Le Defuncte Mattia Pascal

Per Luigi Pirandello       -        Traduction in Interlingua per Francesco Galizia
Luigi Pirandello (Agrigento, 28 junio 1867 – Roma, 10 decembre 1936) esseva un dramaturgo, scriptor e poeta italian, ille recipeva in le 1934 le premio Nobel in litteratura. Per le su production, le themas e le innovation del obras theatral es considerate inter le majores dramaturgos del XX seculo. Inter le su labores son famose diverse novellas e contos breve (in dialecto sicilian e in italian) e circa quaranta dramas, le ultime del quales incomplete. Le defuncte Mattia Pascal (It. il fù Mattia Pascal), edite le prime vice in le 1904, es le su optime romance e anque le prime opera ubi le su senso de dualismo es clarmente exprimite. Mattia Pascal, morite duo vices, es le personage principal, circum a ille se crea un ambiente, se forma un atmosphera, con le vividitate del narration, e con le attente analyses de tote le societate parve burgese; le romance es considerate como un del operas fundamental del litteratura italian. Illo porta le lectores in modo jocose al mundo complexe e tragic, per le su vita conjugal, de Pirandello. Le romance esseva traducite anque in Interlingua in le 1993, per Pian Boalt, optime autor e traductor, del Societate Svedese pro Interlingua.  
Personages:
Mattia Pascal (Adriano Meis): Protagonista
Alteres personages: Roberto Pascal, amita Scolastica, Batta Malagna, Romilda Pescatore, Marianna Dondi (vidua Pescatore), Oliva, Gerolamo Pomino, Anselmo Paleari, Adriana Paleari, le senioretta Caporale, Pinzone, Terenzio Papiano, Scipione Papiano, don Eligio Pellegrinotto.

Resumpto del Historia:
Mattia Pascal vive a Miragno in Sicilia, ubi le patre al su morte, ha lassate in hereditate al uxor  e al duo filios Mattia e Roberto, un bon fortuna. Batta Malagna, un dishoneste administrator, se interessa de gestir le patrimonio, ma face plus le su interesse que illo del familia Pascal. Malagna sposa Oliva, un puera qui Mattia cognosce ben, con la qual interprende un relation amorose al fin de facer un despecto al administrator, pois que iste non resulta ad haber heredes, e attribue le culpa de isto a Oliva, non pensante que in vice sia ille le "problema". Al fin Oliva remane gravide de un infante, filio de Mattia. Le amico Pomino dice al protagonista de haber sapite ab un serva, qui Malagna habeva habite un discussion con le cosina, Marianna Dondi, vidua Pescatore; iste haberea reprochate a ille, de non resultar ad haber un filio, como consequentia del refusa de sposar Romilda, filia del vidua e nepote de Malagna, del qual Pomino es inamorate. Ora le oncle on esserea repentite de non haber sposate le nepote. Mattia e Pomino les time que le homine sta conjurar con le cosina pro haber un filio ab Romilda. Pascal adjuta le amico, e, justo pro facer lo consolar un poc, dice a ille que, per salvar le puera, Pomino poterea sposar la. Con le excusa de un tratta, Mattia va a casa de Marianna Dondi, ubi trova anque Malagna, e cognosce Romilda, remane poco a casa del vidua Pescatore, e rogava de poter retornar ancora ab Romilda e Marianna, qui, tamen, non sembla contente del annuncio de un su proxime visita. Nonobstante qui Mattia parla a illa de Pomino e del su amor, Romilda se inamora de Mattia, e ille reciproca le su amor. Un die, le puera, remanite sol con ille al ferma de Stia, post qui le matre se es removite a vider le molino, roga a ille de portar la via lontan del matre. Romilda assi remane anque illa gravide ab Mattia e ille, post al lor reporto sexual, pensa como preparar le matre al notitia del su inevitabile matrimonio. Recipe, tamen, un littera ab Romilda, ubi illa dice a Mattia que illes non debe plus vider se. Mattia non comprende le motivo que ha inducite le puera a rogar le un cosa simile. Le mesme die, Oliva va a su casa pro  lamenter se con le matre de Mattia, pro le desperation a causa de su marito. Intertanto quando Romilda,  ha revelate al matre le amor que la ligava a Mattia, Marianna Dondi es vadite su tote le furias, e ha dicite qui non haberea jammais consentite a facer la sposar con uno como Mattia. Arrivate Batta Malagna, le vidua Pescatore lassa sol Romilda con ille,  le puera revela a ille le su disgratia que le es occurrite e le roga de opponer se al matre e de "inducer la a plus juste consilios", proque illa voleva restar fidel a Mattia. Le homine dice que, essente