Le Solstitio de Hiberno:
Historia e tradiction
Per Vincenzo Galizia
traduction in interlingua per F. G.

Le Solstitio de Hiberno, cade inter le 21 e le 22 decembre, iste data coincide con le die plus curte del anno e con le nocte plus longe. Le Sol es al nadir, le puncto plus basse que tocca sur le linea del horizonte respecto al parallelo local. De iste die le su poter comenciara a crescer,a renascer e per isto le populos del antiquitate celebrava le retorno del filio del promissa. Le Natal es le version christian del renascentia del Sol, fixate secunde le tradiction al 25 decembre del Papa Julio Ie. (337-352) per le duplice scopo de celebrar le nascentia de Christo como “Sol de Justitia” e crear un nove celebration alternative al plus popular festa pagan,del “Dies Natalis Solis Invicti”, instituite del Imperator Aureliano, le 25 decembre del 273 d.C. Le populos antique, de sempre festeava le Solstitio como: le Saturnalia de Roma antique,le celtic Alban Arthan (le Luce de Arthur) del tradiction druitic; o Yule in celle germanic,e in altere tradictiones del populos del hemispherio boreal. Le Saturnalia, immerge le proprie radices, in le archaic ritos de renovation ligate al solstitio de hiberno, quando le Vetule Sol moriva per renascer Sol Infante,e Saturno era le deo que presideva le Advento del Natal del Sol Invicte, intendente le Sol non in senso naturalistic, tamen essentia et epiphania del deo Creator e Vivificator. Essera extrememente reductive e dispreciante considerar le Saturnalia simplemente del festivitate plus o minus allegre e licentiose assi como un certe tradiction christian ha contribuite a facer lo creder. Le Saturnalia in effecto, exprime un profundo pensamento religiose, le cuje essentia remonta al nocte del tempores, a celle nocte de cuje se habeva le auspicio del retorno, illuminate del Luce de un Infante Deo. Per poter penetrar in le effective natura spiritual del Saturnalia occurre remontar le currente del tempore, fin al legendari origines de Roma, quando le sue mythos se insertava con celle de un altere epic citate, Troia. A Roma illos se explicava del 17 al 23 decembre, como stabilite del Imperator Domitiano. Le Alban Arthuan, representa in le tradiction celtic un momento in le qual es possibile aperir se al fortias del inspiration e del concipimento. Toto circun a nos es obscuritate. Le nostre sol guida es in le Celo inter le stellas como: Arcturus, le Ursa Major, le Stella Polaris. In le silentio del nocte nasce le inspiration. Tanto le festivitate que le function son collocate al Nord, le regno del morte e del medie hiberno. Le corde del cerimonia es le conclusion ritual del lucto per le morte del Luce, in qualcunque forma divin o abstracte sia percipite. Le anno que es vicin al fin con le arriva del hiberno, portante con se ipse le chaos e le incertitude del obscuritate, ora veni lassate al spatulas. Le miraculo del nascentia ha stoppate le cursa verso le obscuritate, le fluxo se es invertite. Le germanic Yule o Farlas, es insimul festa de morte, de transformation e de renascentia. Le Rege Obscur, le Vetule Sol, mori e se transforma in le Sol Infante que renasce del utero del Dea: al alba le grande Matre Terra, da al luce le Sol Divin. Le planta sacre del Solstitio de hiberno es le visco, planta symbolo del vita in quanto le su bacas blanches e translucide son resimilante al sperma masculin; e per isto era anque symbolo de regeneration e de immortalitate. Le visco planta sacre al druidos celtic, era considerate como descendite del Celo, filia del fulmine et ergo emanation divin. Bon Solstitio a totes!

LE CANTO DEL NIBELUNGES * (NIBELUNGENLIED)
per Francesco Galizia

In le Medievo le production de cantos heroic, inspirate a grande gestas de singule individuos e de integre populos esseva, in le mundo germanic, multo plus ric e antique que in le altere populos. Le Canto del Nibelunges tamen, inter tote iste production, representa le obra le plus importante. Illo ha continuate a exercitar, in le curso del seculos, un grande influentia sur le arte e le cultura germanic e a illo se ha inspirate poetas e musicos usque quasi a nostre tempore. De su autor se sape nihil ma inter 1.200 e 1.205 un poeta, del corte de Vienna, componeva un obra unitari de 2379 stichos de 8.000 versos, reunite in 39 cantos, que representava le mundo heroic del fidelitate e del honor. Le Canto del Nibelunges representa ergo le exito de tote un secular production epic, al qual se inspirara un serie de poetas del seculos posterior. Le fundamentos historic de iste obra es multo debile e submergite per elementos fabulose o mythologic. Elementos historic es le Regno del Burgundios, con su capital Worms sur le fluvio Rheno, e su disfacta in 436 per le Unnos, e le matrimonio de lor rege Attila con un domina german. Comocunque on pote dicer que non es le realismo, le respecto del factos historic que prevale in le obra, ma le phantastic, le transformation del facto historic in mytho. Le poema es dividite in duo partes, le prime dedicate al vita e morte del heroe Sigfrido, e le secunde al vengiantia de Crimhilde su sposa. Le nomine Nibelunges indica le duo fratres nanos Alberich e Mime, al quales Sigfrido subtrahe le thesauro del Rheno, que essera apportator de disgratias per qui lo possedera. Le mesme nomine, Nibelunges, indica anque le populo Burgundie, que, post le occision de Sigfrido, entrara in possession del thesauro.

Prime Parte: - In le citate de Xanten, sur le basse Rheno, cresceva un juvene de grande fascino e valor, le prince Sigfrido (Siegfried), filio del rege Sigismundo (Siegmund) e de Sieglinde, le qual ancora juvene, occideva le dracon Fafnir que esseva le custode del thesauro del Nibelunges, e se baniava con le sanguine del dracon e deveniva assi invulnerabile, excepte in un puncto sur le dorso, ubi se era firmate un folio, in ultra ille prendeva un helmo magic que le rendeva invisibile. Depost qualque anno, Sigfrido audiva le laude del extraordinari beltate de Crimhilde, soror del rege de Burgundia, qui habeva tres fratres nobile e valorose, le major del quales esseva Gunther le rege, le altere duo esseva Gernot e Giselher, e viveva in le potente e fastose corte de Worms. Le regno esseva menaciate per un populo de guerreros, le Saxones, alora Sigfrido adjutava con valor le rege Gunther, qui vinceva le rege inimic e le faceva prisionero e retornava a Worms con un ric butino e multe gloria. Durante le festas del victoria, Sigfrido videva Crimhilde e la declarava su amor. Le rege Gunther voleva sposar Brunhilde regina de un pais lontan e frigide, le Islanda, Sigfrido acceptava adjutar de nove le rege, ma voleva, in cambio, le mano de Crimhilde. Gunther, gratias a Sigfrido, rendite invisibile per le helmo magic, vinceva totes le probas, que le regina imponeva al pretendentes, e portava Brunhilde in Burgundia como su sposa. Sigfrido retornava a Xantes con Crimhilde qui deveniva su sposa. Le felicitate del prince esseva completate con le nascentia de un filio. Depost dece annos Brunhilde, invidiose e jelose del felicitate de Sigfrido e Crimhilde, durante un torneo querelava con Crimhilde. Crimhilde revelava a Brunhilde le fraude del qual habeva essite victima: non Gunther ma Sigfrido la habeva vincite al probas. Brunhilde pensava subito al vengiantia, con le adjuta de un cavallero del corte, le vassallo Hagen de Tronje, e con le permission del marito Gunther. Durante un chassa Sigfrido esseva occidite a traition per Hagen, con un colpo de lancea in le puncto non coperite per le sanguine del dracon. Crimhilde non retornava a Xanten, ma remaneva a Worms pensante a su vengiantia.

