Renascentia

Traduction in Interlingua per Francesco Galizia

Le Renascentia es un periodo artistic e cultural del historia de Europa, que se disveloppava a partir ab Florentia inter le fin del Medievo e le initio del etate moderne, in un arco de tempore que iva circum le secunde medietate del XIV seculo usque al XVI seculo. Le Renascentia, vivite ab le major parte del su protagonistas como un etate de cambio, maturava un nove modo de concepir le mundo e se ipse, disveloppante le ideas del humanismo, nascite in ambiente litterari in le XIV seculo e portante lo a influentiar pro le prime vice anque le artes figurative e le cultura.

Lorenzo de Medici "Le Magnific"

Contexto historic: Le XV seculo il era un epocha de grande mutation: economic, politic, religiose e social, de facto es considerate como periodo de confinio inter le medievo e le evo moderne. Inter le eventos politic esseva un question oriental, signate ab le expansion del Imperio turc (le qual, depost le cadita de Constantinopolis in le 1453 perveniva a menaciar le Hungaria e le Austria) e un altere occidental, characterisate ab le nascentia del Statos moderne, inter le qual le monarchias national de Francia, Espania e Anglaterra, assì como le Imperio de Carolo V, era viste como un retorno al dimension supernational que characterisava le Medievo. In campo economic e social, con le discoperta del Nove Mundo, on ha un expansion colonial que aperi le horizonte del Europa. Le fulcro del commercio on moveva in ultra ab le Mar Mediterranee in direction del Nord Europa e le Oceano Atlantic. In campo religiose on ha le Reforma protestante, que intendeva renovar le Ecclesia roman, contra le su relaxamento e corruption Le nascentia del Renascentia es fixate; inter le ultime decennios del XIV seculo e in le prime del XV seculo a Florentia. Ab hic, in le resto de Italia e pois, durante le XVI seculo, in tote Europa. Altere centros del Renascentia in Italia, ultra Venetia e Roma, esseva: Ferrara, Urbino, Siena, Perugia, Mantova, Padova, Verona, Vicenza, Milano e Napoli. Ab iste ultime citate, circum al medietate del Quatro-cento, le formas del Renascentia, esseva exportate in le peninsula iberic. Un prime crise del Renascentia florentin on habeva post le morte de Lorenzo de' Medici le Magnific (1492) e le prisa del poter ab parte del monacho Jeronimo Savonarola, le qual, institueva un republica theocratic e initiava un processo de renovamento religiose, que durava ultra le su execution al pyra como heretic in le 1498.

Origine del termino: Le termino generic "renascentia" esseva usate ab Giorgio Vasari pro indicar un cyclo pictoric, que partente ab Giotto on liberava del formas greco-byzantin pro retornar a celle romano-latin. Le "Renascentia" es le immagine ideal del periodo in cuje il era venite al luce le humanitate e le conscientia moderne depost un longe periodo de decadentia e que esserea characterisate in vice del studios sur le litteratura e le cultura de Grecia e de Roma antique; le reprisa del modos del etate classic grec e roman e le renovate conscientia del descendentia e del ligamine con le mundo antique non era qualcosa de aulic e mythologic, ma, per le medio del philologia e del historia, illes cercava un physiognomia del ancian plus ver e authentic. In fin le passato classic, il era como exemplo e fonte de inspiration. Le singule individuo era viste como un subjecto unic, in grado de cultivar le proprie talento, con le qual potera vincer le Fortuna (in le senso latino, "sorte") e dominar le natura. Celebre es le affirmation classic “homo faber ipsius fortunae” («le homine es artefice del proprie sorte»), que esseva reprisa in le oration “De hominis dignitate” per Pico della Mirandola, un manifesto del pensata del epocha, ubi le homine es "libere e soverano artefice de se ipse". Le valorisation del potential human es al base del dignitate del individuo, con le refusa del separation inter spirito e corpore: le recerca del placer e del felicitate mundan esserea elogiate in tote le su formas (De voluptate, Lorenzo Valla). Le major parte del litteratura humanistic ha le forma de un dialogo, explicite (como in le Secretum per Petrarca) o implicite (como le epistolas), ubi es al centro le fiducia in le parola. Al certitude del mundo ptolemaic, on substitueva le incertitude del incognite, al fide in le Providentia on substitueva le plus volubile Fortuna. Con Petrarca e Ficino refloresceva anque cello spirito philosophic neoplatonic, al qual on debe cello renovate interesse per le belle e celle florition de expressiones artistic que videva le Italia protagonista. Le amor per le beltate e per le harmonia del cosmo, signate como concepto neoplatonic de anima del mundo, originava le numerose obras de arte de iste tempore. Le ascetismo medieval, que habeva cognoscite formas de vita collective, era un prerogativa anque del Renascentia, ad exemplo le spirito renovator de Savonarola e de Luther.

