano (secundo ille le Asia) durante le su viages como mercante. Convincite del veridicitate del su ideas, antea peteva adjuta financiari per ir verso le Asia a transverso le nove route, al rege Johannes II del Portugal ma, non habente le fundos necessari, tentava con le reges de Castilia e Aragon le quales, supertoto gratias al appoio del regina de Castilia, Isabella, les acceptava de financiar le interprisa. Levate le ancoras ab Palos le 3 augusto 1492, Columbo arrivava in le hodierne insula de San Salvador le 12 octobre del mesme anno, e discoperiva assi sin saper lo un Nove Mundo, que prendera le nomine de America, per le navigator florentin Americo Vespucci, qui per prime intueva que le nove terras non era parte del Asia, ma un nove continente. A iste prime viage sequeva altere tres sin fortuna. Le juventute e le viages ab mercante: Ille era le primogenito de quatro filios (tres masculos e un femina) de Domenico (Dominicus Columbus quomdam Johannis) e de Susanna Fontanarossa (Sozana de Fontana Rubea), illes viviva a Genova. In le 1470, le familia vadeva a Savona. Columbo comenciava a navigar a quattuordece annos. Durante le su viages latinisava le su nomine in litteras e documentos; pois signava le su nomine anque in castilian, Cristóbal Colón. In le 1473 Christophoro partiva al volta del insula de Chio in Grecia, a bordo del nave Roxana, per circa un anno. Le anno 1476 il era a Bristol, in Anglaterra e pois a Galway in Irlanda e in le 1477, in fin, attingeva le Islanda. Verso le 1478, Columbo se transfereva a Lisbona e in le 1479 ille sposava Filipa Moniz Perestrello, filia de Bartholomeo Perestrello (navigator genovese e governator del insula de Porto Santo) e de Isabel Moniz, ab le qual in le 1481 habera un filio, Diego. Le copula iva ante a Porto Santo per duo annos e pois a Madeira. Depost illes on transfereva de novo a Lisbona, ubi le fratre Bartholomeo laborava como cartographo. Columbo initiava a studiar e documentar se sur textos geographic como: le Historia rerum ubique gestarum per papa Pius II, imprimite in le 1477, le Imago mundi per Pierre d'Ailly (1480) e Le Milione per Marco Polo. In un littera que in le 1474 Paolo Toscanelli adressava al canonico de Lisbona Fernando Martins de Reriz, le physico florentin reteneva que un route verso west poteva pervenir in India. Columbo peteva al rege de Portugal Johannes II in le 1483 le moneta necessari pro le viage, ma le rege refusava le projecto. Columbo in le 1485, depost le morte del su uxor, vadeva in le Regno de Castilia, insimul al filio, al recerca de qui poteva financiar le interprisa: ante con le duce de Medina Sidonia, e pois con don Luis de la Cerda, duce de Medinaceli qui convinceva le regina Isabella de Castilia, de incontrar Columbo. A Cordoba le 20 jenuario 1486, Columbo cognosceva Diego de Arana, le uxor Costantia e le cosina Beatriz Enríquez de Arana, con cuje habera un relation e in le 1488 un filio: Fernando. A maio Ferdinando II de Aragon e Isabella les incontrava Christophoro, le navigator presentava le su projecto de attinger per mar le Catai (China) e le Cipango (Japon). Un commission, guidate ab patre Fernando de Talavera on riuniva a Salamanca, pro studiar le projecto; ma al fin del 1490, le expertos rejectava le proposition. In le 1492, Padre Juan Perez, confessor del Regina, convinceva le soverana a un nove incontro con Columbo Intertanto le tresorero Luis de Santangel, Ferdinando Pinello e alteres les assecurava le copertura financiari. Columbo iva a Sivillia, e in le incontro, con le reges, dictava le proprie condition: peteva le titulo de Admiral e le carga de Vicerege e "governator del terras discoperte" (titulo hereditari), le possibilitate de assignar omne typo de carga in le territorios conquirite e, in ultra, un renta del 10% de tote le commercios maritime futur. Le requestas esseva acceptate in caso de successo del viage, le contracto (Capitolaciones), il era signate le 17 april 1492. Le summa necessari pro le flotta, par a 2 milliones de maravides, esserea state pagate per le medietate ab le Corte e medietate ab Columbo, financiate ab un instituto de credito genovese, le Banco de Sancte Giorgio e ab le mercante florentin Giannotto Berardi. Columbo lassava le citate le 12 maio, per ir a Palos. Esseva assì apprestate tres caravelas, de cuje duo – le Santa Maria e le Pinta - dotate de mast a velas quadrate e un – le Niña - con un vela latin. Le Santa María habeva 150 tonnas e, como nave admiralia, il era capitanate ab Columbo. Le Pinta, que habeva un tonnage de 140 tonnas, e le parve Niña, que habeva solmente 100 tonnas, los il era commandate ab Martin Alonso Pinzòn e su fratre minor Vicente Yanez Pinzòn. Le equipage del tres naves il era de 90 marineros, Martín Pinzón habeva le rolo de secunde commandante, Columbo guidava le flottilia; le pilota il era le cantabrico Juan de la Cosa, proprietario del Santa Maria.

