Augurios de Bon e Felice Anno Nove 2011 a totes le interlinguistas de Italia, Europa e del Mundo

Le PRINCE
per Niccolò Machiavelli 
traduction interlingua per Francesco Galizia
 

Niccolò Machiavelli, nasceva a Florentia le 3 de maio 1469, ab Bernardo e Bartholomea de’Nelli, tertie de quatro filios. Le 19 de junio 1498, es electe Secretario del Secunde Cancelleria del Republica de Florentia. In autumno 1501, ille sposa Marietta de Luigi Corsini, e habera ab illa septe filios. Le 7 de novembre 1512, post le cadita del republica, e le retorno del familia De Medici al governamento, ille es exonerate de tote le cargas public, post 14 annos de labor pro Florentia. In le annos sequente ille es ingagiate a scriber varie obras litterari: ultra su obra principal, le “Prince “(1513), scribe le “Discursos sur le prime deca de Tito Livio” (1515), le comedia “le Mandragola” (1518), le tractato “Del arte del guerra” (1520) e in le annos sequente, le novella “Belfagor le archidiabolo”(1522), le secunde comedia “Clizia”(1525), e varie altere obras historic e politic. Niccolò Machiavelli, moriva in povressa a Florentia le 21 de junio 1527, le die sequente es inhumate in le Ecclesia de Sancte Cruce inter le grande italianos del arte, del scientia e del litteratura. Le Prince, es constituite per 26 capitulos, dividite in quatro partes. In le prime (I-XI cap.) on parla del diverse formas de stato. In le secunde (cap.XII-XIV) on examina le problemas del Militias voluntari del citate, plus secur que le mercenarios. Le tertie parte (cap.XV-XXIV) examina le qualitate necessari al arte de governar le statos. In le ultime parte (cap.XXV-XXVI) Machiavelli, prime italiano, se poneva le problema del unitate de Italia, como necessitate politic, e termina le tractato con le versos conclusive del cantion de Francesco Petrarca: Italia mie.



Le Prince: Capitulo XXVIe. Exhortation a prender le Italia e liberar lo del manos del barbaros.

Considerate tote le cosas del quales io ha usque hic tractate, io me ha demandate si le circumstantias presente esseva apte a honorar un nove prince, e si il habeva modo a consentir a un prince sage e capace de introducer novitates institutional tal a assecurar gloria a ille e beneficios al collectivitate. Ora a me il sembla que il ha tal e tante circumstantias favorabile a un prince nove, e io non sape si il ha unquam essite un epocha plus propitie que iste. E si, como io jam diceva in le capitulo VI, il esseva necessari pro poner in evidentia le grande qualitates de Moses, que le populo de Israel esseva sclavo in Egypto; e pro cognoscer le grandor de animo de Cyro, que le Persianos esseva opprimite per le Medios, e le excellentia de Theseo, que le Athenieses esseva dispergite; assi ora, pro recognoscer le valor de un spirito italian, il esseva necessari que le Italia se reduceva in le conditiones in le quales illo se trova, e que illo esseva plus sclavo que le Hebreos, plus servo que le Persianos, plus dispergite que le Athenieses; sin guida, sin ordine, battite, spoliate, lacerate, percurrite per le estranieros, post haber supportate omne sorta de calamitate. Qualque radio de luce se ha manifestate qualque vice in qualque italiano. Tal a poter facer pensar que ille esseva inviate per Deo pro le redemption de Italia. Totevia on ha essite vidite que, in le momento decisive, le fortuna non le ha adjutate. De modo que Italia, remanite quasi sin vita, attende vider qual pote esser le homine capace a sanar su vulneres, de poner fin al saccheos de Lombardia¹, al pression fiscal del Regno de Napoli e de Toscana² e de sanar lo ab su plagas jam desde longe tempore gangrenate. Nos vide como Italia preca Deo qui manda a illo alicuno pro redimer lo ab iste crueltates e prepotentias del barbaros. Nos vide Italia toto preste e disponibile a sequer un bandiera, a condition que il ha alicuno que lo prende. Ni on vide hodie in qual casa regnante, Italia pote sperar plus que in le Casa Vostre³, le qual con su fortuna e virtute, favorate per Deo e per le Ecclesia, del qual illo es ora chef, potera facer se chef de iste redemption. Il non essera multo difficile, si vos habera presente le interprisas e le vitas del heroes antea indicate. E, ben que ille homines es rar e meraviliose, non minus illes esseva homines, e cata uno ageva in circumstantias minus favorabile que le presente; perque lor interprisas non esseva plus juste que isto ni plus facile, ni esseva Deo a illes plus amico que a vos. In iste interprisa il ha un grande justitia: “Il es juste le guerra pro illes al quales illo es necessari. E sacre es le armas quando in illos il ha le unic sperantia”⁴. Toto sembla favorabile al interprisa, e, in tal circumstantias, il non ha grande difficultates, si on prendera exemplo ab illes del quales io ha parlate. Ultra isto, hic on vide cosas extraordinari, sin falta obra de Deo: le mar se ha aperite, un nube ha indicate vos le cammino, le petra ha effundite aqua, hic le manna ha pluvite ab le celo, omne cosas ha contribuite a vostre grandor⁵. Le resto vos lo debe facer. Deo non vole facer omne cosa, perque non vole levar a nos le libere arbitrio e le parte de gloria que pertine a nos. Il non ha a meraviliar se si alicuno del indicate italianos non ha potite facer lo, on pote sperar que essera facite per le illustre Casa Vostre; anque si in tante revolutiones in Italia e in tante exercitios de guerra, a nos il sembla sempre que le virtute militar ha finite. Isto nasce perque le vetere ordinamentos italian non esseva plus bon, e il non ha essite alicuno apte a trovar nove de illos. Nihil, totevia, da tante gloria e respecto a un homine nove, quanto crear nove leges e nove ordinamentos, que es ben fundate e que ha lor grandor. E in Italia non manca materia al qual dar forma: il ha le grande valor del populo, anque si manca le valor del chefes. Que vos observa usque qual puncto in le duellos e in le combattos le italianos es superior per fortia, dexteritate e ingenio⁶; ma, como on veni al armeas, illes non face bon figura. E, toto veni ab le debilitate del chefes. Illes qui sape non es obedite, e cata uno pensa saper commandar, ma il non ha essite alicuno capace de distinguer se gratias al capacitate politic e al fortuna, de modo a humiliar le alteres. De isto nasce que, desde tante tempore, in le numerose guerras facite in le passate vinti annos, omne armea integremente italian sempre ha facite mal proba. De isto es proba le battalias del Taro, de Alessandria, Capua, Genova, Vailà, Bologna, Mestre.⁷ Volente dunque le illustre Casa Vostre sequer illes excellentes homines que redimeva le lor provincias, il es necessari, antea tote le altere cosas, como ver fundamento de omne interprisa, provider se de un armea proprie; perque illo habera le plus fidel, le plus ver, le melior soldatos. E, ben que le infanterias suisse et espaniol es estimate terribile, totevia ambes ha alicun defectos, assi un tertie typo de armea poterea non solo opponer se a illos, ma confider de vincer los. Perque le espanioles non pote sustener le collision del cavalleria, e le suissos debe timer le altere infanterias, quando illos es equalmente determinate a combatter. Assi, on ha vidite e on continuara a vider que le espanioles non pote sustener un cavalleria francese e que le suissos pote esser vincite per un infanteria espaniol. Iste ultime facto deberea esser submittite a altere probas, ma on ha vidite un essayo in le battalia de Ravenna⁸, quando le infanterias espaniol combatteva le soldatos german, qui seque le mesme ordine del suissos. Le espanioles, con le agilitate del corpore e le adjuta de lor parve scutos con le sporon, penetrava sub le piccas inimic, e colpava le germanos incapace a defender se; le espanioles les haberea annihilate, si non habeva arrivate le cavalleria. Individuate le latere debile del un e del altere de iste infanterias, on pote instituer un de typo nove, que resiste al cavalleria e non ha pavor del altere soldatos; isto essera fructo del qualitate del armas e de un modo nove de ordinar se. Justo iste es le innovationes que da reputation e grandor a un prince nove. Non se debe, dunque, lassar passar le occasion de dar a Italia, post tante tempore, su redemptor. E io non ha parolas pro exprimer con qual amor ille esserea recipite in tote ille provincias que ha patite per le invasiones estranier; con qual sete de vindicantia, con qual obstinate fide, con qual pietate, con qual lacrimas. Qual portas esserea serrate a ille? Qual populos le denegarea obedientia? Qual invidia se opponerea a ille? Qual italiano le denegarea le obsequio? A totes es intolerabile iste barbare dominio. Prende, dunque, le illustre Casa Vostre iste interprisa con le animo e con le sperantia que es apte al interprisas juste; de modo que, sub le insignia de Medici, le Patria es nobilitate, e sub su auspicios deveni ver le prediction de Petrarca:

Virtute contra furor
Prendera le armas, e facera le combatto curte,
Que le antique valor
In le italic corde non ha ancora morite.⁹

1 Saccheo complite per le franceses.
2 Taxationes per le franceses in Lombardia, e le espanioles in le regno de Napoli.
3 Casa de' Medici, Papa Leon Xe esseva del familia de' Medici, Seniores de Florentia.
4 Tito Livio. Historias, Libro IXe
5 Le prodigios del fuga del hebreos ab Egypto e de lor viage verso le Palestina.
6 Allusion al Defiantia de Barletta (13 februario 1503), de 13 cavalleros italian contra 13 franceses terminate con le victoria del italianos.
7 A Fornovo de Taro in julio 1495, se combatteva le battalia inter le armea guidate per Francesco Gonzaga, contra le armea de Carole VIIIe. rege de Francia; le franceses conquireva facilemente Alessandria (1499), Capua (1501), Genova (1507), Bologna (1511), a Vailà (Vailate), le venetianos esseva vincite in 1509, durante que Mestre esseva occupate per le espanioles in le anno 1513.
8 le die 11 de april 1512.
9 Versos del cantion “Italia mie” de Francesco Petrarca.

