Ludovico Ariosto e le Orlando Furiose


traduction per Francesco Galizia

Le culmine del poesia cavalleresc italian es representate per “Orlando Furiose”, le obra le plus perfecte del Renascentia italian e un del poemas plus varie e charmante de tote le tempores. Ludovico Ariosto nasceva a
 Reggio Emilia in 1474 de nobile familia. A dece annos ille se transfereva con le familia a Ferrara, centro vivissime de vita cultural, dominate per le presentia de Boiardo, e ille esseva seducite per le poesia. In le anno 1500, moriva le patre, assi pro adjutar le numerose familia, ille acceptava entrar al servicio del cardinal Hippolito de Este, usque al 1517 quando le cardinal esseva transferite, como episcopo, a Budapest in Hungaria, le mesme anno Ariosto passava al servicio del duca Alfonso de Este, fratre del cardinal, qui le lassava tempore pro dedicar se al poesia. In le annos 1522-25, Ariosto esseva governator de Garfagnana, un region con multe brigantes. Tornate a Ferrara ille continuava a laborar a su obra principal le Orlando Furiose, poema que ille habeva initiate in 1504 e que terminava in 1532, quando ille publicava le edition definitive de 46 cantos dividite in octave. Le poema initia le narration in le mesme puncto in le qual Boiardo lo habeva interrumpite. Assi Orlando, inamorate con tante ardor, deveni al fin furiose, per le amor de Angelica, regina del Catai, e lucta contra tote le altere rivales in amor: como le cosino, le cavallero Rinaldo, senior de Montealban, Agrican rege de Tartaria e altere ancora. Ludovico Ariosto dedicava su poema al cardinal Hippolito de Este, su protector e senior, e faceva originar le familia de Este, ab Ruggero valorose guerrero, convertite al christianismo. Le mundo del poema ha un atmosphera de fabula, con monstros, como le Hippogripho cavallo alate con testa de grypho, e le orca marin, con castellos incantate, anellos magic, jardines magnific.. ma le cavalleros ora combatte non plus pro le patria e le fide, ma pro le sentimentos e le ideales human, como le amor e le beltate, in isto es le spirito del Renascentia, como demonstra le obras de grande artistas (Leonardo da Vinci, Michelangelo,Raffaello...) qui exaltava le beltate del paisage, e le charmante harmonia del corpore human e del natura. Ludovico Ariosto moriva a Ferrara in le anno 1533 con al flanco le uxor Alessandra Benucci, sposate secretemente in le anno 1527.

LE ORLANDO FURIOSE

Prime Canto: Proemio

Le dominas, le cavalleros, le armas, le amores,

le cortesias, le audace obras, io canta,

al tempore quando passava le Moros

de Africa le mar, e in Francia illes noceva tanto,

sequente le iras e le juvenil furores

de Agramante lor rege, qui se dava merito

de vindicar le morte de Troian

supra rege Carolo imperator roman.

Io dicera re Orlando al mesme momento

cosas non dicite in prosa jammais ni in rima:

qui per amor deveniva furiose e folle,

de homine qui assi sage era estimate antea;

...

Place a vos, generose Herculee prole,

ornamento e splendor del seculo nostre,

Hippolito, agradar isto que vole

dar a vos sol le humile servo vostre.

Cello que io debe a vos, io pote con parolas

pagar in parte e con obra de tinta;

ni perque pauco io a vos da, io es a accusar,

perque quanto io pote dar, toto a vos dona.

Vos audira inter le plus digne heroes,

que nominar con laude io me prepara,

recordar celle Ruggier, que esseva de vos

e de vostre ancestres illustre branca vetule*.

Le alte valor e le clar gestas sue

a vos io facera audir, si vos me da aure,

e vostre alte pensatas cede un pauco,

assi que inter illos le versos mie ha loco. 

*Le poeta imagina que del nuptias de Ruggiero con
Bradamante prende origine le Casa de Este.