disbarcamento de Columbo

Prime viage: Le partita eveniva al sex del matino del 3 augusto 1492 ab Palos de la Frontera, con route verso le Insulas Canarias. Le 6 augusto on rumpeva le timon del Pinta e inde illes il era constrigite a remaner circa un mense a La Gomera pro le reparation, e pro modificar anque le velas del Niña, ab latin a quadrate per adequar lo al navigation oceanic. Le tres naves reprendeva le viage le 6 septembre pulsate ab le aliseos. Iste ventos suffla sempre ab est verso west. Un del suggestion del prime viage transoceanic, era le position del naves sempre verso le poner del sol, ultra que le sensation de proceder per spatios jammais ante toccate. Le 16 septembre le caravelas entrava in le Mar del Sargassos e per Columbo le spectaculo del algas flottante il era inditios de terra vicin. Le 6 octobre Columbo registrava de haber percurrite 3652 millias, jam cento plus de quante habeva previste. Le 7 octobre Columbo decideva de virar verso sud-west, habente vidite alicun aves diriger se verso celle direction. Le die 10 on habeva per le equipage un principio de motin; a Columbo, resultava de obtener un accordo: si intra tres o quatro dies le vigilatores non haberea vidite alcun terra le caravelas esserea retornate a retro. Esseva sol al duo de nocte de venerdì 12 octobre 1492, qui Rodrigo de Triana, a bordo del Pinta, distingueva finalmente le costa; le matino del 12 Columbo disbarcava sur un insula clamate, in le lingua local, Guanahani, que Columbo baptisava San Salvador, le insula il era parte del archipelago del Bahamas. Le espanioles esseva recipite con grande cortesia ab le Tainos, le tribo habitante del insula. Columbo mesme, in le su relation, sublinea plus vice le gentilessa e le spirito pacific del su hospites. Sempre convincite de trovar se in Asia, Columbo confundeva le parola Cibao con le ric Cipango, id es le Japon, al recerca del qual on iva subito in viage, attingeva ab hic Cuba e Hispaniola. Verso le medienocte del 25 decembre, le Santa Maria vadeva in sic de proa e se arenava supra un banco corallin, et esseva abandonate. Le Admiral, faceva assi construir un forte – La Navidad - a poc distantia del loco del incidente e lassava parte del equipage (39 personas in toto) con le promissa qui esserea retornate a reprender les durante le secunde viage. Columbo decideva de partir al alba del 16 januario 1493, con le Pinta e le Niña. Conscie que per le viage de retorno le flotta haberea debite mover se a septentrion per exir ab le regime del aliseos, Columbo remontava usque al 35º parallel, quasi in linea con le parallel de Capo S. Vicente in Portugal. Ma in le hiberno le oceano Atlantic es perturbate ab tempestas, in un del qual collideva le 13 februario. Placate se le huracan, Columbo disbarcava con le Niña al insulas Azores. Ab hic, repartiva le 24 februario arrivante octo dies depost presso Lisbona. Rui de Pina, humanista portugese, scribeva assi del su arrivata in Portugal: le 6 martio 1493 es arrivate ab le Antillas de Castilia, Christophoro Columbo, italiano.» Martin Alonso Pinzòn, intertanto, resultava de pervenir a martio con le Pinta a Baiona in Galicia; faceva pois vela per Palos arrivante poc horas depost le Niña. Columbo habeva portate al soveranos auro, tabaco e papagai, conduceva anque dece indianos Taino. Esseva dies de festa in le citate de Sivillia, ubi le Admiral perveniva le 20 april, recipite ab le soveranos con honores triumphal, in le cappella de Sancte Anna era celebrate le Te Deum . Secunde viage: Le Admiral Columbo quitava per le su secunde viage (1493-1496) ab Cadiz le 25 septembre con 17 naves, e un equipage de circa 1500 homines, inter le qual le filio Diego, le fratre Giacomo (Jaime), e le patre de Las Casas, le documentos del viage proveni ab le chronicas de Diego Alvarez Chanca e de Michele da Cuneo, Columbo era al commando del nove nave admiralia: Mariagalante. Le 3 novembre le flotta attingeva le insulas de Guadalupa e Dominica. Le 19 iva a Porto Rico e le 22 Columbo retornava a Hispaniola, ubi discoperiva que le homines les era state occidite e le fortalessa destruite. Fundava un nove forte, "La Isabela", in le nove anno 1494. Le 24 april lassava le insula pro ir a Cuba le 30 april, retornava a Isabela le 29 septembre, intertanto, era arrivate con tres caravelas su fratre Bartholomeo. Columbo decideva de retornar in Europa ma un huracan, destrueva tote le naves exepte le Niña. Esseva construite un nove caravela, con le nomine de India. Columbo partiva le 10 martio 1496 e le 11 junio era a Cadiz. Tertie viage: (1498-1500) Duo annos depost a Burgos, ille convinceva le reges hispanic ad organisar un nove expedition. Columbo assì habeva sex naves, con un equipage de circa 300 marineros. Le flotta, partiva le 30 maio 1498, ab S. Lucar, verso La Gomera ubi le sex naves on divideva: tres iva con Columbo, e le alteres vadeva verso Dominica. Le Admiral punctava verso le insulas de Capo Verde, de ubi le 31 julio attingeva Trinitad. Le augusto sequente le flottilia explorava le Golfo de Paria e le costa del actual Venezuela usque al delta del Orinoco. Columbo retornava a Hispaniola le 11 augusto 1498, al citate de Santo Domingo, fundate ab le fratre. Ma in le citate in le 1499, on habeva un revolta guidate ab le alcalde de Isabela, Francisco Roldan; pro isto le soveranos inviava in le 1500 Francisco de Bobadilla, le qual al su arrivata, arrestava ante Diego e pois Christophoro e Bartholomeo. Le tres perveniva in octobre a Cadiz, al su arrivata, Columbo era ancora incatenate como ille voleva, ma le regina Isabella faceva liberar Columbo. Quarte viage: (1502-1504) Depost le incontro con le regales del decembre 1500 a Granada, le 3 septembre del 1501 esseva retirate le carga de vicerege a Columbo, e governator e judice supreme del Indias il era proclamate Nicolas de Ovando, qui partiva con 32 naves e 2.500 homines verso Hispaniola. Le Admiral organisava un altere viage con le fratre Bartholomeo e le juvene filio Fernando. Le naves, le Santiago, le Gallega, al commando de Pedro de Terreros e le Vizcaina, commandate ab le genovese Bartholomeo Fieschi, los partiva ab Cadiz, le 9 maio 1502, le pilota il era Juan Sanchez, sub le commando de Diego Tristan. Depost un halto a Gran Canaria, post 20 dies illes arrivava al Martinica e pois a Hispaniola. Columbo peteva un refugio per le naves a Ovando qui refusava. Le Admiral trovava un altere loco ubi reparar se, ma vinte naves partite pro le retorno in Espania sur le qual il era imbarcate de Torres, Francisco de Bobadilla e Francisco Roldán, esseva destruite e sin supervivite. Columbo inter le julio e le octobre de ille anno costeava le America central, le 5 octobre perveniva al isthmo de Panama, ubi on confligeva con le indigena e moriva Diego Tristan e alicun marineros et esseva ferite multe alteres, inter le qual Bartholomeo, et esseva abandonate le Gallega. Le 16 april 1503 Columbo repartiva per Hispaniola, ma durante le navigation anque le Vizcaina era abandonate. Le 25 junio illes perveniva al Jamaica, con le sol Santiago guastate. Columbo alora inviava con duo canoas, Diego Mendez e Bartholomeo Fieschi, in cerca de adjuta; post tres dies illes perveniva a Navassa, e pois a Santo Domingo. In le junio 1504 arivava Diego de Salcedo con le succursos, le 28 junio illes repartiva per Hispaniola, e le 12 septembre per le Espania, ubi arrivava le 7 novembre. Le morte a Valladolid: Al fin del 1504 decideva de remaner a Sivillia, le regina Isabella, su protectrice, era morite. Le rege le offereva Carrion de los Condes, in cambio de tote le su revendication, ma ille refusava, pois iva a Valladolid, ubi ille moriva le 20 maio 1506, et esseva sepulte in le crypta del monasterio de La Cartuja a Sivillia (ubi essera pois inhumate anque su filio Diego) e pois, in le 1509, ponite in le cathedral de Sivillia. In le 1537 le restos de Christophoro e Diego esseva transportate a Hispaniola in le cathedral de Santo Domingo ubi remaneva usque al 1795. Le espanioles transfereva le spolias a Le Havana, e pois, in le 1898 de novo a Sivillia.