Leonardo da Vinci

Renascentia a Florentia: Le renovamento cultural e scientific initiava in le ultime decennios del XIV seculo e in le prime del XV seculo a Florentia con le retorno al classicos, initiate jam in le Tres-cento ab Francesco Petrarca. In le lor obras le homine initiava ad esser le argumento central apud a Deo (Dante con le Divin Comedia, Petrarca con le Cantioner, Boccaccio con le Decameron). A Florentia, on aperiva un saison, in cuje le ligamines con le origine roman, esseva reinfortiate e produceva un linguage figurative diverse ab cello del gothic. In le campo del artes visive on habeva in citate grande maestros qui renovava le linguages del architettura, del pictura e del scultura: Brunelleschi, Masaccio, Donatello e Bramante con Leonardo e Michelangelo.

Renascentia italian: La diaspora del intellectuales qui proveniva ab Constantinopolis, debite sia al reconciliation momentanee del schisma inter le Ecclesias de Oriente e de Occidente (1438), sia al conquesta del urbe complite ab le turcos in le 1453, portava in Italia grande personalitate del mundo greco-byzantin, qui inseniava in le Universitates italian. Le studios humanistic e le cognoscentia del greco il era incoragiate e sustenite ab le nobile familias: De Medici a Florentia, Este a Ferrara, Sforza a Milano, Gonzaga a Mantova, Montefeltro a Urbino, le nobiles de Venetia, le corte papal a Roma e a Napoli presso le corte del aragoneses.

Renasce ntia europee: Le Renascentia in Europa on affirmava gradualmente con le influentia del cultura italian, in le curso del seculos XV e XVI. Sur le fin del XV seculo le fama del artistas italian habeva nunc jam transversate le confinios del peninsula, advocate anque in le cortes regal europee; a vices on tractava de viages insulate, altere vices, gratias al interesse de reges, princes e nobiles on habeva un presentia plus consistente e ligate in le tempore, capace de originar ver e proprie scholas de derivation italian. Le caso plus emblematic es forsan le corte de Francisco I de Francia, ubi artistas como: Leonardo da Vinci, Francesco Primaticcio, Benvenuto Cellini e alteres, esseva recipite e protecte; durante que Titiano era le pictor del Imperator Carolo V. Altere vices esseva le artistas estranie a vader in Italia, como le duo viages de Albrecht Durer a Venetia (1494-1495 e 1506-1507). In le curso del XVI seculo, le Europa in general on passionava del stylo italian, devenite nuc jam un modello per quecunque artista.

Charlton Easton interprete de Michelangelo

Historiographia e litteratura. Le historicos, inter le qual Flavio Biondo, Niccolò Machiavelli (con le Prince) e Francesco Guicciardini (con le Historia de Italia), abandonava le vision medieval ligate a un concepto de tempore signate ab le advento de Christo, per disveloppar un analyse del evenimentos concipite laicamente. Le historia deveniva un branca del litteratura e non plus del theologia. Le vision del Renascientia exaltava le mundo greco- roman, condemnante le Medievo como un era de barbaritate e proclamante le nove epocha como era de luce e de renascentia del mundo classic. Le interesse per le antiquitate portava al recerca e al restauration del manuscriptos del autores grec e latin: le Dialogos per Platon, le Historias per Herodoto e Tucidides, le obras del dramaturgos e del poetas grec, los suscitava in Europa occidental un nove fervor philologic. In campo litterari le obra plus significative era le “Orlando Furiose” per Ludovico Ariosto, con iste poema de amor, de aventuras e de phantasia le autor diffundeva un thema que in le Medievo habeva grande fortuna: cello del cavalleros de Carolo Magne. Torquato Tasso in vice dedicava le su poema “Le Jerusalem liberate”, al prime Cruciata.