WILLIAM SHAKESPEARE:
le Drama historic, Henrico V
le discurso del Rege ante le battalia de Agincourt



Version italian per Vittorio Gabrieli. *
Traduction in interlingua per Francesco Galizia.

Henrico V. Acto IV, Scena III . Entra le Rege:

Westmoreland : - Oh, si nos pote haber hic ora solmente un dece-mille de ille homines que hodie in Anglaterra sta sin facer nihil!

HENRICO: 

Qui es que desira iste? Mi cosino Westmoreland? No, mi belle cosino.

Se es destino que on mori, nos es jam in numero plus que sufficiente; e se nos vive, minus nos es e plus grande sera le nostre parte de gloria. In nomine de Deo, te preca, non desiderar un sol homine de plus.

Pro Jove, io non es desiderose de auro, ni me importa qui se nutri a mi expensa; non me afflige si le gente porta le mi vestimentos; iste cosas exterior non ha posto in le mi desiderios.

Ma si es un culpa cercar le gloria, io es le esser plus culpabile que existe sur le terra.

No, vermente, cosino, non desiderar hic necun altere ab le Anglaterra.

Pro le pace de Deo! Non volera io perder un gloria assi grande, qual me sembla, que le adjuncte de un sol homine mi levara, per quanto de melior io pote sperar al mundo.

Oh, non desiderar uno de plus! Al contrario, face etiam proclamar a tote le mi armea que qui non se senti le animo de batter se hodie, vade a casa: nos le dara le passaporto e le mittera anque in bursa le moneta pro le viage. Non volera nos morir in compania de alcun que timera de esser nos camerada in le morte.

Hodie es le festa del Sanctos Crispino e Crispiano; ille qui supervivera iste hodie e retornara salve in Patria, se altiera sur le punctas del pedes, al mention de iste die, e sentira un fremito, al sol nomine de Crispiano.

Qui vivera iste jornata e arrivara al vetulessa, omne anno al vigilia, festeara e dicera: "Deman es Sancte Crispino"; pois facera vider a totes le su cicatrices, e dicera "Iste ferimentos io le ha recipite le die de Sancte Crispino".

Le vetule oblida, e como le alteres, ille oblidera toto le resto, ma totevia recordara con grande feritate le gesta complite celle die.

Alora le nostre nomines, a ille familiar sur le su bucca como parolas domestic: – Henrico le Rege, Bedford et Exeter, Warwick e Talbot, Salisbury e Gloucester – revivera al recordo inter le lor bicarios que disborda.

Iste historia omne brave homine facera al filio, e le die de Crispino e Crispiano non passara jammais, ab iste hodie, usque al fin del mundo, sin que nos in isto non essera mentionate; nos pauc, nos pauc fortunate, nos manipulo de fratres: pois que qui hodie effundera le su sanguine con me esssera mi fratre; e per quanto humile sia le su condition, ab iste die le su rango essera elevate; e tante gentilhomines ora a lecto in Anglaterra se sentira maledicte ab le destino per non esser se trovate hodie hic, e tenera a vil le lor valor, durante que parlara quicunque habera combattite con nos le die de Sancte Crispino!

------------------------------------------------------

Essayo critic:

Splendite per le constante tension rhetoric del linguage, per le absolute beltate poetic e per le magia narrative del choros que es al introduction de cata acto, le Henrico V es le ultime del grande dramas historic de Shakespeare, cello in cuje, al termino de un percurso in cuje ha affinate le su sapientia stylistic, le Bardo de Stratford perveni al absolute perfection del structura dramatic.Le amplitute del vicissitude historic evocate e le ricchessa del scenas e del personages se funde hic a crear celle realitate theatral multiplice e unitari, dynamic e dialectic, in un admirabile equilibrio inter historia e personages, inter le comic e le dramatic, que es essentialmente e superbemente shakespearian. Incentrate sur le figura del celebre monarcha conquisitor del Francia, le vincitor de Agincourt, le “modello de tote le soveranos”, qui ha volite sepelir in le tumba del patre le imagine juvenil de se ipse, del hamletic e bizarre companion de Falstaff, de “celle testa insan del Prince de Galles ab le pede legier”, assi acutemente e dolorosemente consciente del su natura de comediano qui interpreta per breve tempore un rolo. Henrico V remane in le panorama del dramas historic, in effecto unic, signate como es de un singular vena de melancholia e de un non solvite ambiguitate del Rege le protagonista, personage de un complexitate plen de fascino. (V.G.)

William Shakespeare:
le tragedia Julio Cesare
Acto Tertie Scena II

Orationiones de Bruto e Marco Antonio
traduction in interlingua per Francesco Galizia

ROMA, le Foro. Entra Bruto e Cassio sequite ab un turba de citatanos.

BRUTO: - Romanos mi compatriotas, amicos, io pete a vos patientia, ascoltate ben usque in fundo, e restate in silentio, et io exponera a vos le causa del mi ager.Sur le mi honor, credite a me, e vos habe respecto del mi honor, judicate me in le sagessa vostre,e al melio facite acutiar le ingenio.Si inter vos es alicun que habeva volite multo ben a Cesare, io dice a ille que le amor de Bruto per Cesare non era minus del sue. Si pois ille demanda perque Bruto se es levate con le armas contra Cesare, le mi responsa es iste, non es que Bruto amava minus Cesare, ma plus de Cesare amava Roma. Prefererea vos Cesare vive e nos tote morir como sclavos,o Cesare morite, e tote libere? Cesare me habeva car ,et io le plora, le fortuna le era propitie, et io de ille gaude, era homine valorose, et io le honora. Ma era troppo ambitiose, et io lo occideva. Lacrimas pro le su amor, complacemento pro le su fortuna, honor al su valor, ma morte al su sete de poter! Ibi es alcun inter vos que sia assi abjecte de appeter de viver como servo? Se ibi es, qui parla, perque es ille que io ha offendite! Si alcun ibi es inter vos que sia assi barbare de renegar de esser un Romano, qui parla, perque es a ille que io ha facite torto! E qui ubi es que inter vos de tante ignobile de non amar le Patria? Si ubi es, parla perque es a ille qui io ha portate offensa.CITATANOS: - Nemo, Bruto,nemo! BRUTO: - Vole dicer alora que nemo io ha offendite. Io ha facite a Cesare non plus de cello que cata uno de vos va facer a Bruto. Le rationes per cuje Cesare es morite son totes registrate in le Capitolio, le su gloria, ubi de ille era digne, non es stata offuscate, ni le su tortos pro le qual habeva morte, exaggerate. - Entra Antonio e alteres portante le corpore de Cesare involvite in un sudario, e illes lo depone al pedes del rostro - . BRUTO: - Ecce, veni le su corpore, plorate ab Marco Antonio,qui con toto que non ha habite parte al su morte, trahera per se ipse le beneficio de un conspicue officio in sino al republica. Ma qui de vos non trahera le mesmo? E con isto io ha finite, citatanos, non sin haber ancora dicto iste, que como io ha occidite le mi melior amico pro le ben de Roma, cello mesme pugnal io tenera prompte pro me ipse, se placera al mi Patria de haber necessitate del mi morte. CITATANOS: - Vivat! Bruto, nos portara ille in triumpho al su casa, silentio parla ancora Bruto! BRUTO: – Citatanos, brave citatanos mies, lassate qui io vade ab sol, remanite qui totes con Antonio. Rendite honor al cadavere de Cesare e a cello qui Antonio a vos dicera, con le nostre consenso e beneplacito ad exaltar le meritos de Cesare. Io supplica vos qui nemo se remova ante que Marco Antonio habera parlate. CITATANOS : - Nos audira le nobile Marco Antonio, qui monta al tribuna.