Leonardo da Vinci
Traduction in interlingua per Francesco Galizia

Leonardo da Vinci: (Vinci, 15 de april 1452 – Castello de Clos-Lucè, Amboise, le 2 maio 1519) esseva un artista e scientista italian, homine ingeniose e talento universal del Renascentia italian, esseva pictor, sculptor, architecto, ingeniero, mathematico, anatomista, musico e inventor; ille es considerate un del plus grande genios del humanitate. Ille incarnava le spirito del su epocha, portante lo al major formas de expression in le diverse campos del arte e del cognoscentia.

Leonardo

Biographia: Le origine e le familia (145 2–1481) Leonardo esseva le filio primogenito illegitime del notario ser Piero da Vinci, e del puera paisan Caterina, la qual habera un marito in le 1453, le paisano Piero del Vacchia. Ser Piero habera quatro uxor legitime ab le qual habera 12 filios, tote plus juvene de Leonardo. Ille apprendeva a scriber con le mano sinistre in maniera specular al scriptura normal. A Florentia ser Piero mandava le filio, in le anno 1470, al boteca del su amico Andrea del Verrocchio. Inter le studiantes on habeva: Sandro Botticelli, Perugino, Domenico Ghirlandaio e Lorenzo de Credi, le boteca exerceva un activitate poliedric: pictura, sculptura, usque al artes "minor". Le 5 augusto 1473 ille designava le su prime obra, le Paisage con fluvio, un vista del valle del Arno, pois faceva altere obras como: le Archangelo Raphael, le Madonna con Infante e angelos, e le successive Madonna del Garofano del 1474 circa. Al 1478 on ha le Portrait de un femina, (Ginevra de' Benci), le Annunciation e le Madonna del Flor. A iste annos on ha le su approximar se a Lorenzo De' Medici le Magnific e al su corte, del qual faceva parte le su maestro Verrocchio. Le 29 decembre 1479 Leonardo representava le cadavere de un del responsabiles del conjura del familia de' Pazzi, Bernardo Baroncelli (le assassino de Giuliano de' Medici). In le 1480, ille frequentava, le Jardin de Sancte Marco, in le qual, le ancian sculptor Bertoldo de Giovanni habeva un schola de arte a cuje participava anque, le juvene Michelangelo. A Milano (1482–1500): Inter le primavera e le estate del 1482 Leonardo il era a Milano, per portar al duce Ludovico le Moro un homage per parte de Lorenzo De' Medici; ille participava a un competition musical al corte ducal. Leonardo scribeva anque un famose "littera de empleo" per describer le su projectos de ingenieria, de apparatos militar, de architectura, de obras hydraulic, e sol al fin, de pictura e sculptura. Le 25 april 1483, con Bartholomeo Scorione, prior del convento del Immaculate Conception, stipulava le contracto per un pala pro le altar del ecclesia de Sancte Francisco, le pala del Virgine del Roccas. In le periodo milanese ille depingeva varie portraites, como le Portrait de musico, e le Portrait de Cecilia Gallerani, dicte le Dama con le ermellino . Le presentia del animal, ultra a revocar le nomine familiar del domina (galé in greco), alludeva anque al decoration del Ordine del Ermellino, recipite in le 1488 ab Ludovico ab parte de Ferrante de Aragon. In ille annos Leonardo initiava le projecto per un monumento equestre in honor de Francesco Sforza, patre de Ludovico le Moro. Le interprisa era colossal, non sol per le dimension del statua, que debeva esser fundite in bronzo, ma anque per le intention de sculper un cavallo in le acto de cabrar e abbatter se sur le inemico. Le 21 junio 1490, ille iva a Pavia, con le architecto Francesco Martini, autor del Tractato de architectura, que reprendeva le obra per Vitruvio, De architectura. Assi Leonardo in ille annos scribeva le Manuscripto B, dedicate al urbanistica, al architectura religiose e militar; ille studiava anque le corpore human e le su proportiones, que los habeva le su culmine in le celebre designo del Homine Vitruvian. Retornate a Milano ille se dedicava al festas per le nuptias de Anna Maria Sforza e Alfonso I de Este (1491) e per celle de Ludovico le Moro e Beatrice de Este. In le 1493, ille accompaniava in Germania, Bianca Maria Sforza, sposa del imperator Maximiliano de Habsburgo. Leonardo in le anno 1494 recipeva un commission, ab le convento de Sancte Maria del Gratias, pro decorar con frescos le parietes minor del refectorio, con un Crucifixion, facite per Donato Monfortano terminate in le 1495, e le Ultime Cena confidite a Leonardo. In tal obra, Leonardo reversava como in un summa tote le studios ab ille complite in ille annos, representante le su obra de maesro. Le Apostolos son designate a gruppos de tres, con al centro le figura insulate e dominante de Christo. Leonardo per le fresco, inventava un technica mixte de tempera e oleo sur duo stratos de exalbo, que consentiva a Leonardo de render un harmonia chromatic, con melior effectos de luce. Le 6 octobre 1499, Leonardo lassava Milano, pro ir a Mantova, hospite de Isabella de Este, ma pois iva a Venetia in le martio del 1500. Hic projectava, contra le menacia turc, un dica mobile, sur le fluvios Isonzo e Vipacco, pro provocar inundation sur le presidios del inemico. Ma repartiva anque ab Venetia. Depost haber visitate Roma e Tivoli, in le april 1501, ille retornava a Florentia, depost vinte annos. Morite le Magnific et expellite le su filio Piero in le 1494, esseva restaurate le Republica, con a capite ab le 1502 le “gonfaloniere” a vita Piero Soderini. In le 1502 Leonardo esseva assumite ab Cesare Borgia como architecto e ingeniero militar. Le duo se cognosceva a Milano in le 1499; le filio de papa Alexandro VI, dicte "duce del Valentino", mandava Leonardo, a Cesena, per visitar le fortalessas de Romagna e in augusto iva a Pavia, per le inspection al fortalessas lombarde del Borgia; a Urbino Leonardo deveniva amico de Niccolò Machiavelli, jam cognoscite a Florentia. Ab le martio 1503 esseva de novo a Florentia, ad april Piero Soderini confideva a ille le carga de decorar un del parietes del Salon del Cinquecento in le Palatio Vetule, ubi debeva esser representate alicun victorias militar del florentinos, a Leonardo esseva confidite le Battalia de Anghiari, un episodio del 29 junio 1440, durante que sur le pariete opposite haberea debite laborar Michelangelo Buonarroti, con le Battalia de Cascina (29 julio 1364 contra le Pisanos). In iste periodo initiava le su obra que le rendera celebre in le seculos, le “Gioconda” (Monna Lisa).