Secunde Parte: Attila rege del Unnos, desirava sposar le vidua de Sigfrido, Crimhilde qui acceptava Attila, con le idea de un futur vengiantia contra su parentes. Depost septe annos, Crimhilde in occasion del baptismo del filio sue e de Attila, exprimeva a su sposo le desiro de revider su fratres e le nobiles del corte de Worms. Gunther communicava al messageros de Attila que ille acceptava le invitation, anque si Hagen de Tronje esseva contrari. Arrivate al corte de Attila in Hungaria, le burgundios esseva hospitalmente recipite a un grande banchetto preparate per Crimhilde, qui faceva de modo que le hospites se confligeva con le Unnes, que habeva inter illes duo vassallos fidel de Attila, Theoderico de Verona, e su maestro de armas Hildebrando. Post le incendio del sala in le qual illes se trovava, totes le Burgundios esseva occidite, excepte Gunther e Hagen qui esseva capturate per Theodorico. Crimhilde esseva inexorabile: antea occideva, con le spada de Sigfrido, le fratre Gunther e depost Hagen le assassino de Sigfrido e del filio de Attila, qui non voleva dicer ubi se trovava le thesauro. Assi illa habeva complite finalmente su vengiantia, ma le valorose Hildebrando, vidente tante cruelitate, la occideva. Con iste sanguinose scena, con le completion de un cruel vengiantia que colpa sia le culpabiles sia le innocentes, termina le Canto del Nibelunges. In iste conclusion se vide le spirito del poema, que narra de un societate regulate per leges barbare e terribile: le ligamine del subjecto con su chef es un ligamine de sanguine. Le lege del vengiantia transforma Crimhilde de un delicate e dulce creatura in un demonio, qui cova in su animo, per decennios, odio, e le exito inevitabile es un massacro sanguinose. Le conception que domina in le poema es que le sanguine clama le sanguine e que pro punir un delicto se utilisa como instrumento solo le delicto; in isto es le animo del populos germanic del grande migrationes e del invasiones, que non cognosce ni le derecto ni le stato, id es le institutiones;ubi sur le instinctos e sur le violentia del singule prevale le autoritate e le interesses del collectivitate. Ma, como antea dicite, passa quasi sex seculos inter le surger del prime cantos e sagas, e le creation del “Nibelunges”, es seculos durante le quales le populos germanic perveniva a contacto con le hereditage de Roma e con le ecclesia. De facto in le poema se nota iste influentia, anque si non decisive, in le personage de Sigfrido, que es le ideal del sposo e del cavallero exemplar; nascite e crescite in un citate (Xanten) que habeva cognoscite le civilisation classic, como colonia roman, in ille se fundeva le ideal del fortia e le principios christian, assi in le figura de Theodorico se trova sagessa e equilibrio. Ma in le altere personages del poema heroic (Brunhilde, Crimhilde e Hagen) il ha le fortia e le ver essentia del epocha del migration, con un destino obscur e inflexibile, que induce le heroes le un contra le altere e al morte. Le heroes debe dar proba de corage, fidelitate e sacrificio. Illes debe morir per obra del traition e del vengiantia. In le septentrion scandinave, le legendas nibelungic e le mythos del Edda combinate con celle de Theodorico e con alteres narration, ha apparite in un romance heroic in prosa: le Saga de Theodorico (Thidrekssaga), scripte in Norvegia in 1.260 circa. Un altere romance del mesme epocha, e de tradition nordic, es le “Saga del Volsunga” (Volsungarsaga), que narra le aventuras del ancestres de Sigfrido (Sigurd in norren, lingua del Vikinges de Scandinavia).

Richard Wagner e le Anello del Nibelunges
per Francesco Galizia

In le seculo XIXe, le grande compositor e musico german Richard Wagner, (n.a Lipsia 1813 - m.a Venetia 1883); none filio del functionario de stato Karl F. Wagner e de Johanna Patz, componeva le grande Tetralogia musical del Anello del Nibelunges (Ring des Nibelungen) inspirate al saga. Le drama es explicate in tres jornatas precedite per un prologo: - le Auro del Rheno, (Das Rheingold), le prologo, e le trilogia: le Valkyria, (Die Walkure), Sigfrido (Siegfried) e le Crepusculo del Deos, (Die Gotterdammerung), que concerne le motivo del redemption (per medio del puressa del Amor) del mundo jam materialisate per le auro (i.e. Per le egoismo). Exponente del amor, del gaudiose natura, es Sigfrido, dum le egoismo es representate per Alberich le nibelung, custode del thesauro del Rheno. Le lucta se disveloppa inter milles personification de iste duo fortias antagonista: Deos, (Wotan = Odino), heroes, valkyrias, nanos, monstros, etc. Morite Sigfrido per mano de Hagen, su action es reprendite per Brunhilde, qui jecta in le Rheno le Auro, e annuncia le advenimento del nove humanitate. Le operas lyric esseva componite durante multe annos inter 1848 e 1874. Le prime representation integral del Tetralogia esseva presentate le 18 de augusto 1876, in le nove Theatro del Opera de Bayreuth, construite con le appoio del Rege de Bavaria Ludwig IIe. Altere obras de Wagner de typo medieval e cavalleresc, esseva Lohengrin, Tristan e Isolde e su ultime obra, le Parsifal. Tote le tres es basate super le recerca del Sancte Graal e del cavalleros del Tabula Rotunde. Richard Wagner se sposava duo vices, in 1836 con le cantatrice Wilhelmina “Minna” Planer, qui depost le separation moriva folle a Dresden in 1866,e depost con Cosima Liszt filia de su amico compositor Franz, sposate in 1870,e del qual ille habera tres filios,Isolde,Eva e Siegfried.

 LE CANTO DEL NIBELUNGES *
NIBELUNGENLIED

Le morte de Sigfrido Version italian de L.Di San Giusto
Traduction per F. Galizia

Durante que, in direction del grande tilia vadeva le heroes, diceva le perfide Hagen: - Sigfrido, era dicite a nos que necuno vince vos al cursa, e io confessa que assatis me placerea vider tal proba ora. Diceva alora le guerrero sin timor e suspecto: si vos vole probar, ora con vos, io face un sponsion. Le fonte sia le destination, qui arriva depost, perde, e debera genicular se illac in le prato in medio al verde. Ben alora nos tentara, diceva Hagen. E io vole currer armate, adjungeva pois Sigfrido con orgolio, con le lancea, le scuto e le armas del chassa. E tosto ille prende le pharetra, e le grande scuto al flanco ille se fixava. Solo le camisas blanc voleva le duo tener, pois illes esseva vidite lancear se qual salvage pantheras in le verde trifolio, con motion sagace e prompte. Ma Sigfrido veloce era viste prime al fonte. In omne proba Sigfrido esseva le prime, ille le spada e tote le armas pois del corpore se levava. Ille appoiava le forte lancea al trunco del planta, e presso le fonte attendeva, belle, audace tanto. Ille se monstrava cortese assi como era valente, Sigfrido deponeva le scuto sur le orlo del fonte, ma anque si le sete le torturava multo, usque quando le rege non bibeva, ille anque non lo faceva. Mal de illo ille era repagate, le aqua era transparente e fresc, le rege, inclinate bibeva longemente, e quando habeva bibite, se erigeva satisfacte. De bon voluntate ora Sigfrido, le heroe, haberea bibite. Ma ille, in vice, haberea pagate proprie cortesia. Le arco e le spada le false Hagen le portava via, prendeva pois le lancea, e cercante le signal sur le veste, ibi percipeva le crucetta fatal. Quando Sigfrido a biber se inclinava, veloce Hagen le immergeva le ferro transverso le cruce. Le sanguine del corde findite irrorava sur le veste de Hagen. Jammais guerrero compliva action plus funeste.Ille lassava le lancea fixe a ille in le corde, e a fugir promptemente se dava le traitor, in vita sue assi jammais habeva fugite. Quando Sigfrido,le heroe comprendeva que ille era vulnerate, saltava in pedes critante; inter le spatulas exiva le ligno del lancea. Le heroe trovar credeva su spada o su arco, si ille los habeva trovate, Hagen haberea recipite le premio meritate. Non trovante le spada, le scuto le restava, ille lo levava presto del fonte ubi illo era, persequeva Hagen, presto le attingeva, e fugir le amico de rege Gunther non poteva, al juste ira. E con le scuto alora etiam ferite a morte, sur le traitor, Sigfrido batteva un colpo assi forte, que le gemmas distachate volava via e rumper se pareva le scuto. Le heroe voleva vindicar se, le traitor cadeva de su mano colpate; si le altere habeva le spada, Hagen era finite. Per colpos resonava le foresta e le valle, assi terribile era le ira del colpate al spatulas. Ma su visage se coperiva de un pallor mortal. Ille sentiva le fortias mancar le e jam le assaliva le languor del morte, gelo ille sente de morte; ahi, quanto essera presto, per belle dominas le nobile heroe plorate! Le sposo de Crimhilde cadeva inter le flores, exiva un fluxo de sanguine del vulnere vive. Alora, in le angustia de su corde, le colpate prendeva a injuriar illes qui le habeva traite; diceva le moribunde: O false traitores! Assi vos me repaga le servicios, le favores? Sempre a vos io esseva fidel, e vos morte a me ha date;le amicos affectionate assatis mal vos tracta. Ma blasmo cadera super illes qui nascera de vos, desde iste die, per vostre atroce fraude. Del numero del bon cavalleros vos essera delite per sempre post iste hora. De omne lateres le guerreros afflueva circum le cadite. Pro multes illo esseva un triste jorno. Le plora qui cognosce le fidelitate e le honor e ben los ha meritate Sigfrido per su valor. Anque le rege del Burgundios plorava le vulnerate, diceva Sigfrido: - Perque tu plora qui me ha colpate? Qui committe le delicto non debe plorar pois; ma le eterne dishonor recadera super vos - Diceva le feroce Hagen: De que lamenta vos? Ecce le nostre penas al fin terminate; ora nos non debe timer alicuno superior a nos. Ha io disembarassate vos de un importun senior.- Ben pote vos vantar vos,- diceva le moriente,- ma, si io habeva sapite qui era vos realmente assassinos, le vita haberea de vos guardate. Oh, me preoccupa le pensata de mi Crimhilde amate.Habe pietate le Senior del filio que illa me ha date, que sempre, a ille essera sempre reprochate le occision committite per su stricte parentes, io non ha fortia bastante pro dicer quanto io lo lamenta! Diceva Sigfrido al rege: - Jammais alicun homine ha facite lo que vos faceva, le plus feroce delicto jammais esseva committite al mundo, mi brachio a vos dava plure vices fortia e adjuta. Iste es ora mi mercede! Inter le spasmos ancora continuava le moribunde: Nobile rege, si ancora un sol cosa al mundo facer vos vole loyalmente, mi car consorte sia a vos recommendate assatis depost mi morte. Illa es vostre soror, sia vos de sustenimento, io preca vos per le honor del qual un prince es digne. Me attendera al longe, mi patre e mi gente, jammais non era facite a un domina un pena plus ardente. Ille se contorqueva interea per le dolor atroce, e anque parlava con lamentose voce:- Repentira vos un die de mi homicidio, le colpo que me occide per vos mesme essera un colpo mortal. Le flores circum ille esseva rubie de sanguine, lucta ancora le heroe con le morte, pois langue. Troppo al fundo le lancea cruel le habeva colpate, plus parlar jam ille non poteva e toto era finite. Quando le seniores videva morite lor companion le deponeva supra le scuto de rubie auro.