ANTONIO: - Per amor de Bruto io me senti in obligation con tote vos, nobiles romanos, amicos, mi compatriotas, volite dar me aure, io es qui pro dar sepultura a Cesare, non jam a facer le laude, le mal facte supervive al homines, le ben es sovente con le lor ossos sepulte, e assi sia anque de Cesare. Ha dicite a vos le nobile Bruto que Cesare era homine ambitiose de poter, si tal era, esseva certo grave culpa e ille gravemente le ha expiate.Hic, con le consenso de Bruto e del alteres, qui es homine de honor, como son con ille le alteres, io veni in avante a vos a celebrar de Cesare le exequias. Ille me era amico, es semper stato con me juste e loyal, ma Bruto dice que ille era ambitiose, e Bruto es certemente homine de honor. Ha conducite a Roma multos prisioneros, Cesare, e con le lor extorque ha plenate le cassas del thesauro public, semblava isto in Cesare ambition de poter? Quando le povres ha plorate, Cesare ha lacrimate, le ambition es facte,credo,de plus dur texito, ma Bruto dice que ille era ambitiose, e Bruto es homine de honor.Al Lupercalia - tote habite vidite - per tres vices io le offereva le corona e per tres vices ille le refusava. Era ambition de poter, isto? Ma Bruto dice que ille era ambitiose, e certemente, Bruto es homine de honor.Io non parla, per contradicer a isto que ha dicite Bruto, io es hic per dicer celle que sape de Cesare.Tote lo amava, e non sin ration, un tempore. Qual ration vos retene alora de doler se de ille? Oh ration, tu es vadite dunque a refugiar in le cerebro del animales brute, e le homines ha perdite le ration? Excusa me, le mi corde jace illac in le feretro con Cesare e io debe interrumper de parlar, usque a quando illo non me sia retornate in pectore. CITATANO:- il sembla a me que sia multe rationabile, cello que ha dicite, non ha volite acceptar le corona alora es certe, Cesare non era ambitiose, ecce, ille reprende ha parlar.ANTONIO: Ancora heri, le voce de Cesare habeva facite stupefacer le mundo,e ille jace ora illac,e nemo se estima tante basse ab render reverentia al su spolia.Oh amicos, si era mi intention excitar le mente e le corde vostre al rabie e al insurgentia, io facera un torto a Bruto e un torto a Cassio, le qual son homines de honor, como tote vos sape. Non facera certe lor iste torto, io prefere portar lo a iste occise, a me ipse e a vos, plus tosto que a celle homines honorabile.Ma io ha qui con me un pergamena scripte, con le sigillo de Cesare, io le ha trovate in le su cabinetto, es le su testamento.Si sol audirea le gente del populo cello que es scripte in iste documento, que io, pardonate, non intende leger, vaderea de cursa a basiar le ferimentos de iste corpore,e a immerger cata uno le proprie linos in le su sacre sanguine, e a peter cata uno, per reliquia, un su capillo, de cuje facer mention in morte, per lassar lo in testamento, preciose legato, al su nepotes. CITATANOS: - Nos vole audir le testamento, e saper qual son le voluntate de Cesare. ANTONIO : – Gentil amicos, no, essite patiente, non lo debe leger. Non es opportun, que vos cognoscite usque a que puncto Cesare vos amava .Vos non es ni de ligno, ni de petra, ma es homines,e, como homines, audite quel que Cesare ha testificate, vos inflammarea, usque al follia.E ben non sapite que su herede es tote vos, proque, se lo saperea, oh, qui sape que cosa evenirea! CITATANOS: - Lege cello testamento!Vole nos audir celle que dice, Antonio! Tu debe leger le su voluntate! ANTONIO: – Vermente non volite patientar? Non volite expectar ancora un poco? Io ha transgredite a me ipse a parlar con vos, io face torto, time, al homines de honor le cuje pugnales ha transfigite Cesare. CITATANOS: – Traitores, nos vole le testamento! ANTONIO: – Vos constringite me, dunque, a fortia a leger lo? Alora facite circulo tote circum al cadavere de Cesare e lassate que io discoperi al oculos vostre, ille que ha facite iste testamento.Debe descender? Vos lo permitte? TOTES: - Veni infra e descende, e iste que nos vole.Antonio descende ab le rostro e se porta vicin al cadavere de Cesare.CITATANOS: – Facite large al nobile Antonio.ANTONIO: – No, non debite incombrar vos circum a me, state distante. ALICUN: - Retro gente, ite a retro!

ANTONIO: – Ora, se habite lacrimas, Romanos, preparate vos a sparger los, le mantello lo cognoscite totes, io ha, in le mi recordo, le prime vice qui ille lo ha portate in le su tenta, un vespere de estate, le mesme die qui vinceva le Nervii.Guardate: in iste puncto es penetrate le pugnal de Cassio, hic, vidite, que fissura ha facite in le su ferocitate Casca, e per illac es pois passate le pugnal del su amate Bruto, e quando iste ha extracte ab cello passage le maledicte aciero, ecce, observate como le sanguine de Cesare es exite quasi a precipitar se foras de casa per sincerar se si era stato Bruto,o no, qui habeva assi rudemente battite al su porta, perque Bruto era le angelo de Cesare, lo sapite.E vos es testes,o Deos, de quanto carmente ille lo amava! Iste de tote le colpos es stato certemente le plus cruel perque le nobile Cesare, quando vide ille qui lo vibrava, le ingratitude, plus que le fortia del brachios del alteres traitores, lo annihilava del toto, e le su grande corde le si dispeciava de colpo; e ille se coperiva le visage con le mantello, al pedes del statua de Pompeio, que intertanto se era inundate de sanguine, le grande Cesare craccava e cadeva .Oh, qual cadita, mi compatriotas, es state celle! Totes, in illo instante, es cadite, durante que sur de nos triumphava in le sanguine le traition. Oh, ora vos plorate; es le pietate, io comprende, face sentir in vos le su morsura, son generose lacrimas, le vostre, e vos plorate, animas gentil, e habite viste sol sur le veste del nostre Cesare le su ferimentos.Guardate hic: (subleva le sudario e discoperi le corpore de Cesare), le su corpore martyrisate ab le pugnales del traitores. CITATANOS: – Oh qual ruina! Oh magnanime Cesare! Infame traitores! Vindicar le nos debe! Silentio, nos ascolta Antonio ancora. ANTONIO: – Mi bon amicos, mi car amicos, non facite carga a me de instigar vos de un simile improvise flucto de rebellion, le responsabiles de iste action son gente de honor. Qual private causas de rancor pote haber les inducte, ahi me, a complir les, non sape; illes son sage et honorabile e sapera a vos dicer le rationes. Io non es venite, amicos, a raper per me le vostre corde, io non es un orator como Bruto, io es – mi cognoscite – un homine simplice qui amava Cesare con corde sincer, e iste sape ben anque illes que me ha concedite le lor beneplacito a parlar de ille assi, in publico, perque io non possede ni le ingenio, ni le facundia, ni le habilitate, ni le gesto, ni le accento, ni le fortia del parola apte a calefacer le sanguine del gente, io parla como me veni sur le bucca, io dice a vos isto que vos mesme sapite, a vos io monstra le ferimentos del bon Cesare, povre buccas mute, e pete a lor de parlar pro me.Si io es Bruto e Bruto es Antonio, alora si, que hic a parlar a vos essera un Antonio ben capace de calefacer le animos e de dar voce ad omne su ferimento per trainar a Roma anque le petras al revolta e al insurrection! CITATANOS: – E assi nos facera! Nos insurgera! Dara nos foco al casa de Bruto! Via, dunque, a chassa del conspiratores! ANTONIO: – No, citatanos, ascolta me ancora.Io ha ancora de parlar a vos. Ma, amicos, vadite a facer non sapite que cosa. Sapite perque Cesare ha tanto meritate le vostre affecto?Ahi me, io remarca que non lo sapite. Dunque besoniara que io lo dice.Le testamento de cuje io ha parlate lo habite jam oblidate ... CITATANOS: – Es ver! Nos senti celle que dice le testamento. ANTONIO: – Ecce lo hic con le sigillo de Cesare, ille lassa pro capite a cata uno Romano, septanta cinque dracmas.CITATANOS: – Cesare nobilissime, del su morte nos facera vindicantia! ANTONIO: – In ultra ha lassate tote vos herede del jardines, del vinias e del hortos ab ille facite plantar trans le Tibere recentemente, le lassa totes a vos e al vostre herede, in perpetue possession, perque illos sia public locos de amusamento, pro promenar e pro le recreation. Iste era, citatanos, le ver Cesare.Quando venira ancora uno como ille? CITATANOS: – Nunquam, Antonio nunquam! Venite, nos va a cremar le su corpore in le loco consacrate, e con le faces accendite nos dara foco al casas de iste traitores! Prendite e altiate le cadavere! In avante, nos vade, preparate le pyra! Exi totes, transportante a spatulas le corpore de Cesare, minus Antonio, qui remane sol. ANTONIO: – Ora que toto functiona ab se ipse. Nunc jam tu es discatenate, maleficio va ha prender le curso que tu vole.

William Shakespeare
le vita e le opras

 traduction interlingua per Francesco Galizia

William Shakespeare (Nasceva a Stratford-upon-Avon, le 23 april 1564, e moriva in le mesme citate, le 23 april 1616) es stato un dramaturgo e poeta anglese. Es considerate un del plus grande dramaturgos de sempre. Del su opras son pervenite a nos circa 38 textos theatral, 154 sonettos e un serie de alteres poemas.Ben que era jam multe popular in vita, deveniva enormemente famose depost le su morte e le su labores esseva exaltate e celebrate ab numerose et importante personages del seculos sequente; es sovente considerate in ultra le poeta representative del populo anglese, supernominate le Bardo o le Cygno del Avon. Nonobstante le chronologia exacte del su opras sia ancora al centro de numerose debattos, es possibile collocar con sufficiente certitude le epocha de composition del major parte del su labores in le circa vinti-cinque annos inter le 1588 e le 1612. Considerate uno del pauc dramaturgos del su epocha habile de combinar le gusto popular con un complexe characterisation del personages, un poetic elegante e un notabile profunditate philosophic. Le su opras son state traducite in le major linguas e ponite in scena in tote le mundo. In ultra es le scriptor majormente citate in le historia del litteratura anglese e multe del su expressiones linguistic son entrate in le lingua quotidian anglese. Shakespeare viveva inter le XVI e le XVII seculo, un periodo in cuje se stava a realisar le passage ab le societate medieval al mundo moderne. In le 1558 sur le throno del regno era ascendite Elisabeth I Tudor, e initiava assi un periodo de florition artistic e cultural que de illa prendeva le nomine. Le patre de Shakespeare, John, emigrava al medietate del Cinque-cento a Stratford-upon-Avon, ubi deveniva tannator e guantator John, habeva in location un ala de celle que essara pois devenite le casa natal del poeta. In le 1556, John, comprava le altere ala del casa, e prendeva in sposa Mary Arden, le filia del ric agricultor Robert Arden. Documentate al die 26 april 1564 es le data de baptismo de William Shakespeare, le transcription in le registro parochial dice: <<Guglielmus, filus Johannes Shakspere>>. Non es documentate le data de nascentia que traditionalmente es fixate tres dies ante, le 23 april, die de Sancte Georgio protector de Anglaterra. Shakespeare era le tertie de octo filios, e frequentava le King's New School, le "grammar school" local distante circa quatro-cento metros ab le su casa, le programma de studios era equal per lege in tote le Anglaterra et era centrate sur le studio del latino e del autores classic. Le 27 novembre 1582, al etate de dece-octo annos, sposava a Stratford Anne Hathaway, de octo annos plus ancian.Le 26 maio 1583 le prime filia de Shakespeare, Susannah, era baptisate a Stratford. Duo annos depost, le 2 februario 1585, esseva baptisate duo gemine: un masculo, Hamnet, e un femina, Judith, ab le baptismo del duo gemine usque al apparer de Shakespeare sur le scena litterari anglese, non se ha alteres notitias, a causa de isto le historicos clama le periodo inter le 1585 e le 1592 le ”annos perdite”.

