Hamlet

Per William Shakespeare - Traduction in Interlingua per Franco Galizia

Hamlet: (Le tragedia de Hamlet, Prince de Danmark, The Tragedy of Hamlet, Prince of Denmark), es un del tragedias shakespearian plus cognoscite e citate al mundo, traducite in quasi tote le linguas existente, includite le version in Interlingua per Sven Collberg del 1992, a cura del UMI (Union Mundial pro Interlingua). Le tragedia esseva scripte inter le 1600 e le estate del 1602. Le monologo per Hamlet "esser o non esser", le passage plus famose del drama, anque si sovente isto veni erroneemente citate apud al imagine de Hamlet, qui tene in mano un cranio: in realitate le scena del cranio es in le parte final del drama (Acto V, Scena I) e non ha nihil a que vider con "Esser o non esser", que on trova in le parte central (Acto III, Scena I). Illo es un drama centrate sur le vindicantia: Hamlet, prince de Danmark, es stimulate per le phantasma del patre a vindicar le morte del genitor, occise per le fratre, que pois il ha usurpate le throno e sposate le vidua.

Personages:

Hamlet, Prince de Danmark, filio del rege Hamlet.
Claudio, Rege de Danmark, oncle de Hamlet e fratre del rege Hamlet.
Spectro del vetule Hamlet, le rege morite.
Gertrud, le Regina, matre de Hamlet, il ha sposate Claudio.
Polonio, secretario de stato.
Laertes, filio de Polonio.
Ophelia, filia de Polonio, fidantiata de Hamlet.
Horatio, amico fidate de Hamlet.
Rosencrantz e Guildenstern, previe constudentes de Hamlet, al universitate
Fortinbras, Prince de Norvegia.
Voltimando, Cornelio: ambassatores a Norvegia.
Marcello, Bernardo, Francisco: officieros e soldatos al guarda.
Osric, cortesano affectate.
Reynaldo, servitor de Polonio.
Actores, del compania.
Un gentilhomine de corte.
Un clerico.
Duo fossores.
Un capitano norvegian, messagero de Fortinbras.
Ambassatores de Anglaterra.