LE JERUSALEM LIBERATE per Torquato Tasso 
(traduction interlingua Francesco Galizia)

Inter le publication del Orlando Furiose e celle del Jerusalem Liberate passava solo 50 annos, tamen le diversitate inter le duo obras es enorme. Illos son expressiones non solo de duo homines profundemente diverse, ma de duo etates opposite le un al altere, per le ideales e per le modo de conciper le arte. In le etate de Ariosto - le Renascentia - le arte es concipite como pur delecto, como placer de describer elegantemente belle e agradate historias, in le etate de Tasso le Contrareforma, in vice, le ecclesia catholic exige que le arte debe servir a scopos moral e religiose. Agitate e dramatic esseva le vita de Torquato Tasso, qui nasceva a Sorrento le die 11 de martio 1544, e a dece annos sequeva le patre Bernardo a Roma e lassava le matre Porzia de' Rossi e le soror Cornelia, depost Roma ille iva a Pesaro,Urbino,Venetia e Padova ubi, in le anno 1562 ille componeva le poema “Rinaldo” de 12 cantos, e in fin in le anno 1565 entrava al servicio del cardinal Luigi de Este a Ferrara e pois del duc Alfonso II, (1572). A Ferrara ille componeva: lyricas, scriptos de critica e super toto le “Aminta” in 1573 e le “Jerusalem Liberate”, con le protection e le amicitate del sorores del duc, Lucretia e Eleonora. In le anno 1575 depost le fin del “Jerusalem”, que esseva dedicate al duc Alfonso; initiava su prime manifestation de disequilibrio mental que deveniva follia ver e proprie, e ille esseva claudite, como folle, in le hospital de Sancte Anna a Ferrara per septe annos (1579-1586). Depost ille esseva liberate e conducite a Mantova per su amico Vincenzo Gonzaga, fratre de Margherita sposa del duc Alfonso, ma per pauc tempore, proque de illac ille fugiva e se refugiava in Roma le novembre 1587. A Roma Tasso trovava protection presso le Papa Sixto Ve, e pois Clemens VIIIe, e in le maio de 1592, ille esseva hospite de Cinthio Aldobrandini, nepote del Papa. Fatigate e malade, Tasso se transfereva in le anno 1595 al monasterio de Sancte Onofrio, sur le colle Janiculo, e illac ille moriva, le 25 de april, durante que in le Capitolio, se preparava su coronation como Poeta.

Le Jerusalem Liberate es un poema heroic de 20 cantos que narra un argumento historic, le prime Cruciata inter 1096 e 1099, que se conclude con le entrata victoriose, le die 15 de julio 1099, de Goffredo de Buglione duc de Lorena (Godefroy de Bouillon) in Jerusalem. Porque le Tasso, a differentia de Boiardo e Ariosto, selige un argumento historic e religiose? Per duo motivos: in 1453 Constantinopole era conquirite per le turcos, que menaciava con lor potentia le Europa e preoccupava le Christianitate. Le Ecclesia, verso le medietate del seculo XVI, cerca imponer al artistas argumentos e subjectos religiose, e de defensa e propaganda del catholicismo contra le musulmanes e le heretic e le rebelles protestante. Seligente como argumento le prime Cruciata, Tasso recordava a su lectores le prime lucta contra le “infideles” qui justo alora retornava a menaciar le Europa, depost le conquesta de Hungaria (1526) e le varie assedios de Vienna (1529/32/66). Ma in le Mediterraneo le flotta turc essera destruite le 7 de octobre 1571 in le grande battalia naval de Lepanto, per un flotta del Liga Sancte, que habeva naves de Espania, Venetia e altere statos italian. Le poema esseva completate in april 1575 e habeva varie editiones. Le personages principal del poema son in parte historic: le duc Goffredo de Buglione, conductor e pie guerrero, e depost le victoria prime rege de Jerusalem; su fratre Baldovin de Flandra, Raymundo de St.Gilles conte de Tolosa, Tancredi de Altavilla e Boemondo de Taranto princes normanne, e parte de pur phantasia como: le valorose cavallero Rinaldo nepote de Guelpho duc de Bavaria, le juvene Olindo e tote le dominas. Depost le conquesta de Jerusalem in le terras del Ultramar (Syria e Palestina) esseva fundate varie statos christian: le Regno de Jerusalem, le Principato de Antiochia, e le contatos de Edessa e de Tripoli. Le armea christian habeva plus que 300.000 homines et esseva de typo feudal con nobiles e cavalleros de Francia, Germania e Italia. Tote illes habeva como vexillo le cruce rubie in campo blanc, et esseva sub le guida spiritual de Petro le Eremita, le qual habeva transversate le Europa pro predicar le liberation del Sancte Sepulcro e del Terra Sancte, del domination turc, e habeva le benediction del Papa Urbano IIe.