Le ascensa al successo

“Se le Musas habeva parlate anglese le habeva parlate con le ben limate phrases de Shakespeare” (Francis Meres)

Documentos del 1592 informa nos del successo theatral de Shakespeare, su opras son representate ab varie companias; on ha notitia, in ultra, del representation le 3 martio 1592 del prime parte del Henrico VI. Shakespeare, ab le 1594 entra in le compania "The Lord Chamberlain's Men”. In le 1599 le compania comprava le theatro “The Globe” (del insigna de Hercules con le globo sur le spatulas e le motto: Totus mundus agit histrionem), pois in le 1609 le theatro coperite de Black-friars (Fratres nigre).In le 1596 moriva le filio Hamnet qui essera inhumate le 11 agosto.Sempre in le 1596, le patre, John, obtene le derecto de haber un insigna e le titulo de gentleman per se ipse e per le su descendentes le motto selecte es "Non sanz droict", "Non sin derecto". Shakespeare comprava, in le 1597 ab William Underhill per sexanta sterlings un residentia a Stratford,The New Place, que comprendeva:"duo granarios, duo jardines, duo fructetos, con annexos". Le casa, le plus grande de Stratford a ille tempore, era stata construite ab un emerite citatano,Sir Hugh Clopton. Iste acquisition demonstra le ganio qui Shakespeare habeva obtenite con le su activitate theatral. In le 1598, Francis Meres publicava lePalladis Tamia ubi dice, que inter le anglese es le melior autor sia in le tragedia sia in le comedia, e citava le titulos de multe su opras.Circum le 1611 se retirava in le su citate natal.In le martio del 1613, Shakespeare comprava un casa a London per 140 sterlings,era le ex porteria del abbatia del Fratres Nigre (Black-friars), apud le su homonyme theatro.Le 25 martio 1616 ille faceva testamento: le major parte del su substantias vadeva al filia Susannah e al marito John Hall; al altere filia, Judith, lassava un grande summa in moneta.Shakespeare moriva le 23 april 1616, et esseva sepulte in le choro del ecclesia parochial de Stratford "The Holy Trinity".

Le elogio sepulcral sur le su tumba recita:

(AN) (IA)

“Good frend for Iesus sake forbeare, “Cura,dulce amico in le amor de Jesus,

To digg the dust encloased heare. De remover le pulvere hic continite.

Blest be ye man yt spares thes stones, Benedicte ille que custodia iste petras.

And curst be he yt moves my bones.” E maledicte ille que disturba le mi ossos.

Reproduction del frontispicio del prime in-folio del opras de Shakespeare.

Con le exception del duo poemas juvenil, Shakespeare non ha publicate le su opras. Le opras que hodie son in nostre possession se basa super toto sur le edition in-folio publicate depost le su morte. Le prime e le plus importante de iste es celle imprimite in le 1623 ab le su amicos John Heminge e Henry Condell (Mr. William Shakespeare’s Comedies, Histories & Tragedies). Le in-folio include trentasex opras theatral subdividite per categoria: tragedias, comedias e dramas historic. Le opra poetic e dramaturgic de Shakespeare es un parte fundamental del litteratura occidental et es continuamente studiate e representate in omne parte del globo.Cata un del dramas pote esser considerate como un momento in le elaboration de un spectaculo, conditionate ab multe factor, in le qual le rolo de Shakespeare era non sol celle del fornitor de scripturas original o magistralmente rescribite, ma anque del organisator e del impresario theatral, attente al mutabile gustos del publico e promte ad adaptar omne scena al necessitate del momento, o al particular talento de un actor.

Opras theatral:

Tragedias Romeo e Juliet Macbeth Rege Lear Hamlet Othello Titus Andronicus Julio Cesare Antonio e Cleopatra Coriolanus Troilo e Cressida Timon de Athenas

Comedias Le comedia del errores Toto es ben cello que fini ben Le dece- secunde nocte Como place a vos Sonio de un nocte de medie estate Multe rumor per nihil Mensura per mensura Le Tempesta Le litigiose domate Le mercante de Venetia Le allegre commatres de Windsor Penas de amor perdite Le duo gentilhomines de Verona Pericles prince de Tyrus Cymbeline Le conto de hiberno

Dramas historic Richardo III Richardo II Henrico VI,parte I Henrico VI,parte II Henrico VI,parte III Henrico V Henrico IV,parte I Henrico IV,parte II Henrico VIII Rege Johannes

Le initios e le prime dramas historic

Initialmente, Shakespeare collaborava con alteres al scriptura del opras theatral. Le tragedia Titus Andronicus (1593-94) , in le qual le apporto de Shakespeare, que alora non ha ancora trenta annos et es al initio del su carriera, era sin dubita determinante. Era un tragedia de vindicantia, le opra se refaceva a Seneca e Ovidio, manteneva del prime la structura tragic e del secunde un linguage e un tono elegiac que remanda al Metamorphose. Le influxo de Ovidio era evidente a Francis Meres, le qual affirma que «le dulce anima argute de Ovidio vive in le melliflue Shakespeare», e signala jam ab le initio le sensibilitate e le habilitate de un Shakespeare poeta dramatic, grande innovator del theatro e del litteratura anglese ma ancorate a modellos classic. Depost ille scribe le quatro dramas circum le regno de Henrico VI de Lancaster, le prime dramas historic del litteratura anglese: Henrico VI, parte I ( inter le 1588 e le 1592 ), poteva esser le prime opra de Shakespeare, securmente misse in scena ab Philip Henslowe. Al successo del prime parte sequeva: Henrico VI parte II, Henrico VI, parte III, e Richardo III, constitueva assi un tetralogia sur le guerra del duo rosas. Opras sempre plus signate ab le stylo del dramaturgo, illos describe le contrastos inter le dynastias York e Lancaster, que se conclude con le regno del dynastia Tudor de cuje descendeva le regina Elisabeth I. In le su insimul, ultra que un celebration del monarchia, la tetralogia appare como un appello al concordia civil. Un particularitate substantial in le Richardo III, ultra al grande quantitate de anachronismos, es in le rolo del rege gibbose, que a differentia del protagonistas del alteres dramas es un figura gigantesc sur le scena, perque ille dice circa un tertie del phrases.Le production de opras historic sur le origine del dynastia royal vadeva al mesme passo con le successo theatral de tal genere. Eduardo III , es un exemplo positive de monarchia, contraponite a celle del Richardo III , le Rege Johannes habile rescritpura de un opra publicate in le 1591, narra de un monarcha instabile e tormentate e del indigne personages que il ha circum se. De data incerte, son un parve gruppo de comedias ( Le litigiose domate,(1593-94), Le Comedia del errores, (1591-92), Le duo gentilhomines de Verona, (1594), Penas de amor perdite, (1595), Sonio de un nocte de medie estate,(1595) e le tragedia Romeo e Juliet (1594-95). Totes iste dramas son de un nove genere: le comedia italian, inspirate al textos de scriptores italian del Renascentia .

Le poemas non dramatic

In le annos ab le 1592 al 1594 a London infuriava le peste e provocava le clausura del theatros. Shakespeare, in le pausa del su activitate theatral, scribe alicun poemas, de diverso stylo: Venus e Adonis, publicate in le 1593, e Le rapto de Lucretia scripte le anno depost. In ultra Shakespeare scribeva poemas como: Le Phenice e le turture, Le pelegrino passionate; e le sonettos. In le 1609 le editor Thomas Thorpe publica sin le consenso del autor “Sonnets” un recolta de 154 sonettos de William Shakespeare, scripte inter le 1593 e le 1595, le sonettos son de un validitate artistic tal que de sol son bastante pro assecurar a Shakespeare un posto relevante in le historia del litteratura anglese.Le sonettos, transfigura in le medio litterari le stato de animo del autor, illos representa le unic opra autobiographic de Shakespeare, de altere parte, le recolta es de considerar se anque como libro philosophic plen de implication ab meditar.

Le secunde cyclo historic

In le 1594 nasceva per le compania Chamberlain's le secunde serie de dramas historic anglese, le Richardo II, le duo partes del Henrico IV e le Henrico V. Era importante per le successo del dramas le introduction de personages ficticie a cuje le spectatores se affectionava, como le immortal figura de Falstaff, syntese de tote le vitios, sympathic canalia corpulente e fanfaron.

Tragicomedias e comedias romantic

Sequeva un gruppo de comedias, characterisate pro le tonos a vice plus obscur e proprie de un tragicomedia como: Le mercante de Venetia (1594), con le personage complexe de Shylock le Hebree e Multe rumor pro nihil (1598), alteres plus legier (e definite comedias romantic) : Como place a vos,(1599), Le dece-secunde nocte, (1599), e Le allegre commatres de Windsor, (1600).

Julius Caesar e le dramas dialectic

Ora le dramaturgo es famose, e resultava ad exprimer se al maximo del su creativitate, faceva representar al Globe le su dramas inter le qual: le Julius Caesar (1599-1600), precursor de altere opras de argumento roman, e un nove typo de tragedia: le Hamlet,con le alternative de phrenesia e apparente apathia verso Ophelia, del prince,in cerca de vindicantia, da al drama un subtil e profundo fascino.Le drama dialectic, es un nove modo de intender le representation, in cuje le personages exprime le contradiction human,e dava voce al themas de un epocha que se es ora jam distaccate ab le schemas medieval.Le 1603, es un anno historic per le theatro anglese, le nove rege Jacobo I Stuart, da un nove impulso al arte scenic, assumeva a se ipse le melior compania del epocha, le Chamberlain's Men, que ab ille momento se clamara “The King's Men”. A Jacobo I , Shakespeare dedicava alicun del su opras major, scripte per le ascensa al throno del soverano scotese, como: Othello (1604), dominate ab le perversitate de Iago,e del folle jelosia del Moro,verso le povre Desdemona; Rege Lear (1605), ubi le bontate cade victima del intriga del perverse; sur le cuje personages pesa le climate de fatalitate e follia; Macbeth (1606), con le dominio del nocte e del tenebras, con un athmosphera de pavor e dubita; (homage al dynastìa Stuart), e Le Tempesta (1611), con le lyricas de Ariel, e de Prosper, un athmosphera romancesc e de fabula e un interludio musical in honor del rege. Le prime tres tragedias sub le influenza de Hamlet, son dramas, sin un ordine, non conta le exito final, ma le experientia, le esser matur, como affirma Edgard nel V acto del Rege Lear. Pro isto on da major importantia al action scenic, plus tosto que le su conclusion.

