LE DIVIN COMEDIA

per Dante Alighieri, Prime Cantica: le Inferno.

Ie Canto * Proemio e introduction al Poema.

Traduction interlingua Francesco Galizia

Dante,narra del su viage in le regnos del ultratumba,durante le septimana sancte (7 /14 april ) del 1300, le prime anno sancte,quando ille ha 35 annos de etate (le medio del cammin de nostre vita), ma ille se trova in un silva obscur (le su peccatos mortal),e il trova barrate le via del delectabile colle (le redemption), per tres feras, symbolos del su vitios: un lynce (luxuria), un leon (superbia) e un lupa (cupiditate). Dante es desperate, e ille quasi renuncia al su salvation, quando le umbra del su maestro de poesia Virgilio (le symbolo del ration human ),veni al su succurso, per le preces de Beatrice, e le dice que se ille,vole salvar se, debe facer un altere viage, e ille sera su guida,Virgilio le face anque un obscur prophetia circa le arriva de un “Veltro”que es symbolo de justitia,e portera sapientia, amor e virtute, et essera salvator del humile Italia, pro le qual son morite le prime heroes cantate ab Virgilio, in le su grande opra le “Eneide”, al qual Dante se inspira pro le su Poema.

Fera = animal carnivore (latino ferus,it.e esp.fiera);Veltro: can de chassa simile al levrier-leporario.

In medio del cammin de nostre vita

io me ha trovate in un silva obscur,

que le derecte via era perdite.

Ah! dicer como illo era es cosa dur

iste silva salvage,e aspere,e forte

que in le pensar renova le pavor!

Tanto es amar,que pauco plus es morte;

ma pro tractar del ben que illac io ha trovate,

io va dicer del alie cosas que io la ha viste.

Io non sape ben dicer como ibi ha entrate,

tanto era io plen de somno a celle puncto

que le verace via io ha abandonate

Ma pois qui io era al pede de un colle juncte,

illac ubi terminava celle valle

que me habeva de pavor le corde compuncte,

io guardava in alto e videva le su spatulas

vestite jam del radios del planeta

que manda directe le altere per omne strata.

Alora era le pavor un pauco quiete,

que in le laco del corde me era durate

le nocte que io passava con tante affliction.

E como celle qui anhelante et exhauste,

exite foras del mar e pervenite al ripa,

se torna al aqua periculose e reguarda,

assi le animo mie,que ancora fugiva,

se tornava a retro a remirar le passo

que non lassava jammais persona vive.

Pois reposate un pauco le corpore lasse,

reprendevo via per le plagia deserte,

si que le pede firme era sempre le plus basse.

Et ecce,quasi al comenciar del ascensa,

un lynce legier e preste multo,

que de pilo maculate era coperite;

e non partiva illo de ante le mi visage,

al contrario impediva,tanto le mi cammino,

qui io era tentate a retornar plus vice.

Tempore era del principio del matino,

e le sol montava in alte con celle stellas

que era con ille quando le amor divin

moveva primo cello cosas belle;

assi que a ben sperar me era date ration,

de celle fera del polycrome pelle,

le hora del jorno e le dulce saison;

ma non assi que pavor non me dava

le improvise apparition de un leon.

Isto semblava que contra me veniva

con le testa alte e con rabiose fame,

assi que pareva que le aere pro illo tremeva.

Et un lupa, que de tote fames

semblava carga in le su magressa,

e multe gentes faceva jam viver mal,

iste mi dava tante gravessa

con le pavor que exiva del su aspecto,

qui io perdeva le sperantia del altessa.

E qual es ille qui con placer acquire,

e arriva le tempore que perder le face,

que in tote le su pensatas plora e se contrista;

assi me ha facite le bestia sin pace,

que,veniva incontro a me,a poco a poco,

me repelleva a illac ubi le sol tace.

Dum io hastava in ille basse loco,

ante al mi oculos surgeva celle

qui propter longe silentio pareva rauc.

Quando io videva ille in le grande deserto,

“Miserere de me”, io critava a ille,

“quicunque tu sia,un umbra o un homine vive!”

Respondeva:”Non homine,homine jam era,

e le parentes mie esseva lombardos,

mantuanos per patria illes ambe.

Io nasceva sub Iulio,ben que tarde,

e viveva a Roma sub le bon Augusto

in le tempore del deos false e mendace.

Poeta era, e ha cantate del juste

filio de Anchises qui veniva de Troia,

post que le superbe Ilion era combuste.

Ma tu perque retorna a tante enoio?

Perque tu non monta al delectabile monte

que es principio e ration de tote joia?”

“Ora es tu celle Virgilio e cello fonte

que expande de parolas assi large fluvio?”,

io respondeva ad ille con pudente fronte.

“Oh del alteres poetas luce e honor,

que me vale le longe studio e le grande amor

que me ha facte cercar le tu volumine.

Tu es le maestro mie e le mi autor,

tu es ille sol de cuje io apprendeva

le belle stylo que me dona honor.

Vide le bestia pro cuje io me volveva;

adjuta me ab illa,famose sagio,

que illa tremer me face le venas e le pulsos”.

“A te conveni de prender un alie viage”,

respondeva, pois que lacrimar me vide,

“si tu vole escampar ab iste loco salvage;

proque iste bestia,pro le qual tu crita,

non lassa alcun passar per le su via,

ma tanto le impedi que le occide;

su natura es assi maligne e vitiose,

que nunquam imple le su appete,

e depost le repasto illa ha plus fame que antea.

Multe son le animales a cuje illa se accopula,

e plus essera ancora,in fin que le veltro

venira,e que la facera morir con dolor.

Iste non mangera terra ni peltro,

ma sapientia,amor e virtute,

e su nation essera inter feltro e feltro

De celle humile Italia sia le salvation

pro le qual moriva le virgine Camilla,

Euryalo e Turno e Niso per feritas.

Iste can le chassera per omne villa,

fin que la habera remisse in le inferno,

illac unde le invidia la ha facite olim exir.

Ergo,pro le tu melior io pensa e discerne

que tu me seque,e io sera tu guida,

e io te conducera de hic per le loco eterne,

ubi tu audira le desperate stridas,

tu videra le antique spiritos dolente,

que al secunde morte cata un crita;

e tu videra illes qui son contente

in le foco, proque illes spera de venir,

quando que essera,al beate gentes.

Al qual pois si tu volera ascender,

anima sia a isto plus de me digne:

con illa io va lassar te in le mi partir;

que celle imperator qui supra regna,

perque io me habeva rebellate a su lege,

non vole que in su citate per me on veni.

In tote partes ille impera et ibi rege;

illac es su citate e le alte throno:

oh felice es ille que ad ibi ille elige!”.

Et io ad ille:”Poeta,io te supplica,

per celle Deo que tu non cognosceva,

que io pote fugir isto mal e pejo,

que tu me mena a illac ubi ora tu diceva,

assi qui io vide le ostio de Sancte Petro

e illes cuje tu face tante triste”.

Alora ille se moveva, e io le ha sequite.