LE JERUSALEM LIBERATE
per Torquato Tasso

Prime Canto

Io canta le armas pietose e le Capitano que le grande sepulcro liberava de Christo. Multo ille operava con le ration e con le mano, multo suffreva in le gloriose acquisition; e in van le Inferno se opponeva, e in van se armava de Asia e de Lybia le populo mixte. Le Celo le dava favor, e sub le sancte signos conduceva su companiones errante. O Musa, tu que de caduc lauros non circumfere le fronte in Helicon, ma sur le celo infra le beate choros ha de stellas immortal auree corona, tu suffla al pectore mieceleste ardores, tu illumina mi canto, e tu pardona si io texe frisos al ver, si io adorna in parte de altere delectos, que de tue, le papiros. Tu sape que illac curre le mundo ubi plus versos de su dulcor le blande Parnasso, e que le ver, condite in molle versos, le plus timide seducite ha persuadite. Assi al allegre puero nos tende aspergente de suave liquor le orlos del vaso, succos amar decipite interea ille bibe, e del deception su vita ille recipe. Tu, magnanime Alfonso, le qual retira al furor de fortuna e guida in porto me pelegrino errante, e inter le scolios e inter le undas agitate e quasi absorbite, iste mi papiros in allegre fronte recipe, que quasi in voto a te consecrate io porta. Forsan un die face que le presage penna osa scriber de te lo que io ora adumbra. Es ben ration, si ille habera qui in pace le bon populo de Christo ubique se vide, e con naves e cavallos al fer Thrace cerca retener le grande injuste preda, que a te le sceptro in terra o, si te place, le alto imperio del mares a te concede. Emulo de Goffredo, nostre versos interea ascolta, e te prepara al armas. Jam le sexte anno verteva, que in Oriente passava le campo christian al alte interprisa; e Nicea per assalto, e le potente Antiochia con le arte habeva jam prendite. Lo habeva ergo inbattalia incontrate gente de Persia innumerabile a defensa, e Tortosa expugnate, inde al culpabile saison dava loco, e le nove anno attendeva. E le fin ora jam de celle pluviose hiberno, que faceva le armas cessar, lontan non esseva; quando del alte sede le Patre eterne, qui es in le parte del celo plus sincer, e quanto es del stellas al basse inferno, tanto es plus sur del stellate sphera, le oculos in basse verteva, e in un sol puncto e in un vista mirava isto que in se le mundo reuni. Ille mirava totes le cosas, e in Syria fixava pois le princes christian; e con celle reguardo sue que intra spiona in le plus secrete de lor le affectos human, videva Goffredo qui expeller desira del sancte urbe le impie paganos, e plen de fide, de zelo, omne mortal gloria, imperio, tresor non mitte in conto. Ma vide in Baldovin cupide ingenio, qui al human grandor intente aspira; vide Tancreti, haber le vita a disdigno, tanto su van amor le angustia e martyrisa; e fundar Boemondo le nove regno sue de Antiochia alte principios mira, e leges imponer, e introducer costumes e artes e culto de ver deo; e assi internar se in tal pensata, que altere interprisa non pare que plus ille rememora; percipe in Rinaldo e animo guerrier e spirito de reposo impatiente; non cupiditate in ille de auro o de imperio, ma de honor desiro immoderate, ardente; percipe que del bucca intente pende de Guelpho, e le clar antique exemplos apprende. Ma pois que habeva de iste e de altere choros vide le intime sensos le Rege del mundo, clama a se del angelic splendores Gabriel, que inter le prime esseva secunde. Es inter Deo iste e le animas melior interprete fidel, nuncio jocose; in basso le decretos del Celo porta, e al Celo reporta del mortales le prece e le zelo. Diceva a su nuncio Deo: - Goffredo trova, e in mi nomine dice a ille: - perque se cessa? perque le guerra nunc jam non se renova a liberar Jerusalem oppresse? Clama le duces a consilio, e le tardes move al alte interprisa, ille capitano sia de isto. Io qui le elige; e le facera le alteres in terra, jam su companiones, ora su ministros in guerra. - Assi parlava a ille, e Gabriel se preparava veloce a exequer le imponite cosas; su forma invisibile de aere cingeva e al senso mortal le subjaceva. Human corpore, aspecto human se fingeva, ma de celeste majestate le componeva; inter juvene e puero etate confinante prendeva, e ornava de radios le blonde crin. Alas blanc vestiva, que ha de auro le culmines infatigabilemente agile e preste. Finde le ventos e le nubes, e va sublime super  le terra e super le mar con isto. Assi vestite, se adressava al immense partes del mundo le messagero celeste: prime sur le Libano monte, ille se reteneva, e se planava sur le adequate pennas; e verso le plagias de Tortosa pois rectificava precipitante le volo in basso. Surgeva le nove Sol del lidos de Eos, parte jam foras, ma le plus in le undas clause; e dava le matinal preces sue Goffredo a Deo, como ille habeva per usantia; quando a par con le Sol, ma plus lucente, le angelo le appareva del Oriente; e le diceva: - Goffredo, ecce opportun jam le saison que al guerrear, se expecta; perque dunque obstar demora alcun, a liberar Jerusalem subjecte? Tu le princes a consilio nunc jam reuni, tu al fin del obra le negligentes hasta. Deo per lor duce jam te elige, e illes submittera a tevoluntarios se mesme. Deo messagero me manda, io te revela su mente in su nomine. Oh quante sperantia haber de alte victoria, oh quante zelo del armea a te commandate ora te conveni! - Taceva, e disparite, revolava del celo al partes plus excelse e plus seren.

Ludovico Ariosto e le Orlando Furiose


traduction per Francesco Galizia

Le culmine del poesia cavalleresc italian es representate per “Orlando Furiose”, le obra le plus perfecte del Renascentia italian e un del poemas plus varie e charmante de tote le tempores. Ludovico Ariosto nasceva a
 Reggio Emilia in 1474 de nobile familia. A dece annos ille se transfereva con le familia a Ferrara, centro vivissime de vita cultural, dominate per le presentia de Boiardo, e ille esseva seducite per le poesia. In le anno 1500, moriva le patre, assi pro adjutar le numerose familia, ille acceptava entrar al servicio del cardinal Hippolito de Este, usque al 1517 quando le cardinal esseva transferite, como episcopo, a Budapest in Hungaria, le mesme anno Ariosto passava al servicio del duca Alfonso de Este, fratre del cardinal, qui le lassava tempore pro dedicar se al poesia. In le annos 1522-25, Ariosto esseva governator de Garfagnana, un region con multe brigantes. Tornate a Ferrara ille continuava a laborar a su obra principal le Orlando Furiose, poema que ille habeva initiate in 1504 e que terminava in 1532, quando ille publicava le edition definitive de 46 cantos dividite in octave. Le poema initia le narration in le mesme puncto in le qual Boiardo lo habeva interrumpite. Assi Orlando, inamorate con tante ardor, deveni al fin furiose, per le amor de Angelica, regina del Catai, e lucta contra tote le altere rivales in amor: como le cosino, le cavallero Rinaldo, senior de Montealban, Agrican rege de Tartaria e altere ancora. Ludovico Ariosto dedicava su poema al cardinal Hippolito de Este, su protector e senior, e faceva originar le familia de Este, ab Ruggero valorose guerrero, convertite al christianismo. Le mundo del poema ha un atmosphera de fabula, con monstros, como le Hippogripho cavallo alate con testa de grypho, e le orca marin, con castellos incantate, anellos magic, jardines magnific.. ma le cavalleros ora combatte non plus pro le patria e le fide, ma pro le sentimentos e le ideales human, como le amor e le beltate, in isto es le spirito del Renascentia, como demonstra le obras de grande artistas (Leonardo da Vinci, Michelangelo,Raffaello...) qui exaltava le beltate del paisage, e le charmante harmonia del corpore human e del natura. Ludovico Ariosto moriva a Ferrara in le anno 1533 con al flanco le uxor Alessandra Benucci, sposate secretemente in le anno 1527.

LE ORLANDO FURIOSE

Prime Canto: Proemio

Le dominas, le cavalleros, le armas, le amores,

le cortesias, le audace obras, io canta,

al tempore quando passava le Moros

de Africa le mar, e in Francia illes noceva tanto,

sequente le iras e le juvenil furores

de Agramante lor rege, qui se dava merito

de vindicar le morte de Troian

supra rege Carolo imperator roman.

Io dicera re Orlando al mesme momento

cosas non dicite in prosa jammais ni in rima:

qui per amor deveniva furiose e folle,

de homine qui assi sage era estimate antea;

...

Place a vos, generose Herculee prole,

ornamento e splendor del seculo nostre,

Hippolito, agradar isto que vole

dar a vos sol le humile servo vostre.

Cello que io debe a vos, io pote con parolas

pagar in parte e con obra de tinta;

ni perque pauco io a vos da, io es a accusar,

perque quanto io pote dar, toto a vos dona.

Vos audira inter le plus digne heroes,

que nominar con laude io me prepara,

recordar celle Ruggier, que esseva de vos

e de vostre ancestres illustre branca vetule*.

Le alte valor e le clar gestas sue

a vos io facera audir, si vos me da aure,

e vostre alte pensatas cede un pauco,

assi que inter illos le versos mie ha loco. 

*Le poeta imagina que del nuptias de Ruggiero con
Bradamante prende origine le Casa de Este.

ORLANDO: LE HEROE SE HUMANISA
traduction per Francesco Galizia

In Italia inter le dece-quinte e le dece-sexte seculos, in le major citates sede de famose Seniorias, a Florentia, a Ferrara, a Mantova, la familias regnante (Medici, Este, Gonzaga) habeva cortes fastose, construite e imbellite per grande artistas,e se reuniva con litteratos, philosophos, poetas,scriptores e gentilhomines e dominas, culte et elegante. In iste ambientes surge le poesia de Boiardo e de Ariosto, qui transforma le heroes idealista e spiritual del poemas epic-cavalleresc in cavalleros qui es esseres humanisate, con le exaltation del vita, del beltate, del intelligentia e del amor. In isto es evidente le influentia del Renascentia, un periodo historic de profundo renovation del ideales e del mentalitate con al centro del natura le homines. Assi in loco de Rolando, combattente del Fide e del Patria,vassallo loyal e profunde credente, il ha Orlando, minus idealista, inamorate e pois furiose, per le plus human del passion: le Amor.

