FRANCESCO PETRARCA:
Le vita (Arezzo 1304 – Arquà – Padova 1374)

per Francesco Galizia

Ad Arezzo, le 20 julio 1374, Francesco nasceva ab Eletta Canigiani e ab ser Pietro Petracco (le nomime Petrarca essera adoptate solmente postea ab Francesco),le su familia veniva exiliate ab Florentia in le 1304. In le1311 le familia se transfereva a Pisa, ubi hic Petrarca poteva forsan incontrar Dante Alighieri amico de su patre..Le anno postea con un viage per via mar ab Genova a Marsilia, le familia disbarcava in Provencia (1312) e se stabiliva ad Avignon, sede papal. In le vicin Carpentras, le parve Francesco e le coetanee Guido Sette sequeva le lectiones de grammatica e rhetorica del maestro Convenevole da Prato; ab le autumno del 1316 al julio del 1320, Petrarca frequentava le cursos de derecto civil al Universitate de Montpellier; deinde le conflicto inter le orientation juridic e le su propension verso le litteras e le classicos.In le 1318/19, al morte del matre, Petrarca scribeva in su honor un elegia (38 versos equal al etate del defuncte), forsan le su prime essayo poetic (Epistolas I, 7). In le1326 Petrarca insimul con le fratre minor Gherardo, tornava ad Avignon, depost un periodo vivite a Bologna, a causa del morte del patre.In le 1327, le 6 april (venerdi sancte) in le ecclesia de Sancte Clara ad Avignon, Francesco videva per le prime vice Laura, e de illa se inamorava, proprie iste domina essera le inspiratrice del plus importante obras del poeta, anque depost le morte del mesme Laura in le 1348. Era un amor ver inter Laura e Petrarca vivite tamen sol sur le plano mental. Iste non interfereva con le vita del poeta qui se faceva clerico, anque se pois ille habera duo filios (Francesca e Giovanni) ab relationes temporanee. Initiate assi le su carriera ecclesiastic entrava al servicio del familia Colonna como cappellano . Visitava in iste annos multe locos ultra le Francia anque le Germania e le Flandras e in le 1336 videva per le prime vice Roma, ubi le die 8 april 1341 esseva coronate in Capitolio como Poeta, post ille iva a Sancte Petro e deponeva sur le altar le su corona de lauro. Pauc annos depost, ille lassava le familia Colonna, e ab le 1347 al 1351 viveva in varie citate italian e sol in le 1353 ille se stabiliva a Milano, hospite honorate del Archiepiscopo Giovanni Visconti . Lassava Milano in le 1361 e le anno sequente ille iva a Venetia, ubi obteneva un casa al pacto que haberea lassate le su bibliotheca, in hereditage al Republica. Depost alicun annos se transfereva con le filia Francesca e le su familia, ad Arquà presso Padova, ubi moriva le 18 julio1374.

Francesco Petrarca: Le obras.

Le su obras litterari son scripte principalmente in latin, como: Le “Africa”, que es un poema epic, sur le secunde guerra punic, con le stylo poetic de Virgilio,”De viris illustribus” ( del homines illustre) on tracta le vita de celebre personages roman, mythologic e del Antique Testamento, “De vita solitaria”, un tractato moral scripte in le 1346, illo es un elogio del vita de studio, con exemplos del tradition classic e christian. Le principal texto latin es le “Secretum”, sub le forma de dialogo inter se ipse e le Veritate. De grande interesse son le 350 epistolas, fonte de information sur le vita del autor, le su obras, le su ideas e de reflexion cultural, religiose e politic, illos son reunite in 24 libros: “Familiarium rerum libri” ( libros de cosas familiar ).Ma le grandor de Petrarca es debite principalmente al su poesia vulgar, pro le su stylo de extraordinari importantia, que habeva non sol in Italia, ma in tote Europa, per multe seculos e conoscite como “petrarchisme”. Le obra plus celebre es le Cantionier un recolta de textos in vulgar, le titulo in latin era:” Rerum vulgarium fragmenta” id es “Fragmentos de cosas vulgar”.Le obra include 366 composition: 317 sonettos, 29 cantiones, 9 sextinas, 7 balladas e 4 madrigales. Le major parte del rimas es de argumento amorose, solmente trenta son de argumentos moral, religiose e politic. Son celebre le cantiones “Italia mie” e “Spirito gentil” in le qual le concepto de Patria on identifica con le historia e le beltate del terra natal, (le bel pais,que le Appeninos divide, le mar e le Alpes cinge ), soniate libere del luctas politic fratricide.Un altere cantion famose es “Clar, fresc e dulce aquas”. Le recolta es dividite in duo parte: rimas in vita e rimas in morte de Madonna Laura, que representa Laura como le unic e pur amor, un domina incarnation ideal del amor, del beltate e del religiositate. Un altere obra poetic es le poema, “Le Triumphos”, scripte inter le 1356 e le 1374. Le poeta, sonia triumphal visiones del deo Amor con personages historic e mythologic, contra le cosas terren e a favor del absolute celeste.

