Leonardo da Vinci
Traduction in interlingua per Francesco Galizia

Leonardo da Vinci: (Vinci, 15 de april 1452 – Castello de Clos-Lucè, Amboise, le 2 maio 1519) esseva un artista e scientista italian, homine ingeniose e talento universal del Renascentia italian, esseva pictor, sculptor, architecto, ingeniero, mathematico, anatomista, musico e inventor; ille es considerate un del plus grande genios del humanitate. Ille incarnava le spirito del su epocha, portante lo al major formas de expression in le diverse campos del arte e del cognoscentia.

Leonardo

Biographia: Le origine e le familia (145 2–1481) Leonardo esseva le filio primogenito illegitime del notario ser Piero da Vinci, e del puera paisan Caterina, la qual habera un marito in le 1453, le paisano Piero del Vacchia. Ser Piero habera quatro uxor legitime ab le qual habera 12 filios, tote plus juvene de Leonardo. Ille apprendeva a scriber con le mano sinistre in maniera specular al scriptura normal. A Florentia ser Piero mandava le filio, in le anno 1470, al boteca del su amico Andrea del Verrocchio. Inter le studiantes on habeva: Sandro Botticelli, Perugino, Domenico Ghirlandaio e Lorenzo de Credi, le boteca exerceva un activitate poliedric: pictura, sculptura, usque al artes "minor". Le 5 augusto 1473 ille designava le su prime obra, le Paisage con fluvio, un vista del valle del Arno, pois faceva altere obras como: le Archangelo Raphael, le Madonna con Infante e angelos, e le successive Madonna del Garofano del 1474 circa. Al 1478 on ha le Portrait de un femina, (Ginevra de' Benci), le Annunciation e le Madonna del Flor. A iste annos on ha le su approximar se a Lorenzo De' Medici le Magnific e al su corte, del qual faceva parte le su maestro Verrocchio. Le 29 decembre 1479 Leonardo representava le cadavere de un del responsabiles del conjura del familia de' Pazzi, Bernardo Baroncelli (le assassino de Giuliano de' Medici). In le 1480, ille frequentava, le Jardin de Sancte Marco, in le qual, le ancian sculptor Bertoldo de Giovanni habeva un schola de arte a cuje participava anque, le juvene Michelangelo. A Milano (1482–1500): Inter le primavera e le estate del 1482 Leonardo il era a Milano, per portar al duce Ludovico le Moro un homage per parte de Lorenzo De' Medici; ille participava a un competition musical al corte ducal. Leonardo scribeva anque un famose "littera de empleo" per describer le su projectos de ingenieria, de apparatos militar, de architectura, de obras hydraulic, e sol al fin, de pictura e sculptura. Le 25 april 1483, con Bartholomeo Scorione, prior del convento del Immaculate Conception, stipulava le contracto per un pala pro le altar del ecclesia de Sancte Francisco, le pala del Virgine del Roccas. In le periodo milanese ille depingeva varie portraites, como le Portrait de musico, e le Portrait de Cecilia Gallerani, dicte le Dama con le ermellino . Le presentia del animal, ultra a revocar le nomine familiar del domina (galé in greco), alludeva anque al decoration del Ordine del Ermellino, recipite in le 1488 ab Ludovico ab parte de Ferrante de Aragon. In ille annos Leonardo initiava le projecto per un monumento equestre in honor de Francesco