BOIARDO E LE ORLANDO INAMORATE

Le prime obra del litteratura italian in le qual le argumentos del cyclos “carolingian” (Carolo Magne e su palatianos) e ”breton” (Rege Arthur e le cavalleros del Tabula Rotunde) es tractate con dignitate de arte e con finessa e habilitate de exposition, es le Orlando Inamorate de Mattheo Maria Boiardo, qui representa le grande guerrero e qui ha in su animo le passion amorose pro le belle Angelica. Boiardo nasceva a Scandiano apud Reggio Emilia, in le anno 1441. Ancora juvene perdeva le patre, le conte Giovanni, e assi in 1460, ille se trovava sol al governamento del feudo, ille esseva anque in contacto con le corte de Ferrara, ubi in le anno 1476 se transfereva. Le duca Ercole de Este le nominava governator de Modena (1480-87) antea e de Reggio (1487-94) postea. Su obra major es le poema “le Orlando Inamorate”, initiate in le anno 1476, illo es componite per 69 cantos, dividite in tres libros; ma solmente duo esseva completate, perque le tertie esseva interrupte post le prime novem cantos. Le prime edition integral del poema esseva publicate postume, in le anno 1495, per le vidua Taddea Gonzaga, sposate in 1479, id es depost le morte del autor evenite a Reggio le decembre del anno 1494.

LE ORLANDO INAMORATE

Le Duello inter Orlando, Palatiano de Francia e Agrican Rege de Tartaria
Del latere dextere a le inguine sinistre,
esseva taliate le rege assi forte,
perdeva le vista e ha le facie blanc,
como ille qui es jam pervenite al morte;
e ben que le spirito e le anima le manca,
ille clamava Orlando e con parolas ben clar,
suspirante diceva in basse voce;
io crede in le Deo tue qui moriva in cruce.
Baptisa me, baron, al fonte,
ante que io perde in toto le parola, e si mi vita
ha essite inique e insolite,
non sia le morte al minus de Deo rebelle.
Ille, qui veni a salvar le gente human,
le anima mie collige misere;
ben me tu confessa perque multo io peccava,
ma su misericordia es grande assatis.
Plorava ille rege qui esseva assi fer,
e teneva le visage al celo sempre tornate;
pois a Orlando diceva: Cavallero,
in iste die de hodie tu ha ganiate, a mi parer ,
le plus valorose destriero,
que jammais esseva in le mundo cavalcate;
isto esseva subtrahite a un forte baron,
qui in mi campo demora prisionero.
Io non pote ora jam plus sustener me,
leva me del sella, baron sagace;
deh non lassar iste anima perir,
baptisa me ora, jam io es morto.
Si tu me lassa a tal modo morir,
ancora tu habera grande pena e abattimento.
Isto diceva e multe altere parolas:
oh quanto al conte isto regretta e dole!
Ille habeva plen de lacrimas le facie,
e dismontate sur le terra plan;
prendeva le rege vulnerate in le brachios,
e supra le marmore ille le posava, al fonte,
e plorar con se mesme non se satia,
peteva pardono con voce human.
Pois ille le baptisava al aqua del fonte,
precante Deo pro ille con le manos juncte.
Pauco pois ille le trovava frigide in le visage
e in tote le persona,
assi notava que ille habeva passate.
Sur le marmore del fonte ille le abandonava,
assi como ille era, armate,
con le spada in mano e con su corona.

CAROLO MAGNE Le restaurator del Imperio
per Francesco Galizia

Ille esseva filio primogenite (n.742 d.C.-m.814) de Pipin le Breve, rege del Francos, e de Bertrada; al morte del patre (768) ille habeva le Austrasia e le Neustria del nord e le fratre minor Carolomanno le Neustria del sud, le Burgundia, le Alemannia e in commun le Aquitania. Morite le fratre in le anno 771 ille univa le duo regnos in cello de Francia. Le mesme anno Carolo repudiava le sposa Desiderata (Ermengarda) filia del rege Desiderio de Longobardia, qui per isto recipeva le vidua de Carolomanno e su partisanos. Alora Carolo incitate per papa Adriano Ie. imponeva a Desiderio de abandonar le terras del Exarchato e del ducato roman que ille habeva occupate, pro restituer los al Papa. Habite un refusa, Carolo transversava le Alpes (773) con su armea, trans le passos de Cenisio e de Sancte Bernardo, e vinceva le fortias longobardic al esclusa de Susa, se appropriava de tote le Italia septentrional e, occupate Pavia (774), ille se proclamava rege del Francos e del Longobardos. Ille retornava in Italia pro reprimer un conspiration longobardic, pois (780-781) pro facer consecrar per le pontifice, como rege de Italia, le filio Carolomanno, qui esseva rebaptisate con le nomine de Pipin. Contra le musulmanes de Espania ille conduceva in celle annos un serie de expeditiones. Le expedition de 778, depost le fallimento del assedio de Saragossa, se concludeva con le massacro del retroguarda regal al passo de Roncesvalle in le Pyreneos, e con le morte del nepote de Carolo, Rolando conte palatin, qui essera recordate in le poema “Le Chanson de Roland”. Melior successo habeva le expeditiones del annos 785, 797, 801, 811,que permitteva le creation del “Marca Hispanica”, inter le Pyreneos e le fluvio Ebro con capital Barcelona, prime nucleo del reconquesta christian de Espania. In ultra in trenta annos de guerras (772-804) Carolo occupava le pais del Saxones que menaciava, con continue incursiones, le terras franc (in particular le guerra contra le chef saxon Vitichindo 778 -785). Le lucta pro le arrangiamento del confinio oriental, habeva altere disveloppamentos: guerras contra le Bavaros e lor chef Tassilone in 887, e in Bavaria contra le Avares, qui habeva le actual Austria, Hungaria e Croatia. Carolo per un serie de expeditiones (791-795) destrueva lor imperio, e in le territorio nasceva le Marca del Est (Ducato de Austria). Affirmate assi su dominio del Elba al Atlantico, al Ebro, al Danubio, al Tibisco e al Italia del nord, ille appareva alora le ver e sol chef del Christianitate. Iste su position, corroborate per su activitate in campo religiose, como defensor e propagator del fide, e in le campo del cultura (que cognosceva un ver renascentia, dicte justo “carolinge”) per le creation del grande Schola Palatin. Ille habeva le plen consecration official le nocte de Natal del anno 800, a Roma. Le Papa Leon IIIe., depost un missa in Sancte Petro, collocava le diadema sur le capite de Carolo, qui esseva acclamate “Imperator”. Plus que le restauration del Imperio Roman de Occidente il eveniva le creation del nove imperio christian, (Sacre Roman Imperio), como lo concipeva le homines del Medievo. Le elemento religiose esseva predominante, de facto plus que un Stato ver e proprie, le Imperio esseva un ideal politic-religiose, que dava dignitate e fortia de defensor del christianitate al consecrato, equalmente unite dunque in su deber al papa. Le character de Imperio esseva pois determinate (802) per le reaction de Nicephoro, nove legitime imperator de Oriente. Nasceva assi un conflicto con le Imperio Byzantin, que se disveloppava in le mar Adriatic (805-806), e terminava in le anno 812 con un accordo, que lassava a Byzantio, Venetia, le Istria e le Dalmatia, le Apulia e le Calabria, e a Carolo recognosceva le titulo de Imperator del Imperio roman-christian de Occidente. Carolo assi poteva reordinar su varie statos, con criterios unitari, dividente los in circumscription dicte contato, con al guida un conte, e se de confinio, marcas, guidate per un marquis, e, per eliminar omne abuso, ille creava visitas periodic de “missi dominici”, (inviatos del rege), qui esseva selecte inter le laicos e le clericos honorabile pro portar le justitia de Carolo in tote le Imperio. Reuniones general o provincial, dicte “placiti”, omne anno provideva al legislation, que se concretava principalmente in octanta “capitolari”, ultra isto le obra legislative de Carolo Magne,comprendeva le redaction scripte, per ille ordinate, del varie leges popular (barbaric) in vigor in omne parte de su Imperio. Carolo Magne esseva sobrie e operose, resistente al fatigas e avide de cultura, dotate de grande capacitate politic e militar, ille appareva al mesme contemporaneos como le digne conductor del societate occidental roman-germanic e christian, unde le appellative de Magne (Grande) e le legendas que lo fixava in le poesias e in le biographias. Carolo Magne se sposava cinque vice: con le franc Imeltrude del qual habeva Pipin le Gibbose (m. 811), con le longobardic Desiderata in 770, pois con le sveve Hildegard (m.783) del qual habeva quatro filios :Carolo, Pipin, Lodevic e Lothar e quatro filias, con le franc Fastrada del qual habeva duo filias, e con le sveve Liuthgarda. In 813, ille nominava Imperator e su herede universal le filio Ludovic (Carolomanno habeva morite in 811, e Pipin in 810) appellate le Pie, per su religiositate, pro assecurar in le futuro, le unitate del Imperio. Isto esseva su ultime acto politic, ille moriva in le januario del anno sequente e esseva sepelite in le Cappella Palatin in le citate de Aquisgrano capital de su Imperio.