Romilda de etate minor, es ancora sub le autoritate materne e que illa poterea anque ager judicamente contra Pascal. Batta Malagna remedia al situation,  acceptante como sue le filio que esserea nascite a Romilda. Depost un mense circa Batta Malagna ha annunciate triumphal le proxime arrivata del su tante expectate filio. Mattia, assi comprede le ration del littera de Romilda, ubi diceva que non debeva plus vider se, on sentiva fraudate ab illa. Mattia assi va a casa de Oliva e  monstra a illa le littera, le puera comprende qui Malagna non es le ver patre del infante qui expecta Romilda, ma Mattia dice a  illa qui debe facer creder al marito que ille pote vermente haber un filio. Malagna discoperi que anque le uxor es gravide, e non vole plus facer le patre al filio de Romilda. Inde va ab Mattia e dice que ille ha dishonorate le nepote e que debe remediar a illo que ha facite. Mattia es constrigite assi a sposar Romilda.  Ma ora Malagna debera facer le patre al infante qui Oliva expecta ab Mattia. Le matrimonio inter Mattia e Romilda non es felice, proque illa es invidiose del filio que esserea nascite a Oliva inter le prosperitate e placer, al contrario del sue qui venira al mundo in angustia e in le incertitude del deman, assi illa non poteva plus ni vider ni audir Mattia. Le situation pejorava quando, pro salvar le ferma de Stia con le molino, le familia Pascal debeva vender le casas, e le matre del protagonista va a viver con le filio. Ma isto non basta, Pascal cerca de trovar un labor, ma non resulta a trovar lo. Le vidua Pescatore e Romilda non se demonstrava gentil con le matre de Mattia, e ille time que, irritate per le reguardos que ille faceva al matre, las tractava mal. Ma un die sapite como le vidua Pescatore tractava le matre de Mattia, veniva le amita Scolastica, membro nubile del familia, e la portava via a su casa. Un jorno, al vespere,  Pascal incontra per caso Pomino, ille es inrabiate con Mattia pro le su traition, ma le protagonista cerca de convincer le qui era Pomino a trair le, pro le sacrificio que debe complir vivente con Romilda e le vidua Pescatore. Le amico sapite qui Mattia non trovava un labor,  diceva a ille qui su patre le cavallero Pomino, qui labora al municipio como assesor pro le instruction public, dice que le bibliotheca de Boccamazza es in misere condition, e ille qui se occupa del bibliotheca, le senior Romitelli,  es physicamente debile. Gratias a Pomino, Mattia deveni assi bibliothecario. Un jorno, durante que ille labora, ha le notitia qui le uxor sta per parturir, ille va rapide a casa, ubi Marianna Dondi dice a ille de vader a cercar un medico, post haber cercate in van un doctor, Mattia, exhauste, retorna a casa, ubi trova le doctor. Pascal vide qui son duo infantes qui Romilda sta facente nascer: una es jam nascite, le altere sta per venir al mundo. Un del filias mori poc dies post le nascentia, le altere quando ha quasi un anno. Con le parve filia veni a mancar anque le matre de Mattia, in le mesme die e quasi in le mesme hora. Per un integre nocte  Mattia vaga per le village e le campania, e al fin on retrova al ferma de Stia, presso le cannella del molino. Veni adjutate ab un vetule molinero de nomine Filippo, qui era illac de guarda, facente le seder sub un arbore e parla a ille de su matre e de su patre e del belle tempores lontan. Le homine consola ille, e dice qui non debeva plorar e desperar se assi, proque le filia es recipite in le «mundo ultra» per le su car granmatre, qui parlara sempre de ille e non la lassera jammais sol. Tres dies depost le fratre Roberto qui viveva a Oneglia, mandava cinque centos lire pro le funerales del matre, ma a isto habeva jam pensate le amita Scolastica. Depost un del consuete litigios con Romilda e le vidua Pescatore, que post le morte del su puera e del matre ille disgustava, e non resultante plus a resister al su miserabile vita, con un improvise resolution, Mattia va via del village con le cinque centos lire de su fratre Roberto, que ille habeva ancora. Durante le via in direction del station ferroviari, pensava de vader a Marsilia,  e de imbarcar se per le America. Ma arrivatea Nizza descende del traino e girante per le citate, on arrestava in fronte de un boteca, ibi son exponite opusculos que publicitava le joco del roulette. Al initio on allontanava del boteca, ma pois retornava, per curiositate, e compra