La Gioconda

Identificate como Lisa Gherardini, nascite in le 1479 e uxor de Francesco del Giocondo (ab cuje le nomine "Gioconda"), le pictura, es considerate le portrait plus famose del mundo. Le 9 julio 1504, moriva le patre Piero, al etate de 80 annos. Leonardo habeva le idea de scriber un tractato sur le volo del aves, ma ille in le 1505 compila solmente un Codice sur le volo del aves. Le ultime annos (1508–1519): A Florentia Leonardo acceptava de retornar a Milano per initiativa del governator francese de Milano, Charles d'Amboise, in le julio 1508. Le secunde sojorno milanese, durate usque le 1513, esseva un periodo multe intensive. Depingeva le Sancte Anna, le Virgine e le Infante con le Agno, completava, in collaboration con De Predis, le secunde version del Virgine del Roccas e se occupava de problemas geologic, hydrographic e urbanistic. Le 24 septembre 1514, Leonardo partiva per Roma, con le discipulos plus vicin: Melzi e Salai. Hic le artista on dedicava al su studios scientific, mechanic, de optica e de geometria e cercava fossiles sur le vicin Monte Mario; in ultra revideva Bramante e Giuliano de Sangallo, qui les se occupava del fabrica de Sancte Petro, Raffaello, qui depingeva con frescos le appartamentos papal, e forsan anque Michelangelo. Se occupava del disiccation del Palude pontin, - le projecto esseva approbate ab Leo X le 14 decembre 1514, e del nove porto de Civitavecchia. In le mesme momento reprendeva le studios de anatomia, jam initiate a Florentia e Milano. In le anno 1517, a maio Leonardo partiva per le Francia, insimul a Francesco Melzi e le servitor Battista de Vilanis, les esseva allogiate ab le rege Francisco I, in le Castello de Clos-Lucé, apud Amboise, e honorate del titulo de premier peintre, architecte, et mecanicien du roi, con un pension de 5000 scutos. Le ultime tres annos in Francia il era le periodo plus seren del su vita. Projectava le palatio royal de Romorantin, qui Francisco I intendeva eriger per le matre Luisa de Savoia. Participava al festas per le baptismo del Delphino e a celle per le nuptias de Lorenzo dè Medici. A Lyon in le 1515 e ad Argenton in le 1517, mitteva in scena un automato de leon, que camminava e pois aperiva le pectore plen de lilios. Le 23 april 1519 redigeva le testamento e moriva le 2 maio sequente. Le scientista: Leonardo es cognoscite supertoto pro le su picturas, pro le su studios sur le volo, ma es stato un ver precursor, in le campo del geologia. Ès stato inter le prime, de facto, a capir que cosa esseva le fossiles, e perque on trovava fossiles marin in le montanias, assi ille concludeva que le locos in cuje emergeva los fossiles, olim debeva esser del fundos marin. Le contribution de Leonardo a quasi tote le disciplinas scientific il era decisive; anque in astronomia habeva intuition fundamental, como sur le calor e le centralitate del Sol, sur le scintillar del stellas, sur le Terra e le Luna, Leonardo comparava le planetas a calamitas que on attraheva in modo reciproc, explicante assi le concepto de actration gravitational. Anque in botanica Leonardo per primo on observava que le folias son disponite sur le ramos non casualmente ma secundo leges mathematic; discoperìva que le anellos concentric del truncos indicava le etate del planta, e le phenomeno del remontar del aqua ab le radices al truncos per capillaritate, anticipante le concepto del lympha ascendente. Le inventor: In le 1486 Leonardo exprimeva le possibilitate del volo human: ab le 14 martio al 15 april 1505, scribeva parte del Tractato del aves, extendente in le 1508 le su studios al anatomia del aves e al resistentia del aere e, in le 1515, adjungeva le studio del motion del aere. Clama motion instrumental le volo human realisate con le uso de un machina: individua in le paracadita le medio plus simplice de volo. Ab le analogia inter le peso e le apertura alar del aves cerca de stabilir le apertura alar que le machina deberea haber e qual fortia deberea esser empleate per mover lo e sustener lo. Le su notas il ha numerose inventiones in campo militar: projecta naves con rostros per rumper le carinas del inemico, le scafandro per immersor, le submarino e bombas incendiari con un composition de carbon, salnitro, sulfure, pice, incenso e camphora. Pensa al bicycletta actual, al helicoptero, a un apparato a rotas dentari como le prime calculator mechanic, a un automobile avantiante ab un mechanismo a spiral et a un telario automatic, projectava un instrumento musical: le viola organista. In le annos vivite a Roma ideava un systema per le uso industrial del energia solar, per medio de speculos

Le ultime cena

concave per calefacer le aqua de un cisterna. Le studios de anatomia: Anque le corpore human lo attraheva, qual machina perfecte e ben plus complicate del machinas facite de ingranage. In le su designos monstra anque le instrumentos alora usate ab le chirurgos. Leonardo studiava anatomia in tres periodos: a Milano, inter le 1480 e le 1490, in particular le musculos e le ossos, pro le su activitate artistic; pois a Florentia, inter le 1502 e le 1507, on applicava del mechanica del corpore, e in fin, ab le 1508 al 1513, a Milano e a Roma, se interessava al studio del organos interne e del circulation del sanguine. Studiava anque le arterias, le venas, le capillares; comprendeva le alteration senil et etiam le arteriosclerosis. Leonardo cercava de capir como functionava le oculo e le vision tridimensional, discoperiva anque le retina e le nervos optic, e reportava tote iste observationes in designos e litteras. Le obras hydraulic: Leonardo on dedicava a studios hydraulic in le su permanentia a Milano, e in Lombardia ric de un ample rete de canales. Collaborava con Venetia per regular le curso del fluvio Brenta, varie son le su projectos in le su scriptos: un canal pro unir Florentia con le mar, regulante le fluvio Arno; Leonardo projectava anque machinas per le uso del energia hydraulic. Le ingenieria civil e le architectura: A Leonardo interessava supertoto projectos hydraulic o de ingenieria militar, in le su littera a Ludovico le Moro del 1492, Leonardo vantava le su capacitate de natura militar, a Milano haberà le titulo de "ingegnarius", e projectera fortalessas. Ma ille on occupara anque del moderne ideation de un citate ideal, structurate sur plus nivellos stratal, ubi al nivello inferior flueva le carros, e in cello superior haberea commoditate per le pedones.