Sforza, patre de Ludovico le Moro. Le interprisa era colossal, non sol per le dimension del statua, que debeva esser fundite in bronzo, ma anque per le intention de sculper un cavallo in le acto de cabrar e abbatter se sur le inemico. Le 21 junio 1490, ille iva a Pavia, con le architecto Francesco Martini, autor del Tractato de architectura, que reprendeva le obra per Vitruvio, De architectura. Assi Leonardo in ille annos scribeva le Manuscripto B, dedicate al urbanistica, al architectura religiose e militar; ille studiava anque le corpore human e le su proportiones, que los habeva le su culmine in le celebre designo del Homine Vitruvian. Retornate a Milano ille se dedicava al festas per le nuptias de Anna Maria Sforza e Alfonso I de Este (1491) e per celle de Ludovico le Moro e Beatrice de Este. In le 1493, ille accompaniava in Germania, Bianca Maria Sforza, sposa del imperator Maximiliano de Habsburgo. Leonardo in le anno 1494 recipeva un commission, ab le convento de Sancte Maria del Gratias, pro decorar con frescos le parietes minor del refectorio, con un Crucifixion, facite per Donato Monfortano terminate in le 1495, e le Ultime Cena confidite a Leonardo. In tal obra, Leonardo reversava como in un summa tote le studios ab ille complite in ille annos, representante le su obra de maesro. Le Apostolos son designate a gruppos de tres, con al centro le figura insulate e dominante de Christo. Leonardo per le fresco, inventava un technica mixte de tempera e oleo sur duo stratos de exalbo, que consentiva a Leonardo de render un harmonia chromatic, con melior effectos de luce. Le 6 octobre 1499, Leonardo lassava Milano, pro ir a Mantova, hospite de Isabella de Este, ma pois iva a Venetia in le martio del 1500. Hic projectava, contra le menacia turc, un dica mobile, sur le fluvios Isonzo e Vipacco, pro provocar inundation sur le presidios del inemico. Ma repartiva anque ab Venetia. Depost haber visitate Roma e Tivoli, in le april 1501, ille retornava a Florentia, depost vinte annos. Morite le Magnific et expellite le su filio Piero in le 1494, esseva restaurate le Republica, con a capite ab le 1502 le “gonfaloniere” a vita Piero Soderini. In le 1502 Leonardo esseva assumite ab Cesare Borgia como architecto e ingeniero militar. Le duo se cognosceva a Milano in le 1499; le filio de papa Alexandro VI, dicte "duce del Valentino", mandava Leonardo, a Cesena, per visitar le fortalessas de Romagna e in augusto iva a Pavia, per le inspection al fortalessas lombarde del Borgia; a Urbino Leonardo deveniva amico de Niccolò Machiavelli, jam cognoscite a Florentia. Ab le martio 1503 esseva de novo a Florentia, ad april Piero Soderini confideva a ille le carga de decorar un del parietes del Salon del Cinquecento in le Palatio Vetule, ubi debeva esser representate alicun victorias militar del florentinos, a Leonardo esseva confidite le Battalia de Anghiari, un episodio del 29 junio 1440, durante que sur le pariete opposite haberea debite laborar Michelangelo Buonarroti, con le Battalia de Cascina (29 julio 1364 contra le Pisanos). In iste periodo initiava le su obra que le rendera celebre in le seculos, le “Gioconda” (Monna Lisa).