Le dramas de argumento classic

Le dramas de argumento classic son le occasion per affrontar le thema politic, in le dimension del historia antique, ric de correspondentia con le realitate britannic, ma con le possibilitate de assumer un valentia universal. In Antonio e Cleopatra (1606-07), usava un scriptura poetic e sublinea le grandiositate del thema, le vicissitudes historic e politic del Imperio roman, e non limitar se a narrar le tragedia private del protagonistas. Coriolanus (1607-08) es le opportunitate pro confrontar le thema del cadite del potente, le inquestas sur le vitios e le virtute. Timon de Athenas, contine al mesme tempore le conscientia del riscos de un individualismo moderne e le denuncia (facite per bucca del misanthropo Timon) del corruption, del poter del auro, “jalne caronia que facera devenir blanc le nigre,e belle le repulsive”.Troilo e Cressida (1602),in cuje le epopeia es vidite in modo critic e impietose; Mensura per mensura (1604), que da un impression de disgusto verso le homines. Shakespeare ha trahite directamente o indirectamente inspiration, ab quatro fontes principal:

Le elisabethian

Le prime puncto de referentia son le opras contemporanee, romances, poemas e le opras theatral, Alicun exemplos de opras fonte de inspiration son le romances Rosalynde de Thomas Lodge per Como place a vos; Pandosio o le triumpho del tempore de Robert Greene per Le conto de hiberno; Arcadia de Philip Sidney per Rege Lear, Le duo gentilhomines de Verona e Como place a vos.Al opras del autores del tempore besonia adjunger tote celle opras de estranie reprendite ab scriptores angleses, e reproducite ab Shakespeare, es le caso del poema The tragical History of Romeus and Juliet de Arthur Brooke - reproposition de un novella de Mattheo Bandello - utilisate pro Romeo e Juliet; o del romance pastoral Diana Enamorada del portugese Jorge de Montemayor, traducite ab Bartolomew Young in le 1582, utilisate per Sonio de un nocte de medie estate.

Le historicos del dynastia Tudor

Le prime opra utilisate ab Shakespeare per le su dramas historic era The Union of the Two Noble and Illustre Families of Lancastre and Yorke (1542) de Edward Hall, e pois le ric e pictoresc Chronicles of England, Scotland and Ireland de Raphael Holinshead.Ultra que al dramas historic, iste chronicas forniva inspiration anque per Macbeth, Cymbeline e Rege Lear. Sia Holinshead sia Hall ha sovente trahite contos ab le Anglicae Historiae (1534) del humanista italian Polidoro Virgilio. Altere opras historic utilisate esseva le Historia Regum Britanniae redigite in latino ab Goffredo de Monmouth in le 1130, usate pro Rege Lear e Cymbeline e le fonte principal de Hamlet le Gesta Danorum de Saxo Grammaticus.

Le novellas italian

Numerose son le repropositiones de historias e thematicas del novellas italian.que habeva traduction in francese e de hic in anglese, sol iste ultime cognoscite ab Shakespeare. Le traduction anglese del novellas de Mattheo Bandello esseva utilisate in Romeo e Juliet, Multe rumor pro nihil e in Le dece-secunde nocte. Alicun motivos del Decameron de Giovanni Boccaccio son in Tote es ben cello que fini ben e in le Cymbeline.Le traduction anglese del 100 novellas del Hecatommithi de Giambattista Giraldi Cinzio serviva per Othello e Mensura per mensura , un novella de Giovanni Fiorentino serviva per Le mercante de Venetia, le novella Le piacevoli notti de Gianfrancesco Straparola era usate per Le allegre commatres de Windsor. Le traduction de George Gascoigne de I suppositi de Ludovico Ariosto serviva per Le litigiose domate. Gli ingannati, un comedia italian forniva le guida per le historia amorose de Le dece-duo nocte. Le traduction de Thomas Hoby del novella Il Cortegiano de Baldassare Castiglione serviva per Multe rumor pro nihil "le figura delineate in le opra forniva un modello al gentilhomines del epocha; le vision del "dama de palatio" como su digne interlocutrice ha plus de un echo in le duettos inter Beatrice e Benedetto

Le opras classic grec e latin

Shakespeare habeva studiate le latino e legite le classicos, pro isto multes inspiration del su opras proveniva ab le autores antique. Le Vitas parallel de Plutarcho, in le traduction de Thomas North Plutarch's Lives of the noble Grecians and Romans, imprimite in le 1579 - 1595.esseva le principal fonte de inspiration per le Julius Caesar, Antonio e Cleopatra, Coriolanus e Timon de Athenas. Le Menaechmi e le Mostellaria de Plauto esseva usate per Le comedia del errores e Le dece-secunde nocte, e per Le litigiose domate.Le tragedias de Seneca forniva elementos del Titus Andronicus, ma anque al "tragedias de vindicantia ". Ovidio era le modello declarate del duo sue poemas juvenil, Le Metamorphose es presente anque in Titus Andronicus, Le comedia del errores,Sonio de un nocte de medie estate (con le historia de Piramo e Tisbe),Troilo e Cressida e Le Tempesta.

Don Quixote de La Mancha. Libro 1, Capitulo I

per Miguel de Cervantes y Saavedratraduction in interlingua per Francesco Galizia

Que tracta del condition del famose e valente hidalgo don Quixote de La Mancha.

In un parve village de La Mancha, de cuje le nomine io non vole recordar me, il non ha multe tempore que viveva un hidalgo de illes qui ha picca in le portapicca, scuto antique, cavallastro magre e can de chassa. Un olla de alque plus vacca que agno, salata le majoritate del noctes, lenticulas le venerdi, ovos con lardo le sabbato e alcun pipion de complemento le dominica, consumeva illo le tres partes de su possessiones. Le resto de illos se terminava in un mantello e un casaca de bon panno ,calceas e pantoflas de villuto pro le festas, e un habito gris pro le altere dies. Ille habeva in su casa un domina qui passava le quaranta annos e un nepta que non arrivava al vinti, e un garson experte de campo e de mercato,que insellava le cavallastro como prendeva le cisorios de putar.Le etate de nostre hidalgo era vicin le cinquanta annos.Ille era de natura robuste, le corpore sic e discarnate de visage,se levava tosto le matino e amava le chassa .Alora, besonia de saper que iste supradicte hidalgo, habeva le supernomine de Alonzo Quixada, e in le momentos que ille era otiose, que era le major parte del anno, se dedicava a leger libros de cavalleria, con tante affection, que negligeva quasi de tote puncto le exercitio del chassa e anque le administration de su possessiones; e arrivava a tanto su curiositate e nonsenso in isto, que ille vendeva parte de su terra de seminar pro comprar libros de cavalleria in que leger, e, assi, portava a su casa totes quantes ille poteva haber de illos; e, de totes, necuno le pareva tanto ben como illos que componeva le famose Feliciano de Silva, proque le claritate de su prosa e celle intricate argumentos sue le pareva un meravilia, e plus quando legeva celle litteras de defia, ubi trovava scripte: Le alte celos que de vostre divinitate diviemente con le stellas vos fortifica e vos face meritatrice del meritamento que merita le vostre grandessa. Con iste rationes le povre cavallero,se disvelava pro intender de illos lor senso, ben que non los extraherea ni los intenderea Aristotele mesme, si ille haberea resuscitate pro illo solmente.Il habeva multe vices disputa con le curato de su village - que era homine docte -super qual habeva essite le melior cavallero: Palmerín de Anglaterra o Amadis de Gaula; ma le barbero del mesme village, maestro Nicolas, diceva que necuno arrivava al Cavallero del Phebo, proque , in question de valentia ille non iva detra a necuno.In resolution, ille absorbeva se tanto in su lectura, que ille passava le noctes legente del vespere al matino, e le dies del matino al vespere, e assi, a causa, del poco dormir e del multo leger, se le ruina le cerebro de modo que veni a perder le ration. Se plenava le phantasia sue de tote cello que ille legeva in le libros: incantamentos, querelas, battalias, defias, feritas, declarationes,amores, tempestas et extravagantias impossibile;e ille se fixava in su imagination de tal modo que era veritate tote celle sonios e inventiones que ille legeva,e que pro ille non habeva altere historia plus certe in le mundo. Diceva ille que le Cid Ruy Díaz habeva essite multo bon cavallero, ma que ille habeva nihil a facer con le Cavallero del Ardente Spada, que de solo un colpo de spada habeva fissite al medio duo enorme gigantes. Era plus de accordo con Bernardo del Carpio, proque in Roncesvalles habeva occidite Rolando, le incantamento, usante le dexteritate de Hercules, quando ille suffocava, inter le brachios, Antheo, le filio del Terra. Diceva ben del gigante Morgante, proque, ille esseva de celle generation, de cuje tote illes son superbe e ignorante, ille solo era affabile e ben create. Ma, super totos, ille era de accordo con Rinaldo de Montalbán, e plus quando ille le videva exir de su castello e robar tote le personas que ille trovava,e plus quando ille robava celle idolo de Mahomed que era tote de auro, secundo quanto dice su historia. Pro dar un serie de colpos de pede al traitor Gano de Magontia, ille darea le domina que habeva, e ancora le su nepta in addition.In effecto, finite jam su ration, ille veni a dar super le plus extranee pensamento que jammais dava folle in le mundo, e illo era que le pareva convenibile e necessari, assi pro le accrescimento de su honor como pro le servicio de su patria, facer se cavallero errante e ir per tote le mundo con su armas e le su cavallo a cercar le aventuras e a exercitiar se in tote le interprisas, como cello que ille habeva legite que le cavalleros errante exercitiava se, et exponer se ille in omne proba periculose ubi, executante los, attingeva ille fama immortal.

