Raffaello Sanzio
Traduction in interlingua per Francesco Galizia

Raffaello Sanzio: (prop. R. Santi, lat. Raphael Sanctius, Urbino, 28 martio 1483 - Roma, 6 april 1520) era un pictor e architecto italian, inter le plus celebre del Renascentia italian.

autoritratto di Raffaello

Biographia: Origini (1483-1490): Raffaello nasceva a Urbino le 28 martio (venerdì sancte) del 1483. Il era le unic filio de Johannis Santi e Maria de Nicola Ciarla. Le cognome "Sanzio" de facto es un del declination de "Santi", derivate ab le latino "Sancti" con cuje Raffaello serà pois solite, in le maturitate, signar le su obras. Le matre moriva, le 7 octobre 1491, le patre on sposava de novo con Berardina de Petro, ab la qual habera le filia Elisabetta. Recipeva le su formation artistic in le boteca del patre, (1491-1494) qui era pictor al corte ducal del familia Montefeltro, ante per Friderico e pois per su filio Guidobaldo. In le formation de Raffaello il era determinante le facto de esser nascite e de haber passate le juventute ad Urbino, que in ille periodo era un centro artistic de primari importantia que irradiava in Italia e in Europa le ideales del Renascentia. Hic Raffaello, poteva ir con le patre al sales del Palatio Ducal, habeva modo de studiar le obras de Piero della Francesca, Luciano Laurana, Antonio del Pollaiolo, Melozzo da Forlì e alteres. Giovanni Santi habeva un cognoscentia directe del pictura contemporanee non sol italian, como demonstra un su Chronaca rimata, scripte in occasion del nuptias de Guidobaldo con Elisabetta Gonzaga. In le boteca del patre, le juvenissime Raffaello apprendeva le notion de base del technicas artistic, inter le qual anque le technica del fresco: un del su prime obras es de facto le Madonna de Casa Santi, delicate pictura mural in le casa familiar. Le 1 augusto 1494, quando Raffaello habeva un-dece annos, moriva le patre, Raffaello hereditava le activitate del patre, insimul a alicun collaboratores inter le qual, supertoto, Evangelista del Pian de Meleto e Timotheo Viti ab Urbino. A schola del Perugino (1494-1498) Le presentia de Raffaello, apud al Perugino es ligate ad alicun labores del su boteca inter le 1497 e le nove seculo. In particular in le tabuletta del Nativitate del Madonna in le Pala de Fano (1497) e in alicun figuras del frescos del Collegio del Cambio a Perugia (1498) . Sembla que le su prime obra sia le Madonna con le Infante, frescate in le camera in cuje on crede que ille sia nascite, in casa Santi a Urbino, del 1498 circa. In Umbria: (1499-1504): In le 1499 Raffaello, a dece-sex annos, on transfereva in Umbria a Città di Castello, ubi ille recipeva le su prime commission: le Standardo del Sanctissime Trinitate. Le 10 decembre 1500, Raffaello et Evangelista de Pian de Meleto les obteneva ab le sorores del convento de Sancte Augustino un nove labor, le Pala del beate Nichola ab Tolentino, terminate le 13 septembre 1501. In le contracto Raffaello, il es jam mentionate como: magister Rafael Johannis Santis de Urbino.