La Gioconda

Identificate como Lisa Gherardini, nascite in le 1479 e uxor de Francesco del Giocondo (ab cuje le nomine "Gioconda"), le pictura, es considerate le portrait plus famose del mundo. Le 9 julio 1504, moriva le patre Piero, al etate de 80 annos. Leonardo habeva le idea de scriber un tractato sur le volo del aves, ma ille in le 1505 compila solmente un Codice sur le volo del aves. Le ultime annos (1508–1519): A Florentia Leonardo acceptava de retornar a Milano per initiativa del governator francese de Milano, Charles d'Amboise, in le julio 1508. Le secunde sojorno milanese, durate usque le 1513, esseva un periodo multe intensive. Depingeva le Sancte Anna, le Virgine e le Infante con le Agno, completava, in collaboration con De Predis, le secunde version del Virgine del Roccas e se occupava de problemas geologic, hydrographic e urbanistic. Le 24 septembre 1514, Leonardo partiva per Roma, con le discipulos plus vicin: Melzi e Salai. Hic le artista on dedicava al su studios scientific, mechanic, de optica e de geometria e cercava fossiles sur le vicin Monte Mario; in ultra revideva Bramante e Giuliano de Sangallo, qui les se occupava del fabrica de Sancte Petro, Raffaello, qui depingeva con frescos le appartamentos papal, e forsan anque Michelangelo. Se occupava del disiccation del Palude pontin, - le projecto esseva approbate ab Leo X le 14 decembre 1514, e del nove porto de Civitavecchia. In le mesme momento reprendeva le studios de anatomia, jam initiate a Florentia e Milano. In le anno 1517, a maio Leonardo partiva per le Francia, insimul a Francesco Melzi e le servitor Battista de Vilanis, les esseva allogiate ab le rege Francisco I, in le Castello de Clos-Lucé, apud Amboise, e honorate del titulo de premier peintre, architecte, et mecanicien du roi, con un pension de 5000 scutos. Le ultime tres annos in Francia il era le periodo plus seren del su vita. Projectava le palatio royal de Romorantin, qui Francisco I intendeva eriger per le matre Luisa de Savoia. Participava al festas per le baptismo del Delphino e a celle per le nuptias de Lorenzo dè Medici. A Lyon in le 1515 e ad Argenton in le 1517, mitteva in scena un automato de leon, que camminava e pois aperiva le pectore plen de lilios. Le 23 april 1519 redigeva le testamento e moriva le 2 maio sequente. Le scientista: Leonardo es cognoscite supertoto pro le su picturas, pro le su studios sur le volo, ma es stato un ver precursor, in le campo del geologia. Ès stato inter le prime, de facto, a capir que cosa esseva le fossiles, e perque on trovava fossiles marin in le montanias, assi ille concludeva que le locos in cuje emergeva los fossiles, olim debeva esser del fundos marin. Le contribution de Leonardo a quasi tote le disciplinas scientific il era decisive; anque in astronomia habeva intuition fundamental, como sur le calor e le centralitate del Sol, sur le scintillar del stellas, sur le Terra e le Luna, Leonardo comparava le planetas a calamitas que on attraheva in modo reciproc, explicante assi le concepto de actration gravitational. Anque in botanica Leonardo per primo on observava que le folias son disponite sur le ramos non casualmente ma secundo leges mathematic; discoperìva que le anellos concentric del truncos indicava le etate del planta, e le phenomeno del remontar del aqua ab le radices al truncos per capillaritate, anticipante le concepto del lympha ascendente. Le inventor: In le 1486 Leonardo exprimeva le possibilitate del volo human: ab le 14 martio al 15 april 1505, scribeva parte del Tractato del aves, extendente in le 1508 le su studios al anatomia del aves e al resistentia del aere e, in le 1515, adjungeva le studio del motion del aere. Clama motion instrumental le volo human realisate con le uso de un machina: individua in le paracadita le medio plus simplice de volo. Ab le analogia inter le peso e le apertura alar del aves cerca de stabilir le apertura alar que le machina deberea haber e qual fortia deberea esser empleate per mover lo e sustener lo. Le su notas il ha numerose inventiones in campo militar: projecta naves con rostros per rumper le carinas del inemico, le scafandro per immersor, le submarino e bombas incendiari con un composition de carbon, salnitro, sulfure, pice, incenso e camphora. Pensa al bicycletta actual, al helicoptero, a un apparato a rotas dentari como le prime calculator mechanic, a un automobile avantiante ab un mechanismo a spiral et a un telario automatic, projectava un instrumento musical: le viola organista. In le annos vivite a Roma ideava un systema per le uso industrial del energia solar, per medio de speculos

Le ultime cena

concave per calefacer le aqua de un cisterna. Le studios de anatomia: Anque le corpore human lo attraheva, qual machina perfecte e ben plus complicate del machinas facite de ingranage. In le su designos monstra anque le instrumentos alora usate ab le chirurgos. Leonardo studiava anatomia in tres periodos: a Milano, inter le 1480 e le 1490, in particular le musculos e le ossos, pro le su activitate artistic; pois a Florentia, inter le 1502 e le 1507, on applicava del mechanica del corpore, e in fin, ab le 1508 al 1513, a Milano e a Roma, se interessava al studio del organos interne e del circulation del sanguine. Studiava anque le arterias, le venas, le capillares; comprendeva le alteration senil et etiam le arteriosclerosis. Leonardo cercava de capir como functionava le oculo e le vision tridimensional, discoperiva anque le retina e le nervos optic, e reportava tote iste observationes in designos e litteras. Le obras hydraulic: Leonardo on dedicava a studios hydraulic in le su permanentia a Milano, e in Lombardia ric de un ample rete de canales. Collaborava con Venetia per regular le curso del fluvio Brenta, varie son le su projectos in le su scriptos: un canal pro unir Florentia con le mar, regulante le fluvio Arno; Leonardo projectava anque machinas per le uso del energia hydraulic. Le ingenieria civil e le architectura: A Leonardo interessava supertoto projectos hydraulic o de ingenieria militar, in le su littera a Ludovico le Moro del 1492, Leonardo vantava le su capacitate de natura militar, a Milano haberà le titulo de "ingegnarius", e projectera fortalessas. Ma ille on occupara anque del moderne ideation de un citate ideal, structurate sur plus nivellos stratal, ubi al nivello inferior flueva le carros, e in cello superior haberea commoditate per le pedones.