 

Le povre homine jam imaginava de esser, pro le valor de su brachio, al minus imperator de Trebisonda; e assi, con istos tal agradabile pensamentos, portate ille del extranee gusto que in illos senteva, ille se dava haste a poner in effecto le su desiro. E lo prime que ille faceva era nettar un armatura que habeva essite de su ancestres, le qual era de multe seculos, coperite illo de ferrugine e plen de mucor, ponite e oblidate in un angulo. Ille nettava e preparava a illo lo melior que poteva; ma ille videva que a illo mancava un pecia de multe importantia, era que illo non habeva un helmo,ma un simple morrion sin visiera ; ma a isto remediava su ingenio, proque de cartones faceva un visiera que incastrate in le morrion, lo faceva haber un apparentia de helmo integre. Es veritate que, pro probar si era forte e poteva esser al risco de un pugnalate, ille extraheva su spada e le dava duo colpos e con le prime in un momento desfaceva lo que habeva facite in un septimana; e ille non lassava apparer le facilitate con que lo habeva facite a peciettas, e, pro assecurar se de iste periculo, ille tornava a facer lo de nove, ponente le intra illo,barras de ferro de tal maniera, que ille restava satisfacte de su fortalessa e, sin voler facer nove experientia de illo, declarava de haber un helmo de finissime e optime qualitate.Ille vadeva depost a vider su cavallastro, e anque se ille habeva plus plagas e plus defectos que le cavallo de Gonela, anque se era, tote pelle e ossos, a ille pareva que ni le Bucephalo de Alexandro ni Babieca del Cid con ille se equalava.Passava quatro dies a imaginar qual nomine le ponerea; proque,secundo diceva se ille a se mesme, non era ration que cavallo de cavallero assi famose, e tanto bon ille per se, esserea sin nomine cognite; e assi cercava de trovar un nomine que designava cello que habeva essite ante que era de cavallero errante e lo que era alora; assi era multe logic que, se le su senior mutava condition, anque le cavallo debeva mutar equalmente le nomine, e le ganiava se famose e pompose, como conveniva a le nove ordine e al nove exercitio que jam assumeva, e inde, depost de multe nomines que ille formava, refusava e quitava, disfaceva e tornava a facer in su imagination, al fin le veniva de appellar lo Rocinante: nomine, a su opinion, alte, sonor e significative de lo que habeva essite quando era cavallastro, ante de lo que era ora, que era anterior e prime de tote le cavallastros del mundo.Ponite ille nomine,assi tante de su gusto, al su cavallo, voleva ille poner se le nomine a se mesme, e in iste pensamento durava altere octo dies, e post toto veni a appellar se don Quixote; de ubi, que sin dubite, se debeva appellar Quixada, e non Quesada, como altere vole dicer. Ma recordante se ille que le valorose Amadis non solo se habeva contentate de appellar se simplemente Amadis, ma habeva adjuncte le nomine de su regno e patria, pro facer lo famose, e ille assi se appellava Amadis de Gaula, anque ille voleva, como bon cavallero, appender al su nomine cello del patria sue, e appellar se Don Quixote de La Mancha, con que a su opinion declarava vivide su lineage e patria, e le honorava con prender le supernomine de illo.Nette, alora, le su armas, facte del morrion un helmo, ponite nomine a su cavallastro e confirmante se a se mesme, comprendeva que non le mancava altere cosa salvo cercar un dama de qui inamorar se, proque le cavallero errante sin amores era arbore sin folias e sin fructo e corpore sin anima. Diceva se ille: Si io, pro culpa de mi peccatos, o pro mi bon fortuna, me incontra con alcun gigante, como de ordinario eveniva les a le cavalleros errante, e le abatte de un collision, o le finde pro medie del corpore, o, finalmente, le vince e le rende, non sera bene haber a qui inviar le presentator, e que entrarea e genicularea se ante mi dulce seniora, e dicerea con voce humile: "Io, seniora,es le gigante Caraculiambro, senior del insula Malindrania, qui era vincite in singular battalia per le nunquam debitemente laudate cavallero don Quixote de La Mancha, le qual me ordinava de presentar me ante vostre senioria, pro que vostre grandessa disponerea de me a su bon voluntate" Oh, como se diverteva le nostre bon cavallero quando habeva facite iste discurso, e plus quando trovava a qui dar nomine de su dama! Et era, a lo que se crede, que in un loco proxime al sue il habeva un puera fermera de multo bon parer, de qui ille un tempore era inamorate, ben que, secundo se cognosce, illa jammais lo sapeva ni dava prova de illo. Illa se appellava Aldonza Lorenzo, e a ista le pareva esser ben dar le titulo de seniora de su pensamentos; e, cercante le nomine que non disaccorda se multo del sue e que poteva indicar la como princessa e grande seniora, assi veniva a appellar la Dulcinea del Toboso, proque era native del Toboso: nomine, a su parer, musical, insolite e significative, como tote le alteres que a ille e a su cosas habeva ponite.

DON QUIXOTE DE LA MANCHA
per Miguel de Cervantes Saavedra
traduction interlingua Francesco Galizia

Jam con le poema de Luis de Camoes “Le Luisiadas”, que era tote basate sur un personage del historia contemporanee,Vasco da Gama, on constatava un facto multo importante:id es le refusa de cantar le vetule themas traditional (Orlando,Rinaldo,le guerra inter le christianos e le paganos) e le proposito explicitemente declarate ab le poeta, de cantar argumentos prendite del vita real,e del historia.Non habe importantia qui Camoes, post assi clar premissa, retorna a calcar le disposition e le themas virgilian e respecta tote le regulas del poema classic, ma isto demonstra que le poema epic cavalleresc es al fin.Un altere colpo a iste genere de poesia, on ha in le mesme tempore,ab un opra importante in le historia del litteratura europee; le “Don Quixote “de Miguel de Cervantes Saavedra. Opra que vole esser, in le intention del autor un feroce, cruel satira de tote le mundo heroic que era exaltate del production epic-cavalleresc, supertoto italian.Le opra es scripte in prosa, mori assi, non sol le vetule mundo cavalleresc, ma anque le forma poetic con le qual era expresse. Un nove typo de opras, plus moderne, prendera le posto del poema, le romance in prosa, in le qual le heroe, le typo ideal de homine, es cambiate, non es necessari qui ille sia un semideo,como in le epopeia classic,o que ille sia superior a totes pro le su fortia phisic; le scriptor ora celebra le homines e le eventos del su tempore. Nascite le 29 septembre 1547, ad Alcalà de Henares, un village presso Madrid, Cervantes, habeva un infantia et un juventute animate, pois que le patre medico, se moveva de un citate ad un altere, in le 1568 era a Madrid, ubi studiava al collegio “El Estudio”. In le 1570 ille es a Roma, al servicio del cardinal Julio Acquaviva, e se inrolava in le armea qui le prince roman Marco Antonio Colonna, preparava contra le turcos, partecipava assi al famose battalia naval de Lepanto, ubi un grande flotta del Liga Sancte, (espanioles e italianos), destrueva le flotta turc, le 7 octubre 1571, iste facto essera le su orgulio de tote le vita.Ille esseva ferite al mano sinistre et essera curato ante a Messina e pois a Neapole, Palermo e a Genova.In le 1575, dum tornava in Espania le galea ubi ille se trovava insimul al su fratre, esseva capturate ab le piratas barbaresc, et era facite sclavos in Algeria, essera liberate in le 1580 depost le pagamento de un forte extorque. Retornate in patria scribera novellas, comedias, cantiones, posias e un romance pastoral (Le Galathea 1585).In le su vita habera un alternar se de evenimentos allegre e triste, ille cognosce le prision e le miseria, ma in le mesme annos scribeva e pubblicava le su opra plus famose “Le ingeniose hidalgo Don Quixote de La Mancha” (1605), que obtene subito successo,e in le 1615, ille, pubblicava le secunde parte del romance.E le anno seguente ille moriva a Madrid,le die 23 april, le mesme die del morte de Shakespeare.

Summario:Prime parte: - Un nobile hidalgo de campania, Alonso Quixada,qui vive in compania de un vetule serva e un nepta, in un village de La Mancha, un region de Castilia, ille ama et es exaltate per le opras de cavalleria,e crede de esser clamate como le antique cavalleros, campiones de loyalitate e corage, al defensa del ideales plus alte: justitia,fide, honor,virtute e defensa del vexate. Decide ergo de ir per le mundo:le su nomine de battalia essera Don Quixote de La Mancha, le su magre cavallo se clamera Roncinante, le su Dama essera Dulcinea del Toboso, in realitate un juvene fermera clamate Aldonza Lorenzo. Pro esser un perfecto cavalleros es necessari le investimento,e depost ite foras de casa, con un vetule armatura,e le su cavallastro le vespere, face halto presso un taverna que a ille sembla un castello, e preca le tavernero de nominar le cavallero, ille insimul al altere hospites, se burla de Don Quixote,e per fiction le nomina cavallero, ille ora es convincite de esser un perfecte cavallero errante, assi initia le su aventuras.Con le adjuta, de un paisano grossier e astute, Sancho Panza, in sella al su asino,qui ille nomina su scutero,e a cuje le cavallero promitte un ric ganio e de esser governator de un insula, illes partiva al cerca de aventuras heroic e valorose. Et ecce assi, inter le varie gestas, le lucta con le molinos de vento,que in le su exaltation Don Quixote, excambia per gigantes, e ille va al attacco con le lancea, ma es abattite, e ille inculpava de isto le spiritos maligne.Depost, varie disaventuras, le curato e le maestro Nicolas barbero del su village, sapite, ubi se trova Don Quixote, con le adjuta de un juvene femina Dorothea, qui fingera con un stratagema, de esser un princessa, qui es in cerca de auxilio, illa convincera Don Quixote a sequir la, e assi finalmente ille tornera a su casa.