Michelangelo Buonarroti

Traduction in interlingua per Francesco Galizia

autoritratto

Michelangelo Buonarroti: (Caprese, 6 martio 1475 – Roma, 18 februario 1564) il era uno sculptor, pictor, architecto e poeta italian. Protagonista del Renascentia italian, esseva de jam recognoscite al su tempore como un del plus grande artistas de sempre, con le su activitate faceva un recerca del ideal de beltate. Le su nomine es ligate a un serie de obras que lo ha consignate al historia del arte, alicun del quales son cognoscite in toto le mundo e considerate inter le plus importante labores del arte occidental: le David, le Pietate, le Moses o le cyclo de frescos in le Cappella Sixtine, son considerate obras superior del ingenio creative human. Biographia: Michelangelo nasceva a Caprese, apud Arezzo, ab Ludovico de Leonardo Buonarroti, podestà (burgomaestro) de Chiusi e Caprese, e Francesca de Neri. Ille il era le secundogenito, de cinque filios. Le familia il era parte del nobilitate florentin, con cargas in le public officios, les habeva un scuto de armas e un cappella in le Basilica de Sancte Cruce. Infantia (1475-1487): Jam al fin di martio, terminate le carga de Ludovico Buonarroti, le familia retornava a Settignano, presso Florentia, ubi le neonato esseva confidite a un nutrice local, filia e uxor de laborator de marmore; Michelangelo, explicante perque prefereva le sculptura al altere artes, recordava iste confidemento, susteneva de provenir ab un pais de “sculptores ”, ubi ille ab le nutrice habeva bibite «lacte impastate con le pulvere de marmore». In le 1481, le matre moriva quando ille habeva sex annos. Michelangelo iva in le 1487, al boteca de Domenico Ghirlandaio, esseva le mesme Ludovico a conducer le filio de dece-duo annos al boteca, del su amico, que in celle periodo era active al cyclo frescate del Cappella Tornabuoni in le ecclesia de Sancte Maria Novella, Michelangelo habeva un interesse particular per maestros, como Giotto e Masaccio. Al jardin neoplatonic (1488-1492): Michelangelo initiava a frequentar le jardin de Sancte Marco, un academia artistic de Lorenzo le Magnific, hic le juvene talentos, les poteva copiar, adjutate ab le vetule sculptor Bertoldo de Giovanni, scholar de Donatello. Un anecdota celebre es cello del Testa de Fauno, un copia in marmore de un obra antique. Vidite ab le Magnific in visita al jardin, lo criticava per le perfection del dentatura que on videva ab le bucca semiaperte, inverosimile in un figura ancian. Ma ante que le senior terminava le gyro del jardin, le Buonarroti con trepano e martello incideva un dente e forava un altere, suscitava le admiration de Lorenzo; le qual peteva le permisso a Ludovico Buonarroti de hospitar le garson in le residentia del su familia. Verso le 1490 le juvene artista poteva assi cognoscer le personalitate del su tempore, como: Poliziano, Marsilio Ficino e Pico del Mirandola. Cognosceva anque le juvene filios de casa Medici: Petro, Johannes, pois papa Leo X, e Julio, futur Clemens VII. Al periodo del jardin e del sojorno in casa Medici, son duo obras, le Madonna del Scala e le Battalia del Centauros (1491). In le 1492 moriva Lorenzo le Magnific e Piero de' Medici, succedeva al patre in le governamento del citate. In le 1493 Michelangelo sculpeva le Crucifixo lignee. Durante que le progressive declino politic et economic del citate, in Italia descendeva le armea francese de rege Carolo VIII (1494) . Apena partite le monarcha, le predicator Gerolamo Savanarola, expelleva le Medici e proclamava le Republica, Michelangelo alora iva a Bologna, ubi trovava hospitalitate presso le nobile Johannes Francisco Aldovrandini, le artista retornava pois a Florentia post un anno le decembre del 1495. Prime sojorno roman (1496-1501): Arrivava a Roma le 25 junio 1496, e le artista initiava a sculper un statua de Baccho (Museo del Bargello), representate como un adolescente ebrie, con effectos simile a cellos del sculptur hellenistic. Gratias a Jacopo Galli, Michelangelo recipeva alteres commission, inter le qual le tabula depingite del Deposition per le ecclesia de Sancte Augustino, e, le Pietate in marmore per le ecclesia de Sancte Petronilla, hodie in Sancte Petro. Iste ultime obra, que confirmava le consecration de Michelangelo in le arte sculptoree - ad apena vinte-duo annos – il era ordinate ab le cardinal francese Jean de Bilhères Lagranlos, ambassador de Carolo VIII, presso papa Alexandro VI. Le gruppo, esseva disveloppate con un composition pyramidal, con le Virgine como axe vertical e le corpore de Christo como axe horizontal. Le Pietate essera le su prime obra de maestro, ma anque le su prime statua in marmore de Carrara. Retorno a Florentia (1501-1504): Le 16 augusto del 1501, le Opera del Domo de Florentia le confideva un colossal statua de David pro le Cathedral. Michelangelo initiava a laborar in le septembre del mesme anno e completava le obra in tres annos. Le artista affrontava le thema del heroe juvene e nude, calme ma prompte a un reation, quasi a symbolo del ideal republican, que videva in le citatano-soldato - e non in le mercenario – le unic defensor del republica. Assì, le Communa decideva de facer lo symbolo del citate et esseva collocate in Placia del Senioria. A Roma sub Julio II (1505-1513) : Papa Julio II Della Rovere, eligite in le 1503, habeva un programma de governamento que univa politica e arte, se circumfereva del plus grande artistas (inter le quales Bramante e Raffaello) per restituer a Roma le grandor del passato imperial; clamate a Roma in le martio 1505, Michelangelo