un opusculo. Inde parte per Monte Carlo, arrivate al Casino, on ferma a jocar al roulette,  e, con su grande surprisa, vince,  Mattia continua a vincer e deveni ric. Per le su colpos fortunate, un femina propone a ille de jocar con illa, ma le juvene Pascal la repulsava. Anque un «espaniol»  le face le mesme requesta, e ille, post haber parlate, va via ab ille. Le mateno del dece-secunde die, Mattia veni a saper que alcuno se es occise: es un juvene que le protagonista cognosceva, habente ambes jocate un vice al mesme tabula. Pascal coperi pietosemente le visage disfigurate, con un pannello de naso, e pois escappava via, retornante a Nizza  pro partir de illac le mesme die con octanta-duo milles lire. Decise a retornar a casa per recuperar le su proprietate e vindicar se del injurias del matre affin le vidua Pescatore, ma un altere facto muta le su destino. Durante que es in traino lege per caso sur un jornal que a Miragno es stato retrovate in le cannella de un molino le cadavere de Mattia Pascal, disparite ab multe dies, occise se a causa de decadentia financiari, le corpore in putrefaction, esseva recognoscite, como illo de Mattia Pascal ab le matre affin Marianna Dondi  vidua Pescatore. Ben que ille era perturbate, comprende presto que, credente le totes morite, era libere, non habeva plus debitos, non uxor, e non matre affin, e pote haber un altere vita. Assi, con le pseudonymo de Adriano Meis, que ille habeva adoptate, audente le conversation de duo personas in traino, initia a viagiar in Italia e pois in Germania. Ma pois ante que le moneta va a terminar, decide de stabilir se a Roma in un camera mobiliate. Se inamora, reprochate, del juvene Adriana, blonde e con le oculos azur, le dulce e triste filia del patrone de casa,  Anselmo Paleari, e vole sposar la, tentante de haber un nove vita stabile, depost plus de un anno de solitude passate in viages a transverso le Italia, e in Europa, viages financiate con le summa de 82 milles lire vincite al joco. E Adriano Meis vive un altere vita. In le casa vive anque Terenzio Papiano, marito del soror de Adriana, morite desde sex menses, e le fratre Scipione. Un altere locataria era le senioretta Silvia Caporale, maestra de pianoforte de ultra quaranta annos de etate e amica de Adriana. Ma presto, nonobstante le su amor per Adriana, comprende que le su existentia es ficticie e illusori como un umbra. De facto, non essente registrate al officio civil, non pote sposar Adriana, non pote denunciar le furto habite ab Terenzio Papiano, qui era entrate in le su camera pro robar le su moneta, e non pote haber alcun del normal activitate quotidian, pois que es sin identitate. Decide assi de simular un suicidio e, lassate le su baston e le su cappello sur le parapetto del ponte Margherita sur le fluvio Tibere,  Adriano Meis dispare.  Mattia alora vade a Oneglia a trovar le fratre Roberto, qui post le surprisa del retorno de Mattia vive, dice a ille qui le uxor se es maritate con Pomino un anno antea. Retorna assi a Miragno sub le nomine de Mattia Pascal, pro vindicar se e reprender se le su vita e identitate, post duo annos. Mattia a casa de Pomino discoperi que le uxor ha habite un puera, alora decide de lassar in pace Pomino e Romilda, exi del casa e vade al bibliotheca a trovar le su amico don Eligio Pellegrinotto, al qual narra le su historia, pois va al casa de amita Scolastica, qui le ha date refugio e dormi in le mesme lecto de su matre. Ille assi passa le su jornatas in casa del amita, e in le bibliotheca pulverose ubi laborava in precedentia, a scriber per circa sex menses, le su estranie historia e de tempore in tempore ille va al cemiterio per portar sur le tumba del "defuncte Mattia Pascal" un corona de flores, e quando alcun curiose demanda a ille qui es vermente, ille responde: Eh, mi caro, io es le dufuncte Mattia Pascal.
In le Prefacio secunde (philosophic) - a modo de excusa, le protagonista decide de scriber le su estranie aventura: Mattia lassera le manuscripto in le bibliotheca ubi habeva laborate, ma con le obbligation tamen, de aperir lo solmente depost cinquanta annos, del su tertie, ultime e definitive morte. Le prime morte es quando es morite suicida in le molino de "Stìa", le secunde es quando "mori" le su alter ego Adriano Meis. Le consilio de mitter per scripto le su caso veni a Mattia per le su amico bibliothecario, don Eligio Pellegrinotto.