Parte secunde:

- Don Quixote, apprende que es state pubblicate un libro que describe le su aventuras, ma illo lo representa in modo ingloriose;alora, sempre sequite per le fidel Sancho,parte de nove per le vias del mundo pro affirmar le su ideales, iste es le su tertie sortita.Illes vadeva al Toboso per incontrar le domina del sonios del cavallero, ma Sancho le burla, e dice a ille que Dulcinea es le prime fermera que illes incontra, un femina rustic e vulgar, Don Quixote pensa que le cambio es debite ad un diabolic incantamento. Post varie aventutas, Don Quixote,vide in le strata arrivar un carro con duo leones,que son inviate a Madrid ab le rege.Ille vole affrontar los, ma le leones non exi, e remane in le cavia sur le carro. Post iste aventura Don Quixote se clamera le Cavallero del Leones. Depost multe altere aventuras Don Quixote incontra le Cavallero del Blanca Luna,qui es un juvene studente de Salamanca Samson Carrasco, e con ille ha un defia, con le pacto que le victe debera obedir al vincitor; ille es vincite e alora seque le cavallero qui es un amico del barbero e del curato e torna de nove a casa, hic un febre improvvise le tene a lecto per sex dies, al fin termina le febre e le follia, ma proprie alora ille mori. Valor artistic: Le opra de Cervantes es multo complexe e con multiplice aspectos,et es difficile haber un definition unic.Don Quixote non es solmente un personage comic, un caricatura del cavallero errante,del heroe del poemas cavalleresc; ille in effecto ha un grande fide in le su sonios e in le su ideas, anque quando es colpite del realitate, ille non cede jammais, non se plica, e continua ad haber fiducia in le su ideales. Assi se comporta de fronte al molinos de vento, in le episodio del helmo de Mambrino,e in le caso de Dulcinea.Iste fide assi forte, tenace,firme et heroic, da a Don Quixote un nobilitate de animo et un superioritate moral que non face rider, ma porta al sympathia e al admiration; ille devene al nostre oculos un sancto o un heroe, un persona que vive in un su mundo ideal.Pro Cervantes ille es in le mesme momento folle e sancto, buffon et heroe et es le expression del idealismo,durante que Sancho es le representante del meschin realismo,del homine commun e pratic, ille ha create in iste modo duo typos de figuras eterne de homines. Le stylo de Cervantes es multe varie,e difficil de definir alterna le tono serie et academic a celle popular. Le su serenitate e le benevolente ironia, concurre a crear in realitate, le ultime e definitive libro de cavalleria, in le qual motivos litterari classic e romances, reminiscentia poetic e legendas popular son fundite in un opra con un significato universal .

LE LUSIADAS * OS LUSIADAS Per Luis Vaz de Camoes traduction in Interlingua per Francesco Galizia

Luis Vaz De Camoes,le poeta national portugese, habeva un vita multe animate e dolorose,con un eterne alternative de sonios e de delusiones, de studios e de practic activitates.Nascite quasi certemente a Lisbona in le anno 1524, compliva le studios a Coimbra, ma non frequentava le universitate. Transferite se a Lisbona in le 1542, entrava a Corte, ma esseva removite qualque anno depost, in le 1547 ille se inrolava e partiva per Ceuta in Africa,e illac in un combatto perdeva un oculo. Depost un periodo in prision per un rixa con un page de Corte,Camoes partiva per le Oriente e visitava le Persia, le India, le Malacca,le Cambodia,e le China, e per circa dece-septe annos, ille conduceva un vita de aventuras facente de toto: le soldato, le empleato, le poeta, ma sempre con le nostalgia del patria lontan.Ille se imbarcava per le retorno, ma on debeva firmar se al insula de Mozambique, inde in le 1570, con le nave “Sancte Clara”, retornava finalmente a Lisbona e ille revideva le su familia e le su citate.Luis de Camoes scribeva opras de varie genere: sonettos,lyricas, poesias, ma se occupava supertoto in le composition del su Poema “le Lusiadas”.Ille initiava le su opra in le 1545 con le intention de facer un solemne celebration del historia national portugese,e le completava depost circa vinti-cinque annos de labor, e lo publicava in le 1572, ma le obra non habeva le successo sperate del autor. Ille moriva in miseria in le 1580, in le citate qui amava tanto, quando le Portugal perdeva le su independentia, post le morte in battalia, del rege Sebastian, in le 1578, ad Alcazarquivir in Marocco,et esseva unite al Espania usque le 1640, le legenda vole que ille diceva “io mori con le Patria”. Le poema narra le aventuras de un personage realmente existite, le nobile Vasco de Gama (1469-1524) , a differentia del heroes de fantasia e legendari del altere poemas.Le 8 julio 1497, Vasco de Gama, con un flotta de quatro caravelas (Sao Gabriel, Sao Rafael, Santa Fe e un altere nave minor), partiva ab le Turre de Belem, presso Lisbona, ille reprendeva le tentativa de un altere grande navigator, Bartholomeo Dias, qui dece annos antea, habeva attingite le Capo de Bon Sperantia, le puncto plus meridional de Africa , ma pois ille era retornate a retro per le tempestas e le rebellion del equipage.Le flotta de Vasco da Gama, ultrapassate le Capo de Bon Sperantia, (22 novembre 1497) attingeva le 25 decembre le baia que essera clamate de Natal, inde transversate le Oceano indian, arrivava le 20 maio 1498, al citate de Calicut longe le costa del Malabar in le sud west del India, depost undece menses de navigation, aperiva assi un nove route per le specias e le India, longe le costa meridional de Africa.Retornate in Patria le 9 septembre 1499,con grande ricchessa e honor, ille in le 1502, repartiva per un secunde viage in India; depost alicun annos ille recipeva ab le rege Johannes IIIe, le titulo de Vicerege del India portugese,e in le 1524 partiva con un forte esquadra naval con le filios Estevao e Paulo, ma pauc menses depost le su arriva moriva a Goa, le 24 decenbre. Con le su poema Camoes tamen non intendeva celebrar solmente le viage de Vasco da Gama, ma tote le historia del Portugal, per iste ille intitulava le poema con le nomine “Le Lusiades” que significa in effecto “le descendentes de Luso” le mythic heroe filio de Baccho, progenitor del populo portugese .Le poema es dividite in dece cantos con circa novem-mille versos in octaves.Summario: le poema comencia con le invocation al nymphas del fluvio Tago (Tejo), e le dedica del poema al juvene rege del Portugal Sebastian; inde initia le narration del viage de Vasco da Gama. Durante que le deos in le Olympo parlava del valor e del gloria del populo lusitan,Vasco arriva al insula de Mozambique, ma Baccho invidiose del gloria del navigator, face venir al guerra le Sultan del insula contra le portugese, depost le battalia Vasco reparte e le flotta perveni a Mombasa.(Canto prime).Ma quando Vasco decide de scender a terra, Venus e le Nereidis le impediva a illes pro non cader in le manos del Moros que son instigate per le jelose Baccho, inde le navigator proseque le viage e perveniva a Melinde, ubi illes son recipite del rege qui vole cognoscer le historia del su viage,(Canto secunde). Assi Vasco da Gama initia a narrar: ille describe le Italia, le Francia,e le Espania, inde narra le evenimentos del Portugal, celebra le plus importante homines e factos del historia lusitan:Viriato defensor de Lusitania contra le romanos. Alfonso Henriques le prime rege, e le luctas contra le Moros qui accupava le Portugal meridional.(Canto tertie). Continua le narration del historia national:le luctas del rege Johannes Ie contra le Castilia.Le organisation del viage verso le India e le commando date a Vasco, in ultra veni descripte le partita .(Canto quinte). Partite ab Lisbona, le flotta naviga longe le coste del Africa, superate le insulas Canarias, celle del Capo Verde, e le estuario del fluvio Congo, depost cinque menses, presso le Capo de Bon Sperantia emerge del mar le figura gigantesc de Adamastor que predice luctos e disgratias a qui violara le extremo confinio del Africa . Depost altere aventuras e le arrivata a Malinde, Vasco conclude le narration.(Canto quinte). Post le reposo e le festa,Vasco da Gama e le su cameradas continua le viage verso le India. Baccho intertanto descende in le regno de Neptuno e pete le intervention del divinitate marin contra le orguliose marineros lusitan, alora Eolo le deo del ventos discatena un tempesta, contra le flotta portugese, que essera salvate per Venus qui interveni e adjuta Vasco.(Canto sexte).Le portugeses, arriva finalmente a Calicut, le 1498, Vasco es recipite ab le rege e con le adjuta de un arabe, Moseide, qui parla castilian, narra del su viage e le historia del populo lusitan, e offere al rege pactos de amicitia et excambios commercial.(Canto septime).Un ministro del rege visita le caravelas, e le veni illustrate le plus famose heroes del Portugal. Baccho con le su odio, complica le cosas a damno de illes. Ma al fin tote se resolve per le melior.(Canto octave).Le flotta prende le via del retorno, con ric mercantia, ma le Dea del amor Venus,vole premiar le su heroes, e illes disbarca in un insula meraviliose, que es habitate per le Nereidis.Ibi Vasco es recipite ab Thetide, le nympha soverana del insula del amor.(Canto none).Ad un grande banchetto son reunite le nimphas e le navigatores, e Thetide celebra le futur interprisas del navigatores portugese in totes le oceanos. Al fin illa describe le diverse partes del universo:le Empyreo, le celos, le stellas e le varie continentes .Vasco e le su flotta reprende le viage e in fin , le 9 septembre 1499, illes entra in le estuario del Tago e dona al patria e al rege nove titulo de honor e de orgulio, le poema se conclude con un serie de exhortation al rege Sebastian proque ille regna con sagessa e justitia super le su populo, pro le grandor e le honor del Portugal.(Canto decime). Valor artistic: Le poema,como de jam dicte,es un celebration del historia portugese e poterea valer pro illo celle que es dicite pro le Eneide, le exaltation de un singule heroe (Vasco de Gama), devene le epopeia e le celebration de tote un populo. Camoes, cerca un tono epic vigorose e potente,e un sincer emotion pro le hardimento human, le fascino pro le mar e le viages e le anxietate del discoperta. Vasco da Gama deveni assi le symbolo del homine extendite verso le cognoscentia. Inde le poema ha un grande importantia historic: non plus argumentos phantastic e mundos irreal como in le Orlando Furiose, non plus le exaltation del religiositate como in le Jerusalem liberate; ora le heroe es le navigator, qui ha discoperite con le su expedition, nove terras, le homine qui con le su inteligentia e le viages de exploration augmenta le cognoscentia del mundo.Per iste Camoes dice in le prime canto: narro de celle illustre Gama, qui de Eneas prende le fama.