particular del Cappella Sixtin

habeva le carga de realisar un sepulcro monumental per le papa, in le Basilica de Sancte Petro. Julio II confideva al artista, in le 1508, le decoration del volta del Cappella Sixtine; le 8 maio del mesme anno le artista ampliava le programma iconographic, con le historia del humanitate "ante legem", id es antea que Deo inviava le Tabulas del Lege: in vice del Apostolos mitteva septe Prophetas e cinque Sibillas, in le cornice; dividite in novem partition, ubi son representate episodios del Genesis, disponite in ordine chronologic partente ab le pariete del altar: Separation del luce ab le tenebras, Creation del astros e del plantas, Separation del terra ab le aquas, Creation de Adam, Creation de Eva, Peccato original et expulsion ab le Paradiso Terrestre, Sacrificio de Noah, Diluvio Universal, Ebrietate de Noah; in le cinque partition sur le thronos son del Nudes que los sustene guirlandas con folias de querco, allusion al casato del papa id es Della Rovere, e medallion bronzee con scenas del Antique Testamento; in le lunettas e in le velas ibi son le quaranta generationes del Ancestres de Christo, reprendite ab le Evangelio de Mattheo; in fin on trova quatro scenas biblic: Judith e Holofernes, David e Goliath, Punition de Aman e le Serpente de bronzo. Le thema general del frescos del volta es le mysterio del Creation de Deo, que attinge le culmine in le realisation del homine a su imagine e similantia. Con le incarnation de Christo, ultra a redimer le humanitate ab le peccato original, on completava le creation divin, altiante le homine verso Deo. In ultra le volta celebra le union inter Antique e Nove Testamento, ubi le prime prefixava le secunde, e le prevision del venita de Christo in ambiente hebraic (con le prophetas) e pagan (con le sibillas). Le fresco extraordinari esseva inaugurate le vigilia de Omnesanctos del 1512; ma post qualque mense Julio II moriva. A Florentia (1516-1534): Le filio de Lorenzo le Magnific, Johannes, deveniva pontifice con le nomine de Leo X, Michelangelo laborava pro le nove papa fin ab le 1514, quando refaceva le faciada del su cappella al Castello Sancte Angelo. In le 1515, le familia Buonarroti obteneva le titulo de conte ab le papa. In un viage a Florentia in le 1516, le papa decideva de indir un concurso pro realisar un nove faciada del ecclesia "de familia" del Medici, Sancte Lorenzo, a cuje les participava Juliano de Sangallo, Raffaello, Andrea e Jacopo Sansovino, e le mesme Michelangelo, invitate ab papa Leo X;. le victoria iva a iste ultime, al epocha ingagiate a Carrara per seliger le marmores per le sepulcro de Julio II. Le 19 januario 1518 esseva signate le contracto Michelangelo in Versilia creava le strata per le transporto del marmore, le blocos ab le cava de Trambiserra los era inviate ad Azzano, usque al Forte del Marmores e ab illac imbarcate in mar et expedite a Florentia per le fluvio Arno. Le papa al morte del ultime heredes directe del dynastia medicee: Juliano Duc de Nemours in le 1516 e Lorenzo Duc de Urbino in le 1519; voleva hospitar dignamente le restos del duo cosinos, e cellos del fratres Magnific Lorenzo e Juliano, le prime patre e le secunde oncle de Leo X, le papa voleva crear un cappella funebre, le Sacristia Nove, in Sancte Lorenzo. Le morte del papa suspendeva le projecto, ma in le 1523 esseva elegite le su cosino Julio, qui prendeva le nomine de Clemens VII e confirmava a Michelangelo tote le cargas. Le obra initiava in le 1525, le tumbas del duo capitanos son in un sarcofago surmontate ab duo statuas destendite con le Allegorias del Tempore: in celle de Lorenzo le Crepusculo e le Aurora, e in celle de Juliano le Nocte e le Jorno. Le statua sur le altar del Madonna Medici es symbolo de vita eterne et es flancate ab le statuas del Sanctos Cosma e Damian (protectores del Medici). Le Republica e le assedio (1527-1530): In le 1527, depost le Saccheo de Roma, per parte del mercenarios german de Carolo V, Florentia insurgeva contra, Alexandro de' Medici, e instaurava un nove republica. Michelangelo, le 22 augusto 1528, il era al servicio del nove governamento republican. Le 10 januario 1529 esseva nominate membro del "Novem de militia", pro occupar se del defensa, le 6 april habeva le carga de "Governator general del fortalessas", in prevision del assedio del fortias imperial. Nonobstante le su desperate defensa le citate non poteva facer altere que render se. Post le retorno del Medici (12 augusto 1530) fugeva a Venetia (septembre 1530). Le Bibliotheca Laurentiane (1530-1534): Le pardono de Clemens VII non mancava, a pacto que le artista reprendeva le labor a San Lorenzo ubi, ultra al Sacristia, on era adjungite un monumental bibliotheca public (1524) e per le altar major le Tribuna del reliquas (1525). Ille sculpeva anque un Apollo per Baccio Valori, le governator de Florentia, e in le 1531 exequeva le Noli me tangere. Le epocha de Paulo III (1534-1545): Clemens VII le 22 septembre 1533, a ille habeva ordinate le decoration del pariete de fundo del Cappella Sixtine con le Judicio Universal, ma moriva pauc dies depost; et esseva elegite Paulo III, Farnese, qui non sol confirmava le carga del Judicio, ma nomininava Michelangelo pictor, sculptor e architecto del Palatio Vaticano. Le labores al Sixtine initiate al fin del 1536, usque le autumno del 1541. Al centro del fresco ibi es le Christo judice con vicin le Madonna qui guarda verso le electe; iste ultime les forma un ellipse in un turbine de sanctos, patriarchas e prophetas. Con le transferimento sur le Capitolio del statua equestre del Imperator Marco Aurelio, symbolo del autoritate imperial e del continuitate inter le Roma imperial e celle papal, le pontifice incargava Michelangelo, in le 1538, de restructurar le placia, centro del administration civil roman ab le Medievo. Realisava un placia a planta trapezoide con al fundo le palatio del Senatores, con un scala a duple rampa, e delimitate al latere ab le Palatio del Conservatores e le Palatio Nove, ambes convergente verso le scalon de accesso al Capitolio. Circa ab le 1537 Michelangelo habeva initiate un amicitia con le marquise de Pescara Victoria Colonna con la qual scribeva litteras e poesias e qui moriva in le 1547, in celle periodo realisava per illa le Crucifixion e in le 1541 le Pietate de Victoria Colonna. Le papa Farnese in le 1542 confideva a ille le decoration del su cappella private in Vaticano (Cappella Pauline). Michelangelo realisava duo frescos: le prime, le Conversion de Paulo (1542-1545), presenta un paisage spoliate e, al centro, le luce cecante que ab Deo descende supra Paulo a terra; le secunde, le Martyrio de Sancte Petro (1545-1550), il ha un cruce disponite in diagonal con al centro le visage del martyre. In le 1542, le tumba de Julio II esseva terminate in le ecclesia de Sancte Petro in Vincule, inter le 1544 e le 1545 il era adjungite le statuas de Moses, de Lia (Vita active) e de Rachel (Vita contemplative), al flanco del pontifice on trova un Sibilla e un Propheta, con supra le Virgine con Infante. Vetulessa e morte (1546-1564): In le su ultime decennas de vita Michelangelo prefereva facer projectos architectonic e urbanistic, in le octobre del 1546, a Michelangelo esseva confidite le fabricas de Palacio Farnese e del Basilica de Sancte Petro. Inter le 1547 e le 1550, le artista projectava le completamento de Palatio Farnese. In le 1555 esseva elegite Paulo IV, qui lo confirmava in le carga del Basilica de S. Petro. Le vetule Michelangelo projectava, in le 1560 le monumental Porta Pie, e in le 1561 un restructuration del ecclesia de Sancte Maria del Angelos al interne del Thermas de Diocletiano, intra le grande spatio del tepidarium. Le 31 januario 1563 Cosimo I de' Medici fundava, le Academia e le Compania del Arte del Designo de cuje esseva subito electe consule le Buonarroti. Le Compania era un Corporation cuje debeva aderir tote le artistas de Toscana, le Academia, in vice, habeva le tutela sur le production artistic de Florentia. Il era le ultime modo de Cosimo per facer lo retornar a Florentia. Le 18 februario 1564, al etate de 88 annos, Michelangelo moriva a Roma. A pauc dies del morte, su nepote Lionardo Buonarroti, arrivava a Roma per transportar le cadavere a Florentia, que arrivava le 11 martio, le feretro esseva portate in Sancte Cruce per esser honorate. Le 14 julio 1564 le cathedral de S. Lorenzo esseva adornate per drappos nigre e de tabulas dipingite con episodios del su vita; Le inhumation eveniva in Sancte Cruce, in un sepulcro designate ab Giorgio Vasari, componite de tres figuras plorante que los representa le pictura, le sculptura e le architectura. Le funerales de stato confirmava lo status attingite ab le artista et esseva le consacration definitive del su mytho, como artifice, capace de attinger vertices creative in qualcunque campo artistic.