Le Cantionier:
Canto CXXVIII    ITALIA MIE

Italia mie, benque le parlar sia in van
al plagas mortal
que in le belle corpore tue si spisse vide

place me almen que le mi suspir sia qual
spera le Tibere e le Arno
e le Po, ubi dolorose e grave ora io sede.

Rector del celo, io pete
que le pietate que Te conduceva in terra
Te verte al Tue delecto alme pais.
Vide, Senior cortese,
de que leve causa que cruel guerra;
e le corde, que indura e serra

Marte superbe e fer,
aperi Tu, Patre, e intenera e disnoda;
ibi face que le Tue ver,
qual io mi sia, pro le mi lingua on audi.

Vos cuje Fortuna ha ponite in mano
le freno del belle pais,
que nulle pietate pare que stringe vos,
que face hic tante pelegrine spadas?
Proque le verde terreno
del barbaric sanguine on depinge?
Van error vos blandi:
poco vidite, e pare a vos vidir multo,
proque un corde, venal amor cercate o fide.
Qual plus gente possede,
ille es plus ab le sue inimicos es involvite.
Oh diluvio recoltate
de que desertos estranie
pro inundar le nostre dulce campos!
Si ab le proprie manos
isto non eveni, ora qui sia que se salvara?

Ben provide Natura al nostre stato,
quando del Alpes schermo posava
inter nos e le teutonic rabie;
ma le desiro cec, es contra al sue ben firme,
si es pois tanto ingeniate,
que al corpore san ha procurate scabie.
Ora intra ad un cavia
feras salvage e mansüete grege
se annida assi que sempre le melior geme:
il es isto del semine,
pro plus dolor, del populo sin lege,
al qual, como on lege,
Mario aperiva assi le flanco,
que memoria del obra anque non langue,
quando assetate e fatigate
non plus biveva del fluvio aqua ma sanguine.

De Cesare io tace que per omne placia
faceva le herbas sanguinee
de lor venas, ubi le nostre ferro mitteva.
Ora pare, non sape per qual stellas maligne,
que le celo in odio non ha:
vostre mercede, cuje tanto on committeva.
Vostre appete dividite
guasta del mundo le plus belle parte.
Qual culpa, qual judicio o qual destino
enoiar le vicin povre,
e le fortunas afflicte e sparte
persequer, e a parte
cercar gente e agradar,
qui disperge le sanguine e vende le anima a precio?
Io parla pro ver dicer,
non pro odio de altere, ni pro disdigno.

Ni vos remarca ancora per tante probas
del bavaric fraude
que altiante le digito con le morte burla?
Pejo es le ruina, al mi aviso, que le damno;
ma le vostre sanguine il pluvia
plus largemente, que alteres ira vos flagella.
Ab le matino al tertie ora
de vos pensate, e vos videra como
tene car de altere que tene se ipse assi vil.
Latin sanguine gentil,
libera ab te iste damnose cargas;
non face idolo un nomine
van sin subjecto:
que le furor de ibi supra, gente timorose,
nos vincera le intellecto,
peccato es nostre, e non natural cosa.

Non es iste le terreno que io toccava olim?
Non es iste le nido mie
ubi nutrite io era assi dulcemente?
Non es iste le patria in cuje io me fide,
matre benigne e pie,
que coperi le un e le alteres mi parentes?
Pro Deo, isto le mente
a vices vos move, e con pietate guardate
le lacrimas del populo dolorose,
que sol da vos reposo
post Deo spera; et etiam qui vos monstra
signo alcun de pietate,
virtute contra furor
prendera le armas, e facera le combatto curto:
que le antique valor
in le italic corde non ha ancora morite.

Senior, mira como le tempore vola,
e assi como le vita
fuge, e le morte es supra le spatulas.
Vos es ora hic; pensate al partita:
que le anima nude e sol
conveni que arriva a celle dubitose calle.
Al passar iste valle
place a vos poner infra le odio e le disdigno,
ventos contrari al vita seren;
e cello que in de altere pena
tempore on expende, in qualque acto plus digne
o de mano o de ingenio,
in qualque belle laude,
in qualque honeste studio se converte:
assi hic infra on gaude,
e le strata del celo on trova aperte.

Cantion, io te admone
que le tue ration cortesemente dice,
proque inter gente orgoliose ir te conveni,
e le appete son plen
jam del usantia pessime e antique,
del ver sempre inimic.
Probara le tue aventura
inter pauc magnanime a qui le ben place.
Dice lor: - Qui me assecura?
Io va critante: Pace, pace pace.