Canto prime: Proemio

Le Armas e le Barones signalate que, ab le Occidental plagias lusitan, per mares nunquam de ante navigate, passava ancora ultra le Tabroban, in periculos e guerras fortiate, plus que promitteva fortia human, e inter gente remote edificava Nove Regno, que tanto sublimava; le memorias gloriose del soveranos qui acquireva fama, dilatava le Fide e le su Imperio inter le paganos, terras de Africa e de Asia conquireva; e del heroes, que gestas valorose compliva, sur le morte triumphava cantante io diffundera per omne parte, se a tanto me adjutara le ingenio e le arte. Cessa del sagio Grec e del Troiano, le grande navigationes que on faceva; tace vos de Alexandro e de Trajano, le fama del victorias qui illes habeva; que io canta le corde de un illustre lusitan, a cuje Neptuno e Marte obediva. Cessa toto lo que le Musa antique canta, que altere valor plus alte se incanta.E vos,Tagides mies, que in me create volerea un altere nove ingenio ardente, se con humile versos io ha le vostre fluvio celebrate sempre allegremente, donate a me ora un tono alte e sublime et un stylo magnanime e fluide, assi que Phebo dispone que le vostre aquas non habe invidia de cello de Hippocrene! Date a me un furia grande e vigorose, non sono de agreste avena o flauta triste, ma de tuba canor e bellicose, que le pectore accende e le corde emove; date me un canto que es ugual al factos del famose gente vostre, que Marte tanto adjuta; que se expande e se canta in le universo, se a tal sublime valor basta le verso!

LE DIVIN COMEDIA

per Dante Alighieri, Prime Cantica: le Inferno.

Ie Canto * Proemio e introduction al Poema.

Traduction interlingua Francesco Galizia

Dante,narra del su viage in le regnos del ultratumba,durante le septimana sancte (7 /14 april ) del 1300, le prime anno sancte,quando ille ha 35 annos de etate (le medio del cammin de nostre vita), ma ille se trova in un silva obscur (le su peccatos mortal),e il trova barrate le via del delectabile colle (le redemption), per tres feras, symbolos del su vitios: un lynce (luxuria), un leon (superbia) e un lupa (cupiditate). Dante es desperate, e ille quasi renuncia al su salvation, quando le umbra del su maestro de poesia Virgilio (le symbolo del ration human ),veni al su succurso, per le preces de Beatrice, e le dice que se ille,vole salvar se, debe facer un altere viage, e ille sera su guida,Virgilio le face anque un obscur prophetia circa le arriva de un “Veltro”que es symbolo de justitia,e portera sapientia, amor e virtute, et essera salvator del humile Italia, pro le qual son morite le prime heroes cantate ab Virgilio, in le su grande opra le “Eneide”, al qual Dante se inspira pro le su Poema.

Fera = animal carnivore (latino ferus,it.e esp.fiera);Veltro: can de chassa simile al levrier-leporario.

In medio del cammin de nostre vita

io me ha trovate in un silva obscur,

que le derecte via era perdite.

Ah! dicer como illo era es cosa dur

iste silva salvage,e aspere,e forte

que in le pensar renova le pavor!

Tanto es amar,que pauco plus es morte;

ma pro tractar del ben que illac io ha trovate,

io va dicer del alie cosas que io la ha viste.

Io non sape ben dicer como ibi ha entrate,

tanto era io plen de somno a celle puncto

que le verace via io ha abandonate

Ma pois qui io era al pede de un colle juncte,

illac ubi terminava celle valle

que me habeva de pavor le corde compuncte,

io guardava in alto e videva le su spatulas

vestite jam del radios del planeta

que manda directe le altere per omne strata.

Alora era le pavor un pauco quiete,

que in le laco del corde me era durate

le nocte que io passava con tante affliction.

E como celle qui anhelante et exhauste,

exite foras del mar e pervenite al ripa,

se torna al aqua periculose e reguarda,

assi le animo mie,que ancora fugiva,

se tornava a retro a remirar le passo

que non lassava jammais persona vive.

Pois reposate un pauco le corpore lasse,

reprendevo via per le plagia deserte,

si que le pede firme era sempre le plus basse.

Et ecce,quasi al comenciar del ascensa,

un lynce legier e preste multo,

que de pilo maculate era coperite;

e non partiva illo de ante le mi visage,

al contrario impediva,tanto le mi cammino,

qui io era tentate a retornar plus vice.

Tempore era del principio del matino,

e le sol montava in alte con celle stellas

que era con ille quando le amor divin

moveva primo cello cosas belle;

assi que a ben sperar me era date ration,

de celle fera del polycrome pelle,

le hora del jorno e le dulce saison;

ma non assi que pavor non me dava

le improvise apparition de un leon.

Isto semblava que contra me veniva

con le testa alte e con rabiose fame,

assi que pareva que le aere pro illo tremeva.

Et un lupa, que de tote fames

semblava carga in le su magressa,

e multe gentes faceva jam viver mal,

iste mi dava tante gravessa

con le pavor que exiva del su aspecto,

qui io perdeva le sperantia del altessa.

E qual es ille qui con placer acquire,

e arriva le tempore que perder le face,

que in tote le su pensatas plora e se contrista;

assi me ha facite le bestia sin pace,

que,veniva incontro a me,a poco a poco,

me repelleva a illac ubi le sol tace.

Dum io hastava in ille basse loco,

ante al mi oculos surgeva celle

qui propter longe silentio pareva rauc.

Quando io videva ille in le grande deserto,

“Miserere de me”, io critava a ille,

“quicunque tu sia,un umbra o un homine vive!”

Respondeva:”Non homine,homine jam era,

e le parentes mie esseva lombardos,

mantuanos per patria illes ambe.

Io nasceva sub Iulio,ben que tarde,

e viveva a Roma sub le bon Augusto

in le tempore del deos false e mendace.

Poeta era, e ha cantate del juste

filio de Anchises qui veniva de Troia,

post que le superbe Ilion era combuste.

Ma tu perque retorna a tante enoio?

Perque tu non monta al delectabile monte

que es principio e ration de tote joia?”

“Ora es tu celle Virgilio e cello fonte

que expande de parolas assi large fluvio?”,

io respondeva ad ille con pudente fronte.

“Oh del alteres poetas luce e honor,

que me vale le longe studio e le grande amor

que me ha facte cercar le tu volumine.

Tu es le maestro mie e le mi autor,

tu es ille sol de cuje io apprendeva

le belle stylo que me dona honor.

Vide le bestia pro cuje io me volveva;

adjuta me ab illa,famose sagio,

que illa tremer me face le venas e le pulsos”.

“A te conveni de prender un alie viage”,

respondeva, pois que lacrimar me vide,

“si tu vole escampar ab iste loco salvage;

proque iste bestia,pro le qual tu crita,

non lassa alcun passar per le su via,

ma tanto le impedi que le occide;

su natura es assi maligne e vitiose,

que nunquam imple le su appete,

e depost le repasto illa ha plus fame que antea.

Multe son le animales a cuje illa se accopula,

e plus essera ancora,in fin que le veltro

venira,e que la facera morir con dolor.

Iste non mangera terra ni peltro,

ma sapientia,amor e virtute,

e su nation essera inter feltro e feltro

De celle humile Italia sia le salvation

pro le qual moriva le virgine Camilla,

Euryalo e Turno e Niso per feritas.

Iste can le chassera per omne villa,

fin que la habera remisse in le inferno,

illac unde le invidia la ha facite olim exir.

Ergo,pro le tu melior io pensa e discerne

que tu me seque,e io sera tu guida,

e io te conducera de hic per le loco eterne,

ubi tu audira le desperate stridas,

tu videra le antique spiritos dolente,

que al secunde morte cata un crita;

e tu videra illes qui son contente

in le foco, proque illes spera de venir,

quando que essera,al beate gentes.

Al qual pois si tu volera ascender,

anima sia a isto plus de me digne:

con illa io va lassar te in le mi partir;

que celle imperator qui supra regna,

perque io me habeva rebellate a su lege,

non vole que in su citate per me on veni.

In tote partes ille impera et ibi rege;

illac es su citate e le alte throno:

oh felice es ille que ad ibi ille elige!”.

Et io ad ille:”Poeta,io te supplica,

per celle Deo que tu non cognosceva,

que io pote fugir isto mal e pejo,

que tu me mena a illac ubi ora tu diceva,

assi qui io vide le ostio de Sancte Petro

e illes cuje tu face tante triste”.

Alora ille se moveva, e io le ha sequite.