schola de Athenas

A Città di Castello le artista lassava al minus altere duo obras, le Crucifixion e le Sponsalias del Virgine, del 1502-1503. 
A Perugia in le annos 1504 e 1505 a ille il era ordinate ben tres palas de altar: le Pala Colonna, per le ecclesia del monachas del convento de S.Antonio, le Pala Oddi, per S. Francisco al Prato, e le Assumption del Virgine, pro le clarissas de Monteluce. Al mesme periodo son alicun Madonnas , inter le qual le plus celebre son: le Madonna Solly, le Madonna Diotallevi, le Madonna con le Infante inter le sanctos Girolamo e Francesco. Verso le 1503, le artista viagiava, ultra que in Umbria e Urbino, a Florentia ubi videva le prime obras de Leonardo da Vinci, a Roma entrava in contacto con le cultura classic (le Tres Gratias e le Sonio del cavallero), e a Siena collaborava con le Pinturicchio al frescos del Libreria Piccolomini. Le periodo florentin (1504-1508) Raffaello il era a Siena, quando a ille perveniva novas de Leonardo e Michelangelo ingagiate al frescos del Battalia de Anghiari e del Battalia de Cascina, on faceva preparar un littera de presentation ab Johanna Feltria, soror del Duce de Urbino e uxor del duce de Senigallia; in le littera, datate 1 octobre 1504 e adressate al “gonfaloniere” a vita Petro Soderini, on recommenda le juvene filio de Johannis Santi, le artista habera commission ab alicun citatanos, como Lorenzo Nasi, pro le qual depingeva le Madonna del Cardellino, e per Domenico Canigiani, le Madonna Canigiani, le conjuges Agnolo e Maddalena Doni, e Taddeo Taddei, per le qual exequeva, in le 1506, le Madonna del Prato. Raffaello in le 1505-1505 il era a Urbino, al corte de Guidobaldo ab Montefeltro : et exequeva un serie de portraites, inter le qual celle de Guidobaldo, del uxor Elisabetta Gonzaga e del herede designate del ducato Guidobaldo Della Rovere. Per le duce depingeva un grande Madonna e duo tabulettas, Sancte Michael e Sancte Giorgio e le Draco. Per familias florentin del burgesia Raffaello depingeva alicun obral maestral absolute, como le Madonna con le Infante e sancte Johannis, le Belle jardinera, e le Madonna del Belvedere. In iste obras le figura del Virgine on altia avante al paisage, dominante lo con beltate et elegantia, con gestos affectuose al infantes. In le Sacre Familia, del 1507 circa, le expression son sublime e poetic, del momentos del vita quotidian. Al periodo florentin appertine alteres portraites: le Femina gravide, Agnolo Doni e Maddalena Strozzi, le Dama con le Liocorno e le Mute. Obra crucial de iste phase es le Pala Baglioni (1507), ordinate ab Atalanta Baglioni, in recordo del morte de su filio Grifonetto, per le altar del ecclesia de S. Francisco al Prato, de Perugia. Le obra conclusive del periodo florentin, es le Madonna del Baldacchino del 1507. Le periodo roman (1509-1520): Verso le fin del 1508, Raffaello esseva clamate a Roma. In celle periodo Papa Julio II, habeva mittite in acto un obra de renovamento urbanistic e artistic del Urbe e del Vaticano clamante a se ipse le melior artistas, inter le qual Michelangelo e Donato Bramante. Esseva Bramante, a suggerer al papa le nomine del co-citatano Raffaello, ma forsan anque le familia del Papa, le Della Rovere e in particular Francesco, filio de Johanna Feltria, qui jam habeva recommendate le artista a Florentia. Le papa le canfideva le decoration, del su nove appartamento papal, le Stanzas (1509). In le prime, le Stanza del Signatura, al parietes Raffaello decorava quatro grande lunettas, inspirante se al quatro facultate del universitate medieval: theologia, philosophia, poesia e jurisprudentia. Le celebre Obras son: le Disputa del Sacramento, le Schola de Athenas, le Parnaso e le Tres Virtutes: Fortessa, Prudentia e Temperantia. In iste ille explicava un vision scenographic et equilibrate, in cuje le massas de figuras son disponite, in symmetrias solemne, al insigna de un monumentalitate e un gratia que pois essera definite "classic". In le 1511, le decoration del successive Stanza, destinate a sal del Audientias son: le Chassata de Heliodoro ab le Templo, que monstra un stylo "dramatic", facite per actiones agitate, pausas e a symmetrias, in le Missa de Bolsena, retorna rythmos calme, anque si le effectos luminose crea un innovative dramaticitate; de novo in le Incontro de papa Leo Magne con Attila, recurre a symmetrias e action, durante que in le Liberation de S. Petro, on pervene le culmine del studios sur le luce, con un scena nocturne illuminate del fulgor lunar e del apparition angelic que libera le pontifice del prision. Al initio del 1513, papa Julio II moriva, e le su successor, Leo X Medici, confirmava tote le cargas a Raffaello. Augustino Chigi, ricchissime banchero de origine senese, habeva facite construir le Villa Farnesina ab Baldassarre Peruzzi, ma pois Raffaello esseva clamate a laborar antea con le fresco del Triumpho de Galathea (1511), pois al Loggia de Psyche (1518-1519) e in fin al