Damas, gentilhomines, officeros, soldatos, marineros, messageros e servitores

Resumpto del Historia:
In le XVI seculo, sur le turres del bastion que cinge le castello de Elsinor, capital de Danmark, duo soldatos Bernardo e Francisco, on interroga sur le phantasma que cata nocte compare, aspectante le cambio del guarda de medienocte. Al cambio del guarda, insimul al sentinella Marcello arriva anque Horatio, amico del prince Hamlet, clamate per le soldato, a vigilar sur le estranie phenomeno. Le spectro compare per le prime vice un poco post le medienocte e Horatio pote subito notar le su similantia con le defuncte soverano; ma le spectro remane tamen mute, e pois dispare. Le duo amicos remane ad attender altere apparitiones. Horatio intertanto explica a Marcello que le filio de Fortinbras nepote del rege de Norvegia, sta a reunir un armea al confinios del pais, pro reprender se le territorios que le patre ha perdite in un duello con Hamlet, le defuncte rege. Ante del alba appare de novo le phantasma, ma quando es sur le puncto de parlar per le requesta de Horatio, canta le gallo e con iste sono dispare novemente. Le scena ora es in le salon del consilio royal. Son presente le rege Claudio, le regina Gertrud, le prince Hamlet, Polonio Secretario de stato, le su filio Laertes, le duo ambassatores Cornelio e Voltimando, e alteres. In le reunion, ante toto es discutite le question del filio de Fortinbras, e pro isto es decise de mandar le duo ambassatores al rege de Norvegia per convincer lo a inducer le nepote a plus moderate actiones. Pois Laertes roga al rege de poter partir per le Francia e le rege da le permisso. Horatio, intertanto, attinge Hamlet per mitter lo a cognoscentia del apparitiones de un spirito con le semblantias del patre e del su presentimento que le spectro vole parlar solmente con ille. Illes decide inde de incontrar se sur le muros al undece horas. Pervenite assi sur le muros, le spirito face le su apparition e roga subito de parlar solmente con Hamlet, iste, intuente que on tracta del spirito del patre, accepta sin esitation. Quando son remanite sol, le spectro revela ad Hamlet iste tremende veritate: le uxor e le fratre del patre sue, on amava ab ante del su morte, e le fratre, qui desiderava le su throno, un postmeridie, vidente lo addormite in jardin, instillava in le aures un veneno mortal. Al fin del tragic historia le spectro roga al juvene de vindicar lo, et ille accepta le requesta sin hesitar. Retornate inter le sue amicos (Horatio e Marcello), nonobstante le requestas de illes, de disvelar a lor cosa esseva dicite in le colloquio, Hamlet remane mute e face anque jurar a illes, adjutate in isto anque, per le voce del spectro, de non parlar con nemo del apparitiones. Depost le incontro, Hamlet deveni ancora plus lugubre e triste. Le soveranos alora face clamar Rosencrantz e Guildenstern (duo amicos de universitate de Hamlet), proque illes pote investigar sur le melancholia del prince. Le duo parla a longe con Hamlet, per le lor sentimento de amicitia, illes disvela al prince, anque le motivo del lor venita; e comocunque illes cerca de allegrar le prince, in occasion del arrivata de un compania theatral. Le notitia da ad Hamlet un forte euphoria, non per le distraction que on prospiceva, ma proque le representation theatral, offereva a ille le possibilitate de mitter in practica un plano ideate pro verificar, si le informationes del spectro del patre, son ver o si ille sia plus tosto un vision demoniac, que lo vole instigar al assassinio del oncle. Le duo cameradas son intertanto clamate de novo per le rege pro saper si illes ha discoperte qualcosa sur le crisis de Hamlet e sur como on pote reportar lo al vetule distractiones. Polonio, quando vide que le duo non resulta a explicar le causa del problemas del prince, propone al rege de verificar si le tristessa de Hamlet deriva proque non pote vider plus le fidantiata Ophelia filia de Polonio. Inde, congedate Rosencrantz e Guildenstern e notante le arrivata de Hamlet, Polonio, le rege e le regina les cela detra le tapete, lassante sol Ophelia, assi illa pote incontrar se in modo “casual” con Hamlet, le qual tamen, perveni in le sala plen de furor, a causa del revelation del spectro, in iste momento Hamlet dice le famose monologo de “esser o non esser”. Pois ille incontra Ophelia e refusa cata idea de vita conjugal, e al povre Ophelia, qui recorda ad Hamlet, le vetule promissas de amor, consilia de vader in convento, terminante le lor dialogo con le lugubre phrase "Non habera plus matrimonio e del sposate uno morirà". Le oncle sentente iste parolas, suspecta qui Hamlet pote haber intuite qualcosa del su delicto, e comencia a prospectar le idea de exiliar lo in Anglaterra con le excusa de qualque cargas administrative. Hamlet depost isto, va a recommendar al actores del compania de facer un bon interpretation in le spectaculo del vespere. Le su plano de facto consiste a verificar si le accusa del spectro es ver, mittente in scena un drama, "Le assassination de Gonzago", simile a cello que era evenite, e assi observar le reaction del rege: si le rege Claudio, on esserea monstrate turbate, isto haberea significate que le accusa del phantasma