“ LE CHANSON DE ROLAND”
“LE CANTION DE ROLANDO”

Le Cantion de Rolando es un del plus antique exemplo de poesia epic medieval. Il sembla que le autor es un clerico, un certe Turoldo,un homine de litteras e de cultura, cuje nomine appare in le ultime verso del Cantion: “Hic termina le historia que Turoldo mitte in poesia”. Le poema sembla haber essite scribite circa in 1050, e comprende 4.002 versos; de isto derivava pois, tote un serie de obras poetic epic, le “Cantiones de Gestas”, commun in tote le litteraturas de Europa, e scribite in francese, espaniol, germano e italiano. Illos es cantos que narra grande factos e interprisas historic o de phantasia re heroes, como per exemplo le Cantion de Rolando, le Cantar del Cid e le Canto del Nibelunges. In le poema “Cantion de Rolando” es narrate le vita e le morte de Rolando fidel e loyal vassallo e nepote de Carolo Magne, cavallero del Patria e del Fide, e un del dece-duo Pares, le “comites palatines”, le plus valorose e fidel cavalleros de Carolo Magne. Le Cantion de Rolando es dividite in tres episodios fundamental: a) le traition de Gano, b) le morte de Rolando, c) le vindicantia de Carolo Magne.

LE MORTE DE ROLANDO
A RONCESVALLE

Traduction italian per S.Pellegrini,
version interlingua per Francesco Galizia

Rolando senti que le vista ha perdite, se altia in pedes, quanto ille pote se face fortia; in su visage su color ha perdite; ante ille ci es un petra gris, dece colpos ibi ille da con dolor eamaritude, stride le aciero, non se rumpe ni lede; oh diceva le conte, Sancte Maria, adjuta!Oh Durlindana, brave, assi infortunate tu esseva! Ora que io fini, de vos io non pote plus curar me. Tante battalias in campo con vos io ha vincite, e tante terras vaste submisse, que Carolo,qui le barba ha blanc, commanda! Non homine vos habera que per altere fugira!Assatis bon guerrero vos ha longe tempore tenite; jammais il habera le equal in Francia le sancte. Rolando batteva sur le grande dur petra, stride le aciero, non se rumpe ni lede.Quando ille videva que non poteva rumper lo de alicun modo, intra de se ille lo initiava a commiserar: “Oh Durlindana, como tu es clar e lucente! Sub le Sol assi tu reluce e tu flamma!Carolo se trovava in le valles de Moriana, quando Deo del celo le avisava con su angeloque Ille te dava a un conte capitano; alora me lo cingeva le nobile Rege, le Magne.Io con illo a ille conquireva Namon e Bretania, e con illo a ille io conquireva le Poitou e le Maine; io con illo a ille conquireva Normandia, le franc, e con illo a ille io conquireva Provencia e Aquitania. Per iste spada io ha dolor e pena; plus tosto io vole morir, que illo inter paganos resta. Deo Patre, non lassar vituperar le Francia! Rolando batteva sur un petra gris,plus ni distacca que io non sape a vos dicer; le spada stride, illo non se fracassa ni se rumpe;verso le celo in alte illo es resaltate; quando vide le conte, que ille non lo rumpera jammais,multo dulcemente illo lo plorava inter se mesme.”Oh Durlindana, como tu es belle e sancte!In le auree pomo il ha reliquias: un dente de Sancte Petro, sanguine de Sancte Basilio,e capillos de monsenior Sancte Denis; un pauco del veste il ha de Sancte Maria; il non es juste que le paganos te utilisa, per christianos vos debe esser servite. Il non habera homine qui committe coardia! ”Assatis vaste terras con vos io ha conquirite, que Carolo, qui le barba ha florite, commanda; e le Imperator es grande e potente”. Rolando senti que le morte de ille se appropria, infra del testa sur le corde illo descende. Sub un pino ille ha ite currente, sur le herba verde illac ille se ha distendite pron; sub se ille mitte su spada e le corno oliphante;ille verteva su capite verso le pagan gente, per isto illo lo ha facite, perque ille vole,il es ver, que Carolo dice, e tote le sues, que le nobile conte ha morite vincitor.Ille recita su “Mea culpa” e ficte e sovente; pro su peccatos a Deo ille offereva su guanto.Rolando senti que su vita ha finite; tornate al Espania ille sta sur un colle appunctate,con un mano alora ille su pectore ha battite,”Deo mea culpa, ante tu potentia,del peccatos mie, del grande e del parve, que io ha facite desde le hora de nascentia,usque iste die in le qual ci io ha essite prendite!” Su guanto dextere pro submission ha verso Deo tendite; angelos del celo ora descende a ille. Le conte Rolando esseva distendite sub un pino; verso Espania ille ha tornate su visage. Multe cosas a rememorar ille initiava, de totes le terras que le brave conquireva, del dulce Francia, del personas de su lineage; de Carolo Magne, su senior, qui le educava, ille non pote evitar de plorar e suspirar. Ma se ipse ille non voleva negliger, ille recita su “mea culpa”e pete a Deo pardono; “Ver Patre, tu qui jammais mentiva, tu sancte Lazaro del morte resurgeva, e Daniel tu del leones salvava, salva mi anima, de totes le periculos, del peccatos que in mi vita io faceva!”. Su guanto dextere a Deo pro submission ille offereva; Sancte Gabriel de su mano lo ha prendite. Super su brachio ille teneva le capite inclinate; juncte su manos, ille ha ite a su fin.Deo inviava su angelo Cherubin e Sancte Michael del Perielio; insimul a illes Sancte Gabrielci veniva, le anima del conte illes conduce in Paradiso.

CAIO JULIO CESARE OCTAVIAN AUGUSTO
per Francesco Galizia 

Cesare e Augusto: le characteres e le stylos

Quando on parla re Augusto il non es possibile facer lo sin contraponer le a Cesare. Troppo diverse le duo in toto, in le physico, in le character, in le education, in le evolution del vita. Il es ben difficile trovar un elemento commun si non le placia de honor que illes mantene in le historia roman. Il non es jammais evenite que duo homines del mesme origine familiar se sia succedite pro dar origine, con criterios tanto diverse, al plus grande creation historic que le mundo ha vidite. Al genialitate vaste e potente de Cesare, dava continuitate, le ductilitate e le equilibrio de Augusto. Ambes unite in un scopo final: le perpetuitate del mission de Roma. In iste obra les susteneva un extraordinari tension moral, un fundo de mysticismo, commun in tote le grande spiritos. Ambes habeva vidite le insufficientias e le males del Stato; lor diagnose coincideva perfectemente. Profundemente diverse era le cura. Cesare ageva sempre ille sol, como un navigator solitari. Augusto credeva in le joco de equipa, del qual sapeva esser le director. Cesare non sapeva individuar locotenentes valide. Augusto, in vice, sapeva seliger collaboratores del quales ille ganiava le devotion complete usque le fin. Cesare esseva chef de Roma solo pauc menses e moriva in maniera tragic. Augusto esseva imperator durante 57 annos e moriva de un seren vetulessa inter le brachios del tertie uxor, Livia Drucilla.