Raffaello Sanzio
Traduction in interlingua per Francesco Galizia

Raffaello Sanzio: (prop. R. Santi, lat. Raphael Sanctius, Urbino, 28 martio 1483 - Roma, 6 april 1520) era un pictor e architecto italian, inter le plus celebre del Renascentia italian.

autoritratto di Raffaello

Biographia: Origini (1483-1490): Raffaello nasceva a Urbino le 28 martio (venerdì sancte) del 1483. Il era le unic filio de Johannis Santi e Maria de Nicola Ciarla. Le cognome "Sanzio" de facto es un del declination de "Santi", derivate ab le latino "Sancti" con cuje Raffaello serà pois solite, in le maturitate, signar le su obras. Le matre moriva, le 7 octobre 1491, le patre on sposava de novo con Berardina de Petro, ab la qual habera le filia Elisabetta. Recipeva le su formation artistic in le boteca del patre, (1491-1494) qui era pictor al corte ducal del familia Montefeltro, ante per Friderico e pois per su filio Guidobaldo. In le formation de Raffaello il era determinante le facto de esser nascite e de haber passate le juventute ad Urbino, que in ille periodo era un centro artistic de primari importantia que irradiava in Italia e in Europa le ideales del Renascentia. Hic Raffaello, poteva ir con le patre al sales del Palatio Ducal, habeva modo de studiar le obras de Piero della Francesca, Luciano Laurana, Antonio del Pollaiolo, Melozzo da Forlì e alteres. Giovanni Santi habeva un cognoscentia directe del pictura contemporanee non sol italian, como demonstra un su Chronaca rimata, scripte in occasion del nuptias de Guidobaldo con Elisabetta Gonzaga. In le boteca del patre, le juvenissime Raffaello apprendeva le notion de base del technicas artistic, inter le qual anque le technica del fresco: un del su prime obras es de facto le Madonna de Casa Santi, delicate pictura mural in le casa familiar. Le 1 augusto 1494, quando Raffaello habeva un-dece annos, moriva le patre, Raffaello hereditava le activitate del patre, insimul a alicun collaboratores inter le qual, supertoto, Evangelista del Pian de Meleto e Timotheo Viti ab Urbino. A schola del Perugino (1494-1498) Le presentia de Raffaello, apud al Perugino es ligate ad alicun labores del su boteca inter le 1497 e le nove seculo. In particular in le tabuletta del Nativitate del Madonna in le Pala de Fano (1497) e in alicun figuras del frescos del Collegio del Cambio a Perugia (1498) . Sembla que le su prime obra sia le Madonna con le Infante, frescate in le camera in cuje on crede que ille sia nascite, in casa Santi a Urbino, del 1498 circa. In Umbria: (1499-1504): In le 1499 Raffaello, a dece-sex annos, on transfereva in Umbria a Città di Castello, ubi ille recipeva le su prime commission: le Standardo del Sanctissime Trinitate. Le 10 decembre 1500, Raffaello et Evangelista de Pian de Meleto les obteneva ab le sorores del convento de Sancte Augustino un nove labor, le Pala del beate Nichola ab Tolentino, terminate le 13 septembre 1501. In le contracto Raffaello, il es jam mentionate como: magister Rafael Johannis Santis de Urbino.