Artes figurative: Le arte del Renascentia videva le studio e le discoperta del modellos antique, sia in architectura que in scultura, con le elementos architectonic del arte classic, on concentrava sur le organisation harmonic del volumines, del spatios, del luce al interior del edificio. Assi le architectura deveni harmonia, proportion, symmetria, e influeva sur le nove dimension que le homine il ha trovate in le reporto con le natura e con Deo, un reporto non plus characterisate ab le timor dei medieval. Le prime phase del Renascentia es centrate a Florentia, citate que devene le centro de diffusion et elaboration del nove arte e del cultura humanistic. Fervide et enthusiastic es hic le activitate de grande artistas e litterati, in tote le campos artistic, como Leonardo da Vinci e Michelangelo Buonarroti; e proprie iste fervor artistic, rende le ducato medicee principal polo cultural italian in iste periodo. Pois, a partir del prime Cinque-cento, Roma, deveniva le centro del arte, gratias a Michelangelo e Raffaello. In Italia septentrional le presentia de multe cortes, intente a exceller le unes sur le alteres anque in campo artistic, serà un stimulo pro le promotion del artes, in Toscana, Lombardia, Emilia e Venetia.

Scientia e technologia: Le nove vision del mundo videva le declino del auctoritas e del contemplation del veritate, ligate a Deo. A iste concepto on flancava cello del cognoscentia: scientia e technologia los devene inde un unic disciplina, que cerca le cognoscentia del natura per modificar lo secundo le proprie exigentias. Le saper scientific (mathematica, geometria, physica) acquireva un diffusion capillar, con applicationes pratic in multe activitate. Le Renascentia portava notabile progressos in le campo del medicina e del anatomia, scientias per le qual esseva redigite anque, le prime traduction del obras de Hippocrates e Galeno, que, stimulava le studio del experimentation medic e del anatomia human. Andreas Vesalio esseva uno del prime a studiar le cadaveres dissectionate. Alicun tractatos grec de mathematica esseva traducite in le XVI seculo, et esseva imprimite le obras de astronomia de Kopernik, Tycho Brahe e Kepler. Galileo Galilei applicava le modellos mathematic al physica. Le studio del geographia il era ampliate e transformate ab le informationes del grande explorationes geographic. In campo technologic, le invention del impression a caracteres mobile in le seculo XV ab parte de Johannes Gutenberg revolutionava le diffusion del saper e le circulation del information. Le nove invention augmentava le quantitate de libros, adjutava a eliminar le errores de transcription e transformava le labor intellectual in un activitate de confronto e de escambio. Le amelioramento del technologia naval aperiva al flottas europee le routes oceanic, le empleo del pulvere de tiro revolutionava le tacticas militar inter le 1450 e le 1550, favorente le disveloppamento del artilleria, que revelava le su effectos devastante contra le muros de castellos e citates, e destruente le mytho del cavalleria.

Derecto: In le campo del derecto perdeva importantia le metodo dialectic de tradition medieval, a favor de un plus attente interpretation historico-philologic del derecto roman. Pro le juristas del Renascentia le objective central del governamento era cello de mantener le public securitate e le pace interne, considerante le valor del libertas, del derecto e del justitia in senso theoric.

Politica: Grande turbation politic los interessava sia le principal citate-stato del peninsula, que on disveloppava in statos regional, sin arrivar al realisation del unitate national, sia le nascentia del statos national europee in Espania, Francia e Anglaterra. Le nove realitate faceva disveloppar le diplomatia, con le institution, intra le XVI seculo, de ambassadas permanente in tote le statos.

Musica: Verso le fin del Quatro-cento le schola franco-flaminge musical, renovava grandemente le preexistente formas del missa, del mottetto e del chanson. Ponente le consonantias per tertie e le forma imitative del canone al base del lor proceduras compositive, le flamingos revolutionava assi le pratica del polyphonia hereditate ab le Ars nova e ab le Ars antiqua. Le labor musical de iste compositores poneva le bases per le disveloppamento de cello que esserea state le theoria del harmonia. Al initio del Cinque-cento un nove tendentia al simplification, como on pote vider in le obras de Giovanni Pierluigi da Palestrina, qui produceva compositiones in cuje un contrapuncto fluide alternava consonantias e dissonantias con un suggestive effecto de suspension.