camera con le Historias de Alexandro. In iste periodo Raffaello cognosceva le filia de un fornero de Transtibere, de nomine Margherita Luti, con illa habera un passion amorose. Fructo de iste passion es le celebre portrait note como: Le Fornarina, obra de dulce e simplice sensualitate unite a un fulgurose luminositate, in cuje le artista reprendeva seminude le su musa-amante. In ultra pro le Chigi, Raffaello exequìva le fresco del Sibillas e angelos, (1514) in Sancte Maria del Pace e le Cappella Chigi in Sancte Maria del Populo, ubi le artista curava anque le projectation architectonic. Apud al activitate de frescante, un altere es ligate al portraites, como: le Portrait de Cardinal (1510-1511) , le Portrait de Baldassarre Castiglione (1514-1515), e le Portrait de Fedra Inghirami (1514-1516) Ma era supertoto con le Portrait de Julio II, que le innovation on faceva plus evidente, le attitude de malanchonic pensositate, introduce un nove elemento psychologic usque ad alora extranee del portraites official. Un disposition simile esseva replicate anque in le Portrait de Leo X con le cardinales Julio de' Medici e Luigi de' Rossi (1518-1519). Jam in le Madonna de Foligno (1511-1512), le schema traditional es superate ab le continue remandar inter le parte superior e inferior, le passo decisive on compiva totevia con le Madonna Sixtine (1513-1514), ubi un tenta removite e un balustrada face ab cornice a un apparition terren de Maria. Puncto final es le pala con le Ecstase de Sancte Cecilia (1514), con le interjection del stato ecstatic del sancta, qui renuncia al musica terren, representate ab vetule instrumentos musical al su pedes, in favor del musica divin. Nonobstante le cargas, ille continuava le production de tabulas destinate al uso private, ad exemplo: le Madonna del Seggiola (1513-1514 circa), e Le Velate (1516 circa) . A trenta annos Raffaello era le titular del plus active boteca de pictura de Roma, per un periodo hospitate in le su mesme casa (Palatio Caprini), e assi ille formava un generation de artistas. Alumnos fidel esseva: Tommaso Vincidor, Vincenzo Tamagni, Julio Romano e Guillaume de Marcillat. In le Stanzas, Leo X confirmava a Raffaello le rolo que habeva sub le su predecessor. Le tertie Stanza, pois dicte del Incendio de Borgo, (1514-1517) il era centrate sur le celebration del pontifice in carga a transverso le figuras del su homonyme predecessores, Leo III e Leo IV. Raffaello architecto: Quando Raffaello acceptava le carga de superintendente del labores del Basilica de S. Petro, depost le morte de Bramante (1 augusto 1514), ille habeva de jam del experientias de architectura. Pro Augustino Chigi, ille habeva curate le Villa Farnesina e le Cappella Chigi in S. Maria del Populo. In ultra habeva participate al construction del parve ecclesia de Sancte Eligio del Aurifices. In le novembre 1515, ille participava a Florentia al proba per le faciada de S. Lorenzo, vincite pois ab Michelangelo. Assì Raffaello on dedicava al fabrica de Sancte Petro con enthusiasmo, ma anque con timor, per voler equaliar le perfection del antique, habeva ab Fabio Calvo un traduction del De architectura per Vitruvio, assi poteva studiar le tractato directemente, pro le studio del monumentos roman. In le projectation Raffaello utilisava un nove systema, cello del projection orthogonal, abandonante le configuration prospectic de Bramante. Alteres palatios esseva projectate ab Raffaello, con le adjuta del su boteca, illos son: le Palatio Jacopo ab Brescia, le Palatio Alberini e Palatio Vidoni Caffarelli. Un altere projecto, esseva cello de Villa Madama sur le Monte Mario, initiate in le 1518, per parte de papa Leo X e del cardinal Julio de' Medici. Ab Leo X, Raffaello habeva le carga de examinar le structuras del Pantheon e de rediger un planta de Roma imperial, con un instrumento munite de bussola, describite in un littera al papa, e in cuje on trova un passionate expression de admiration pro le cultura classic. Terminava in le 1519, le decoration del Logias Vatican, circum le corte de S. Damaso. Le cardinal Julio de' Medici in le 1518 requireva un pala destinate al cathedral de Narbonne, su sede episcopal, le pala reguardava le Transfiguration de Christo, que essera le su ultime obra. Le morte: Raffaello moriva le 6 april 1520, a sol 37 annos, in le die de Venerdi Sancte. In le camera ubi ille moriva era state appendite, alicun dies ante del morte, le Transfiguration. Le su morte il era salutate ab le emovente dolor del integre corte papal. Le su corpore esseva sepulte in le Pantheon, como ille mesme habeva requirite. Le epigraphe del tumba de Raffaello, in un distico scripte pro le occasion ab Petro Bembo e situate in le Pantheon, dice:

(LA) « ILLE HIC EST RAPHAEL TIMUIT QUO SOSPITE VINCI RERUM MAGNA PARENS ET MORIENTE MORI »

(IA) « Hic es celle Raffaello ab cuje, fin qui viviva, Matre Natura timeva de esser superate, e quando  moriva timeva de morir con ille. »