Le situation depost le occision de Cesare

Depost le occision de Cesare, le 15 de martio del 44 a. C., le lucta politic semblava limitate al partito cesaree guidate per Antonio e al faction del conjuratos. Arbitro del contention haberea debite esser le Senato. Esseva trovate un solution de compromisso: Cesare non era un tyranno e non habeva aspirate al regno, e pro le conjuratos il habeva le amnestia pois que illes habeva agite in le interesse del Stato. Le situation semblava normalisate. Al apertura del testamento de Cesare, le surprisa. Qual herede, era indicate Cajo Octavio, ille, nascite a Velletri in 63 a. C., habeva, ergo, pauc plus que 18 annos. Ille era grannepto de Cesare, perque nepote del soror Julia. Le oncle le habeva multo appreciate e le habeva volite con ille in occasion del expedition in Espania contra le pompeanos. Cesare le habeva inviate in Epiro a facer experientia militar. Augusto era a Apollonia quando perveniva le notitia del homicidio del oncle e veniva in Italia, ille sol, pro facer valer su derectos. Ille arrivava a Roma al initio de maio del 44, se incontrava con Antonio e peteva le convocation delComitios Curiatos pro dar execution al ultime voluntate testamentari de Cesare e pro reciper le moneta de Cesare.

Augusto deveni Consule

Le contention politic inter le sequaces de Cesare e le conjuratos deveniva sempre plus aspere. Octavian comprendeva duo cosas. Le prime: le inevitabilitate de un contrasto con Antonio; le secunde, su position era, in ille momento, multo plus debile. A ille non remaneva altere que cercar le consenso del populo. Antonio se refusava consignar le moneta de Cesare? Ille vendeva proprie terrenos e peteva prestation, Octavian se procurava le summa sufficiente a exequer le voluntate del patre adoptive de dar 300 sestertios a omne romano. Le donation obteneva le consenso del populo e augmentava le fama de Octavian. Antonio comprendeva que ille non poteva plus subvalutar ille “puero” que, sub le aspecto diaphane e debile, monstrava haber le mesme spina dorsal de Cesare. Pro reinfortiar su position, Octavian con le adjuta del veteranos del patre adoptive, succedeva inrolar alcun milles de homines. Isto esseva un acto que dava initio a su potentia. Le collision politic inter sequaces de Cesare e conjuratos se era transformate in un lucta armate e le Senato confereva a Octavian le facultate “propretoria”. Antonio intertanto marchava contra Decimo Bruto qui habeva organisate su defensa a Modena. Le battalia eveniva e Antonio esseva vincite e debeva retirar se in Gallia Narbonese, persequite per Decimo Bruto (April 43). Ora Octavian era in un position de grande fortia, le Consules habeva morite in le battalia. Pauc dies depost ille era a Roma con su legiones. Le Senato debeva eliger le Consule. Era le 10 de augusto del 43, 17 menses depost le “Idi” de martio. Octavian non habeva ancora 20 annos!

Le secunde Triumvirato e le guerra civil

A Roma Octavian, patrono del situation, faceva approbar le lege que declarava crimine sacrilege le occision de Cesare e decretava le plus grave pena per su autores. Era assi complite le acto supreme que Antonio non habeva potite complir. Era un nove guerra civil, era necessari un reconciliation con Antonio pro unir le partito cesaree e completar le lucta contra le conjuratos. Octavian se incontrava con Antonio e Marco Lepido presso Bologna e illes stipulava un accordo, le secunde Triumvirato. Al fin de reordinar le Stato, le Triumviros haberea habite poteres extraordinari, libere de qualcunque ingerentia del Senato (novembre 43). Le Senato sanciva le accordo. Il remaneva le lucta contra Cassio e Bruto in Oriente. Le battalia eveniva a Philippi. Bruto se trovava de fronte le truppas de Octavian e resultava vincitor. Cassio in vice pativa un grave disfacta per Antonio e se occideva. Alcun dies depost il habeva un secunde battalia disfavorabile a Bruto qui, abandonate per le soldatos, se occideva (fin de octobre 42 a.C.). Depost duo annos e medie, le morte de Cesare era completemente vindicate.

Le difficile conviventia con Antonio e le battalia de Atio

Il habeva ora un nove distribution del cargas inter le Triumviros, Antonio habeva le Oriente ubi major esseva le exigentias militar. Octavian retornava a Roma, ubi era prevalente le exigentias politic. Lepido habeva le Africa. Desde le 42 usque al 31 il habeva un longe periodo de difficile conviventia inter Antonio e Octavian. In iste scenario se insereva Cleopatra, regina de Egypto, qui debilitava completemente le personalitate e le energia de Antonio. On arrivava inevitabilemente al battalia que eveniva in Atio, in Grecia. Anque si ille habeva un superioritate in campo naval e terrestre, Antonio non profitava de isto e decideva combatter super le mar, subjacente al voluntate de Cleopatra. Antonio habeva 500 naves, ma intra un golfo del stricte bucca. Le 2 de septembre del 31 le naves de Antonio se moveva pro exir del golfo e comenciava le battalia. Le evolution del battalia non es clar, le situation se manteneva incerte, usque quando le nave de Cleopatra abandonava le area del conflicto e se dirigeva a sud. Con illa iva via 60 naves egyptian e anque Antonio, abandonava su naves e sequeva Cleopatra. Al fin del die tote le flotta esseva perdite, depost anque le armea se rendeva. Antonio se suicidava a Alexandria, sequite, depost per Cleopatra. Eliminate le conjuratos e Antonio, le pace era ora complete. Esseva claudite le templo de Jano que le rito religiose voleva aperite in tempore de guerra, e que sol duo vices, habeva essite claudite desde le fundation del urbe.

Le reordination del Stato

Octavian habeva 33 annos e habeva un labor enorme a facer: poner in ordine un Stato aggrandite e ruinate per quasi 20 annos de guerra civil. Un del prime disposition era le reforma del Senato (600 membros) con le reduction del numero del sessiones obligatori (duo per mense), e con le tractation del affaires minus importante con un junta de Senatores tirate al sorte (Consilium Principes). In le anno 29 le Senato confereva solemnemente a Octavian le titulo de Imperator Augustus, non como appellative, ma como prenomine, con facultate de transmitter lo al heredes. E in le 2 d.C. le titulo de” Pater Patriae”. In le anno 8 a.C. il eveniva un reordinamento del calendario, e le Senato in honor de Augusto, cambiava le nomine del mense Sextilis in Augustus.

Le reforma constitutional

Usque alora, Octavian habeva mantenite le vetule ordine republican, tentante ameliorar solmente le functionamento. Ma le confinios del Stato habeva superate le horizonte del citate-stato pro devenir un Imperio. Il non era plus possibile que un tal insimul de populos era governate per Magistratos roman que cambiava omne anno. Il era necessari un reforma apte a garantir uniformitate, continuitate e stabilitate. Le prime passo era le sanction del fin del emergentia. Isto faceva Octavian in un reunion del 13 de junio del 27 a.C.. con le parolas, pronunciate ante le Senato "Io depone le integre poter e vos rende completemente le armas, le leges e le populos subjecte". Con iste renunciation le Constitution republican retornava a su forma originari. Ma a iste puncto se insereva le reforma constitutional, preparate e consequite con grande sagacitate politic e non con le fortia. Le Senato precava Augusto conservar le governamento de ille provincias que non esseva considerate tranquille. Augusto acceptava le carga per 10 annos, ille acquireva, assi, un imperium proconsular. Con iste disposition, il habeva duo typos de provincias: - le prime, sub le controlo del Senato que los faceva governar, como consuetude, per Magistratos inviate annualmente; le secunde (provincias de confinio e non tranquille), controlate per Augusto, per medio de proprie locotenentes qui remaneva in carga le tempore necessari. On creava assi un nove figura juridic del alte functionario regularmente remunerate. Le legiones fixate in iste provincias, era al ordine de Augusto. Un altere disposition, que reinfortiava le jam grande poteres de Augusto, era emanate in 23 a.C. Augusto renunciava al Consulato, e se faceva dar le "tribunicia potestas", con grande poteres, e le facultate de veto pro tote le initiativas del Senato. Augusto habeva le poter plus absolute anque mantenente inalterate le edificio constitutional in su antique construction. In substantia era create un forma de diarchia (soveranitate divise inter Augusto e le Senato).

Le grande Administration e le nascentia del bureaucratia

Durante que Cesare habeva combattite le vetule classe dirigente, Augusto, como restaurator del antique virtute, se appoiava al vetule aristocratia. Ma le aristocratia era “apathic” e Augusto, debeva adressar se al ordine equestre e plebeie pro trovar le functionarios e le bureaucrates necessari a facer functionar le machina imperial. A iste ordines appertineva le plebeie Agrippa e le cavallero etrusc Mecenate. Le ordine instaurate per Augusto favorava trafficos e commercios e facilitava justo le classe intermedie del ordine equestre, active e productive. Iste reforma del administration del Imperio, con le empleo de personal permanente, constitueva le fundation del bureaucratia.