il era fundate. Le idea resulta al melio: de facto quando il ha le scena del invenenamento, le rege exi infuriate ab le theatro. Depost isto le regina Gertrud, per placar le ira del rege, clama Hamlet in camera sue per inducer lo a explicar se con le oncle, sur le motivo del representation del drama. Le regina decide insimul a Polonio que, quando illa parlarà con le filio Hamlet, iste (Polonio) va a celar se detra un tapete in le camera del regina, assi ille pote referer al rege, le parolas de Hamlet. Durante que Hamlet parla con le matre, excambia Polonio per le oncle Claudio, e lo occide al crito de "un mus, un mus", e al fin exi ex le camera e porta sin alicun remorso, le corpore de Polonio con se ipse per sepelir lo velocemente. Sapite per le regina de iste acto, le rege convene que on debe hastar le su viage per le Anglaterra e manda Rosencrantz e Guildenstern a sollicitar Hamlet a partir subito, con le excusa del vento favorabile. Ophelia intertanto pervenite al palatio in un stato de complete follia proque, il ha sapite ab alicun personas, que le patre Polonio es morite, e pro isto es opprimite per le nove dolor, adjungite se al delusion amorose per Hamlet. Intertanto, in cammino in direction del porto pro imbarcar se per le Anglaterra, Hamlet incontra le armea de Fortinbras le juvene prince de Norvegia, que marcha sur le territorio danese per attaccar le Polonia. Informate se presso le soldatos del importantia del territorio, veni a saper que es un terreno sin valor ni importantia strategic, ma que illes lo conquirera, anque si es ben defendite per le polacos, solmente per le honor de un conquesta. Isto induce Hamlet a reflecter sur le proprie meschineria que lo face lassar sin vindicantia le occision del patre, nonobstante le requesta de iste de esser vindicate. Laertes intertanto, sapite per false notitias, secundo le quales le patre Polonio, esseva occise per le rege, organisava in Francia, un armea de rebellos e aventureros, pervenite in Danmark vince le exercito danese e on presenta ante al rege a rogar sia del morte de Polonio, sia del mancate honores funebre. Le rege Claudio, post un longe colloquio, durante le qual compare anque Ophelia, resulta a illustrar al furiose Laertes tote le veritate, omittente naturalmente le motivo del furia del prince. Intertanto arriva ad Horatio un littera de Hamlet, le qual dice que de toto le equipage del nave, solmente ille veniva capturate ab le piratas, e ordina a ille de portar le littera allegate, a celle que sta legente al soverano. Horatio manda subito un currero al rege que perveni, post le su discussion con Laertes. Le message annuncia al soverano le imminente retorno de Hamlet in Danmark, le rege assi propone a Laertes, como medio de vindicantia, de defiar Hamlet a duello, ma de obtunder le puncta del spada del adversario, e de immerger le proprie, in un mortal veneno e pois de invenenar le calice del vincitor con un stilla de un sustantia lethal, in le caso de victoria de Hamlet, e Laertes consenti. Intertanto Ophelia, ora jam folle, on es occise jectante se in un laco; e duo fossores in le cemeterio excava a illa un fossa. Hamlet con Horatio face un promenada e passa per illac e on interroga sur qual domina (perque sol un domina poterea esser sepelite in modo christian anque se suicida) debe esser inhumate illac. Hamlet trova un cranio que le fossor dice de esser de Yoric le joculator del rege sue patre, que Hamlet recorda con affecto. Quando illes vide le cortege funebre Hamlet comprende toto e non pote facer a minus de accurrer al feretro de Ophelia. Laertes, plen de ira contra de ille, va a insultar e defia Hamlet a duello. Le die sequente Hamlet es clamate in le sala del rege per le duello, que serà al ultime sanguine. Hamlet tamen ante del duello on reconcilia con Laertes, per medio de sincer excusas e demonstration de estima. Initia le duello, e le duellistas on excambia plus vices le spadas, assi catauno on feriva con le spada invenenate. Intertanto, durante le duello, le regina pete de biber, e illa sin saper bibe per le calice que habeva le vino invenenate. Le prime a morir assi es le regina, alora Laertes, repentite de haber excogitate un assì ignobile plano, revela toto ad Hamlet e pois mori, per le veneno que era sur le puncta del spada. Le furia del prince alora va contra le rege qui es transfigite per Hamlet con le spada invenenate e mori. Hamlet es ora in fin de vita, quando Horatio annuncia le retorno de Fortinbras victoriose post haber vincite in Polonia. Hamlet alora propone ad Horatio, le prince como nove rege e mori anque ille. Fortinbras, pervenite al castello, ascende al throno, proque ille il ha major derecto a rogar lo, e dispone grande funerales regal per le defuncte prince Hamlet.

(EN) «To be, or not to be, that is the question: Whether 'tis nobler in the mind to suffer The slings and arrows of outrageous fortune, Or to take arms against a sea of troubles, And, by opposing, end them.»	(IA) «Esser o non esser, iste es le question: si es plus nobile in le mente suffrer le colpos de funda e le flechas del ultragiose fortuna, o armar se contra un mar de affligeres, que, opponente se, on va finir.»
(Hamlet, acto III, scena 1)