schola de Athenas

A Città di Castello le artista lassava al minus altere duo obras, le Crucifixion e le Sponsalias del Virgine, del 1502-1503. 
A Perugia in le annos 1504 e 1505 a ille il era ordinate ben tres palas de altar: le Pala Colonna, per le ecclesia del monachas del convento de S.Antonio, le Pala Oddi, per S. Francisco al Prato, e le Assumption del Virgine, pro le clarissas de Monteluce. Al mesme periodo son alicun Madonnas , inter le qual le plus celebre son: le Madonna Solly, le Madonna Diotallevi, le Madonna con le Infante inter le sanctos Girolamo e Francesco. Verso le 1503, le artista viagiava, ultra que in Umbria e Urbino, a Florentia ubi videva le prime obras de Leonardo da Vinci, a Roma entrava in contacto con le cultura classic (le Tres Gratias e le Sonio del cavallero), e a Siena collaborava con le Pinturicchio al frescos del Libreria Piccolomini. Le periodo florentin (1504-1508) Raffaello il era a Siena, quando a ille perveniva novas de Leonardo e Michelangelo ingagiate al frescos del Battalia de Anghiari e del Battalia de Cascina, on faceva preparar un littera de presentation ab Johanna Feltria, soror del Duce de Urbino e uxor del duce de Senigallia; in le littera, datate 1 octobre 1504 e adressate al “gonfaloniere” a vita Petro Soderini, on recommenda le juvene filio de Johannis Santi, le artista habera commission ab alicun citatanos, como Lorenzo Nasi, pro le qual depingeva le Madonna del Cardellino, e per Domenico Canigiani, le Madonna Canigiani, le conjuges Agnolo e Maddalena Doni, e Taddeo Taddei, per le qual exequeva, in le 1506, le Madonna del Prato. Raffaello in le 1505-1505 il era a Urbino, al corte de Guidobaldo ab Montefeltro : et exequeva un serie de portraites, inter le qual celle de Guidobaldo, del uxor Elisabetta Gonzaga e del herede designate del ducato Guidobaldo Della Rovere. Per le duce depingeva un grande Madonna e duo tabulettas, Sancte Michael e Sancte Giorgio e le Draco. Per familias florentin del burgesia Raffaello depingeva alicun obral maestral absolute, como le Madonna con le Infante e sancte Johannis, le Belle jardinera, e le Madonna del Belvedere. In iste obras le figura del Virgine on altia avante al paisage, dominante lo con beltate et elegantia, con gestos affectuose al infantes. In le Sacre Familia, del 1507 circa, le expression son sublime e poetic, del momentos del vita quotidian. Al periodo florentin appertine alteres portraites: le Femina gravide, Agnolo Doni e Maddalena Strozzi, le Dama con le Liocorno e le Mute. Obra crucial de iste phase es le Pala Baglioni (1507), ordinate ab Atalanta Baglioni, in recordo del morte de su filio Grifonetto, per le altar del ecclesia de S. Francisco al Prato, de Perugia. Le obra conclusive del periodo florentin, es le Madonna del Baldacchino del 1507. Le periodo roman (1509-1520): Verso le fin del 1508, Raffaello esseva clamate a Roma. In celle periodo Papa Julio II, habeva mittite in acto un obra de renovamento urbanistic e artistic del Urbe e del Vaticano clamante a se ipse le melior artistas, inter le qual Michelangelo e Donato Bramante. Esseva Bramante, a suggerer al papa le nomine del co-citatano Raffaello, ma forsan anque le familia del Papa, le Della Rovere e in particular Francesco, filio de Johanna Feltria, qui jam habeva recommendate le artista a Florentia. Le papa le canfideva le decoration, del su nove appartamento papal, le Stanzas (1509). In le prime, le Stanza del Signatura, al parietes Raffaello decorava quatro grande lunettas, inspirante se al quatro facultate del universitate medieval: theologia, philosophia, poesia e jurisprudentia. Le celebre Obras son: le Disputa del Sacramento, le Schola de Athenas, le Parnaso e le Tres Virtutes: Fortessa, Prudentia e Temperantia. In iste ille explicava un vision scenographic et equilibrate, in cuje le massas de figuras son disponite, in symmetrias solemne, al insigna de un monumentalitate e un gratia que pois essera definite "classic". In le 1511, le decoration del successive Stanza, destinate a sal del Audientias son: le Chassata de Heliodoro ab le Templo, que monstra un stylo "dramatic", facite per actiones agitate, pausas e a symmetrias, in le Missa de Bolsena, retorna rythmos calme, anque si le effectos luminose crea un innovative dramaticitate; de novo in le Incontro de papa Leo Magne con Attila, recurre a symmetrias e action, durante que in le Liberation de S. Petro, on pervene le culmine del studios sur le luce, con un scena nocturne illuminate del fulgor lunar e del apparition angelic que libera le pontifice del prision. Al initio del 1513, papa Julio II moriva, e le su successor, Leo X Medici, confirmava tote le cargas a Raffaello. Augustino Chigi, ricchissime banchero de origine senese, habeva facite construir le Villa Farnesina ab Baldassarre Peruzzi, ma pois Raffaello esseva clamate a laborar antea con le fresco del Triumpho de Galathea (1511), pois al Loggia de Psyche (1518-1519) e in fin al camera con le Historias de Alexandro. In iste periodo Raffaello cognosceva le filia de un fornero de Transtibere, de nomine Margherita Luti, con illa habera un passion amorose. Fructo de iste passion es le celebre portrait note como: Le Fornarina, obra de dulce e simplice sensualitate unite a un fulgurose luminositate, in cuje le artista reprendeva seminude le su musa-amante. In ultra pro le Chigi, Raffaello exequìva le fresco del Sibillas e angelos, (1514) in Sancte Maria del Pace e le Cappella Chigi in Sancte Maria del Populo, ubi le artista curava anque le projectation architectonic. Apud al activitate de frescante, un altere es ligate al portraites, como: le Portrait de Cardinal (1510-1511) , le Portrait de Baldassarre Castiglione (1514-1515), e le Portrait de Fedra Inghirami (1514-1516) Ma era supertoto con le Portrait de Julio II, que le innovation on faceva plus evidente, le attitude de malanchonic pensositate, introduce un nove elemento psychologic usque ad alora extranee del portraites official. Un disposition simile esseva replicate anque in le Portrait de Leo X con le cardinales Julio de' Medici e Luigi de' Rossi (1518-1519). Jam in le Madonna de Foligno (1511-1512), le schema traditional es superate ab le continue remandar inter le parte superior e inferior, le passo decisive on compiva totevia con le Madonna Sixtine (1513-1514), ubi un tenta removite e un balustrada face ab cornice a un apparition terren de Maria. Puncto final es le pala con le Ecstase de Sancte Cecilia (1514), con le interjection del stato ecstatic del sancta, qui renuncia al musica terren, representate ab vetule instrumentos musical al su pedes, in favor del musica divin. Nonobstante le cargas, ille continuava le production de tabulas destinate al uso private, ad exemplo: le Madonna del Seggiola (1513-1514 circa), e Le Velate (1516 circa) . A trenta annos Raffaello era le titular del plus active boteca de pictura de Roma, per un periodo hospitate in le su mesme casa (Palatio Caprini), e assi ille formava un generation de artistas. Alumnos fidel esseva: Tommaso Vincidor, Vincenzo Tamagni, Julio Romano e Guillaume de Marcillat. In le Stanzas, Leo X confirmava a Raffaello le rolo que habeva sub le su predecessor. Le tertie Stanza, pois dicte del Incendio de Borgo, (1514-1517) il era centrate sur le celebration del pontifice in carga a transverso le figuras del su homonyme predecessores, Leo III e Leo IV. Raffaello architecto: Quando Raffaello acceptava le carga de superintendente del labores del Basilica de S. Petro, depost le morte de Bramante (1 augusto 1514), ille habeva de jam del experientias de architectura. Pro Augustino Chigi, ille habeva curate le Villa Farnesina e le Cappella Chigi in S. Maria del Populo. In ultra habeva participate al construction del parve ecclesia de Sancte Eligio del Aurifices. In le novembre 1515, ille participava a Florentia al proba per le faciada de S. Lorenzo, vincite pois ab Michelangelo. Assì Raffaello on dedicava al fabrica de Sancte Petro con enthusiasmo, ma anque con timor, per voler equaliar le perfection del antique, habeva ab Fabio Calvo un traduction del De architectura per Vitruvio, assi poteva studiar le tractato directemente, pro le studio del monumentos roman. In le projectation Raffaello utilisava un nove systema, cello del projection orthogonal, abandonante le configuration prospectic de Bramante. Alteres palatios esseva projectate ab Raffaello, con le adjuta del su boteca, illos son: le Palatio Jacopo ab Brescia, le Palatio Alberini e Palatio Vidoni Caffarelli. Un altere projecto, esseva cello de Villa Madama sur le Monte Mario, initiate in le 1518, per parte de papa Leo X e del cardinal Julio de' Medici. Ab Leo X, Raffaello habeva le carga de examinar le structuras del Pantheon e de rediger un planta de Roma imperial, con un instrumento munite de bussola, describite in un littera al papa, e in cuje on trova un passionate expression de admiration pro le cultura classic. Terminava in le 1519, le decoration del Logias Vatican, circum le corte de S. Damaso. Le cardinal Julio de' Medici in le 1518 requireva un pala destinate al cathedral de Narbonne, su sede episcopal, le pala reguardava le Transfiguration de Christo, que essera le su ultime obra. Le morte: Raffaello moriva le 6 april 1520, a sol 37 annos, in le die de Venerdi Sancte. In le camera ubi ille moriva era state appendite, alicun dies ante del morte, le Transfiguration. Le su morte il era salutate ab le emovente dolor del integre corte papal. Le su corpore esseva sepulte in le Pantheon, como ille mesme habeva requirite. Le epigraphe del tumba de Raffaello, in un distico scripte pro le occasion ab Petro Bembo e situate in le Pantheon, dice:

(LA) « ILLE HIC EST RAPHAEL TIMUIT QUO SOSPITE VINCI RERUM MAGNA PARENS ET MORIENTE MORI »

(IA) « Hic es celle Raffaello ab cuje, fin qui viviva, Matre Natura timeva de esser superate, e quando  moriva timeva de morir con ille. »