Le reordinamento del Fortias Armate

Augusto confereva particular importantia al reordinamento de su fortias armate (armea e marina), le numero del legiones descendeva de 50 a 28 e pois a 18, ma le armea devenira, le prime vice in le mundo antique, un institution permanente. Augusto comprendeva que, pro le conservation del imperio, il esseva necessari un permanente presentia de fortias armate, specialmente al provincias peripheric, (assi per quatro seculos le barbaros non succedeva jammais a passar in modo definitive le frontieras del Imperio). Con un bon remuneration e con le perspectiva de donationes final e de un bon carriera, il era facile inrolar le legionarios. Le prime linea de confinio esseva controlate con "castella" situate a un distantia variabile, ma non superior a un die de cammino, in isto trovava collocation unitate minor. In position plus arretrate se trovava le "castra" ubi era un o plus legiones, al directe dependentias de Governatores de modo a tener reunite le poter civil e militar. Anque le marina esseva reordinate super base permanente con duo flottas con le commando a Ravenna e Miseno. Le reordinamento esseva finalisate anque al tranquillitate del trafficos in le Mediterraneo. Augusto, habeva constituite anque le Cohortes Pretorie, illos esseva novem, tres a Roma e sex in le altere residentias imperial. Le expensa pro le mantenimento del legiones esseva trahite del renta del singule provincias. A isto esseva assignate le "Procuratores Augusti".

Le propaganda e le controlo del cultura

Cesare e Augusto es unite per un mesme intuition: le valor del propaganda. Cesare, in accordo con proprie personalitate, faceva toto ille sol. Su Commentari scribite super le guerra de Gallia e le guerra civil respondeva a iste logica. Pro realisar su propaganda Augusto se serviva de un collaborator de exceptional valor e loyalitate, Mecenate. Ille esseva, de facto, su grande ministro del propaganda e del cultura e le grande financiero de totes le manifestationes cultural, specialmente in campo litterari. Gratias a isto il habeva un florition de scriptores e poetas immortal (Vergilio, Oratio, Ovidio, Lucretio, Propertio, Catullo, Tibullo, Tito Livio). Era le etate de auro del litteratura latin. Le societate roman, de guerrier e inculte, se faceva sempre plus elegante e fin.

Le cura de Roma e de Italia

In le reorganisation del Imperio, Augusto teneva multo a conservar le position de privilegio del Italia, ora jam tote equiponderate a Roma in le derectos e ben distincte del provincias, illa esseva dividite in 11 regiones, super un base ethnic e geographic. Pois era comenciate un vigorose programma de labores public a Roma sia pro accrescer le decorum, sia pro dar labor a un massa de disoccupatos. Esseva construite le grande Mausoleo del Ara Pacis, le theatro Marcello (dedicate al nepote decedite), le basilicas Julia e Emilia in le Foro roman e initiate le realisation del Foro de Augusto e del Pantheon volite per Marco Agrippa.

Le leges pro le tutela del costumes

Augusto videva un periculo, pro le mundo roman, in le diminution del numero del citatanos roman debite al exigue natalitate. Le romanos habeva abandonate le antique severitate del costumes pro dar se, frequentemente, a un vita dissolute. Specialmente in le classes ric, on prefereva un celibato gaudiose al responsabilitate de un familia. On reduceva le matrimonios e le numeros del filios. Contra iste phenomeno antisocial e antidemographic, Augusto faceva approbar duo leges ("de adulteris et de pudicitia" e "de maritandis ordinibus"). Con le prime, le adulterio, deveniva delicto public. Le secunde lege esseva plus restrictive. Le citatanos del classes ric era obligate a contraher matrimonio con personas “convenibibile” per etate e rango social. In ultra, le familias era incoragiate a haber un prole numerose. Le celibes, de facto, non poteva hereditar o reciper legatos, e era penalisate in le assignamento del cargas public. Beneficios de carriera era accordate al personas sposate e secundo le numero del filios. Iste disposition contribueva a relentar le processo destructive del costumes del societate roman.

Le expansion territorial

Durante su Imperio, Augusto acquireva le Mesia, le Pannonia (actual Hungaria), le Norico, le Retia, tote le arco alpin e le area inter le Rheno e le Elba. Iste conquestas era necessari pro melio garantir le defensa del Imperio. Augusto stabilisava le frontiera oriental e definiva le relationes con le Partes. Re le frontiera septentrional, le securitate de Italia del nord (Gallia Cisalpin), parte integrante del Stato roman, era possibile solo con le possession del integre catena alpin e de tote le area usque al curso superior del Danubio. Iste fluvio debeva esser le confinio del Imperio. Le operation esseva committite a Tiberio e Druso, juvene filios del uxor de Augusto (Livia), de 26 e 22 annos. Le operation militar eveniva in le annos 16 e 15 a.C., e assecurava al imperio le Alpes oriental. Pro eliminar le menacia del Germanos, il necessitava portar le confinio del Rheno usque al Elba. Le linea de confinio Elba-Danubio era plus curte que le linea Rheno-Danubio. Le guerra esseva complite per Druso in tres annos desde le 12 usque al 10 a.c.. Al retorno a Roma Druso esseva honorate con un "ovatio", ma se rumpeva le femore in un cadita de cavallo e moriva. Le frontieras septentrional era protegite con le alte qualitate militar e diplomatic de Tiberio. Nonobstante iste servicios al patria e al imperator, Tiberio comprendeva non haber le sympathia de Augusto. Tiberio era anque amarisate per le frivole e deplorabile comportamento del sposa Julia, filia de Augusto e del secunde uxor Scribonia. Per isto Tiberio se retirava in le insula de Rhodos in exilio voluntari per septe annos. In le anno 6 a.C. Octavian comenciava a vider le vacuo circum se. Le solitude e le proxime vetulessa rendeva sempre plus impellente le selection de un successor, perque ille non habeva filios mascule.

Le problema del succession

Un malediction semblava obstinar se con totes le candidatos. In varie circumstantias moriva le nepote Marcello, filio del soror Octavia, le car amico Marco Vipsanio Agrippa, Druso, fratre minor de Tiberio. Durante le periodo de exilio de Tiberio, moriva anque le nepotes Lucio e Caio. Depost le abandono del marito Tiberio, le conducta del filia Julia deveniva ancora plus irregular. Augusto exiliava le filia in le insula de Ventotene. Le morte del filios adoptive induceva Augusto a considerar Tiberio como unic herede al throno. Tiberio retornava a Roma, era adoptate in le 4 d.C. como filio e era associate per Augusto in le conduction del Imperio.

Le ultime annos

Tiberio era respectuose de su rolo. Ille habeva grande experientia politic e militar, que monstrava specialmente in le guerras german e danubian. In le anno 10 a.C. tres legiones roman era destruite in le foresta de Teutoburgo. Le legiones era commandate per le legato imperial Varo, vincite per le rege germanic, Arminio. Tiberio arrivava subito in le area, ma, obediente al directivas imperial, displaceva le linea de confinio proxime al Rheno. In le estate del 14 d.C. pro fugir le temperatura calide de Roma, Augusto iva in Campania. Ille iva pois a Benevento pro salutar Tiberio qui partiva pro le Illyria. Al retorno Augusto cadeva malade e se stoppava a Nola. Ci le attingeva Tiberio. Le duo parlava un die, e Augusto faceva su "testamento oral". Le imperator non habeva facite jammais testamento in le annos precedente. Le die postea, le 19 de augusto del 14, le imperator moriva, ille habeva 76 annos. Augusto era sepelite a Roma in le Mausoleo del Ara Pacis. Ille habeva completate le obra del oncle.

Conclusion

Augusto es considerate "le Imperator del pace". Su vita marcava un periodo auree pro le historia de Roma, (Pax Romana), comenciate per Cesare e que solo un homine de genio haberea potite completar. E tal esseva sin dubita Augusto qui certo non habeva le splendor del oncle, ma ille era securmente un grande homine de governamento. Ma le prudente sensibilitate, le sagace vigilantia e le agile flexibilitate de Octavian, sur le longe distantia del tempore, esseva plus utile que le alte genialitate de Cesare. Augusto era imperator durante 44 annos e, considerante anque le periodo del consulato, governava Roma durante circa 57 annos. Con Augusto, Roma attingeva le culmine de su historia politic, social e cultural. Le constitution republican era formalmente immutate ma substantialmente e profundemente transformate. Comenciava le nove e ultime phase del historia de Roma, le era del Imperio, que se prolongara durante quatro seculos. E le continuation de iste historia non essera jammais plus assi belle como durante le vita de Augusto.